بدن برزخی و عذاب و نعمت های آنجا را میتوان به گونه ای به لذت و یا نعمتهای موقع خواب تشبیه کرد.انسان در عالم رؤیا واقعا یک رشته کارهائی را انجام میدهد، راه میرود، سخن میگوید، می اندیشد و...هر گاه این کارها را با زندگی عنصری و مادی بسنجیم فاقد حقیقت خواهد بود ولی اگر از نسبت گیری و مقایسه صرفنظر کنیم، باید گفت این کارها در ظرف رؤیا برای خود حقیقتی دارند، زیرا خوشیها، آرامشها و آلام و دردهای رؤیایی، برای خود خالی از یک نوع واقعیت نیست.چه بسا حالات انسان در خواب روی بدن عنصری نیز اثر می گذارد.
حالا اگر یک چنین زندگی رؤیایی واقعیت بیشتر و حقیقتی روشنتر پیدا کند باید نام آن را زندگی برزخی نهاد.
در آنجا ماده و عنصر یا مولکول و اتم وجود ندارد ولی صورت تمام موجودات جهان بی آنکه ماده و وزنی در کار باشد موجود است.
از این جهت دانشمندان میگویند، در جهان برزخ آثار ماده از گرمی و سردی، از شیرینی و تلخی، شادمانی و غمگینی هست، هر چند خود ماده وجود ندارد در آنجا خوردن و آشامیدن، سماع و استماع، و رؤیت و دیدن وجود دارد، اگر چه از ماده ای که این امور در زندگی ما بر آن توقف دارد، خبری نیست.
پیامبر گرامی در جنگ بدر دستور داد که کشته های قریش را به چاهی بریزند سپس بر سر چاه ایستاد و به آنان خطاب کرد و گفت: آیا آنچه را که خدای شما وعده کرده حقیقت داشت؟ مسلمانان گفتند آنان مردگانند و چگونه با آنان سخن میگوئید، پیامبر فرمود: شما از آنان شنواتر نیستید، آنان میشنوند، ولی اجازه سخن گفتن ندارند (1).
از این بیان میتوان به حقیقت جمله ای که محدثان اسلامی از پیشوایان اسلام نقل کرده اند پی برد.
«القبر اما روضة من ریاض الجنة او حفرة من حفر النار» (2).
«قبر یا باغی است از باغهای بهشت و یا گودالی از گودالهای دوزخ است.»
پی نوشت ها:
.1 سیره ابن هشام، ج .2
.2 امالی شیخ طوسی، ص 18، بحار الانوار ج 6، ص .218
