مناصب قریش مقارن ظهور اسلام
طوایف قریش با شرکت در بازارهای عربستان از قبیل:
1 عکاظ، که از اول تا بیستم ذی القعده در سر راه زائران در مکه دائر می شده است.
2 مجنه (به فتح میم و جیم و نون مشدد) .
3 دومة الجندل که در ماه ربیع الاول دائر می گشت.
4 مشقر در هجر (1) که در ماه جمادی الأولی بر پا می شد.
5 صحار (به ضم اول) در یمن که در روز اول ماه رجب دائر می گشت.
6 شحر (به کسر (2) و سکون) در مهره میان عمان و عدن.
7 عدن، که در اول ماه رمضان دایر می گشت.
8 صنعاء، که در نیمه ماه رمضان دایر می شد.
9 رابیه، در حضر موت.
10 ذو المجاز، که از آنجا برای انجام حج به مکه می رفتند.
و نیز به وسیله تجارت تابستانی آنان به شام (بصری) و تجارت زمستانی آنها به یمن و رفت و آمدشان به ایران برای خرید موم و شکر و رفتن به حبشه برای حمل خواربار و پارچه، از دیگر قبایل عرب به تمدن آشناتر و در حکومت آزموده تر بودند.و به سرپرستی امور کعبه و مؤسسات آن عنایتی وافر داشتند، و در حقیقت، اقتصادو سیاست ایشان بر اساس مناصب مربوط به کعبه استوار، و ریاست هر یک از مؤسسات وابسته به کعبه را بزرگ یکی از طوایف قریش عهده دار بود.
بطون مهم قریش که مناصب کعبه را به عهده داشتند عبارتند از:
هاشم، أمیة، نوفل، عبد الدار (3) ، أسد، تیم، مخزوم، عدی، جمح و سهم.نسب امیر المؤمنین علی بن ابی طالب و امام حسن علیهما السلام (از خلفای اسلام) و نیز نسب 37 نفر خلفای عباسی شرق و 17 نفر خلفای عباسی مصر، و 14 نفر خلفای فاطمی مصر، و چندین نفر خلفای حمودی أندلس در قرطبه و مالقه و جزیره خضراء و نیز نسب ائمه رسی عراق و یمن و شرفای مراکش و خلفای علوی طبرستان به «هاشم» می رسد.
و نسب عثمان بن عفان و نیز 14 نفر خلفای أموی (سفیانی و مروانی) و 16 نفر خلفای أموی أندلس به «أمیه» و نسب أبو بکر به «تیم بن مرة» و نسب عمر به «عدی بن کعب» منتهی می شود .
مناصب کعبه مقارن ظهور اسلام به ترتیب ذیل در دست همین ده طایفه بود.
1 منصب سقایت، یعنی آب دادن حاجیان و زائران کعبه به دست «عباس بن عبد المطلب» از «بنی هاشم» .
2 منصب عقاب (نام پرچمی بوده است) یعنی: پرچمداری به دست «أبو سفیان: صخر بن حرب» از «بنی أمیه» .
3 منصب رفادت، یعنی: میهمانداری و پذیرائی زائران کعبه که از ابتکارات «قصی بن کلاب» بود به دست «حارث بن عامر» از «بنی نوفل» .
4 منصب حجابت، یعنی: دربانی و کلیدداری و منصب سدانت، یعنی: خادمی و پرده داری، و منصب لواء و دار الندوة به دست «عثمان بن طلحه» از «بنی عبد الدار» .
5 مؤسسه مشورتی که از دار الندوة کوچکتر بوده است به دست «یزید بن زمعة بن أسود» از «بنی أسد» .
6 قبه، یعنی: أسلحه خانه که خیمه ای بود چرمی و در مواقع معین و هنگام لزوم بر پا می شد و مهمات جنگی در آن فراهم می گشت، به دست «خالد بن ولید» از «بنی مخزوم» .
7 منصب سفارت به دست «عمر بن خطاب» از «بنی عدی» .
8 مؤسسه بخت آزمائی و فالگیری، یعنی أیسار و أزلام (جمع یسر به دو فتحه یعنی قمار بازان و زلم به دو فتحه یعنی چوبه تیری که هنوز پیکان ندارد) به دست «صفوان بن أمیه» از «بنی جمح» .
9 منصب قضا و داوری در خصومات.
10 منصب جمع آوری و نگهداری اموال متعلق به کعبه و بت ها به دست «حارث بن قیس» از «بنی سهم» .
11 قیادت، یعنی سرداری و سرپرستی کاروان های بازرگانی و یا سپاهیان به دست «أبو سفیان» از «بنی أمیه» .
12 مؤسسه پرداخت دیه و غرامت به دست طایفه «بنی تیم» .
13 منصب أعنه، یعنی: سرپرستی ستوران قریش در هنگام جنگ.
14 منصب عمارت، یعنی نگهبانی و مراقبت مسجد الحرام، به دست «شیبة بن عثمان» از بنی عبد الدار (4).
پی نوشت ها:
1 یاقوت از ابن حائک نقل می کند که: هجر در لغت حمیر و عرب عاربه به معنای قریه است مانند هجر بحرین و هجر نجران...و هجر شهری است مرکز حکومت بحرین و یا به طور کلی همه بحرین.بعضی هم گفته اند: قریه ای نزدیک مدینه، و نیز شهری است در یمن و هجران: مشقر و عطاله است که دو قلعه اند در یمامه (ر.ک به: معجم البلدان، ج 5، ص 393 چاپ بیروت 1376 ه) .م.
2 در نسخه اصل: به فتح.
3 در نسبت به عبد الدار بر خلاف قیاس «عبد ری» گویند چنانکه در نسبت به حصن کیفا و رأس عین و عبد شمس، حصکفی و رسعنی و عبشمی گفته می شود.
4 ر.ک: مقدمه کتاب الرحلة الحجازیة و تاریخ التمدن الاسلامی، ج 1 ص 37 39
