به گزارش
خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، کتاب «روش‌شناسی حکم» نوشته حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعرب صالحی، عضو هیئت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشکده حکمت و دین‌شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به تازگی منتشر شده و به روش‌شناسی حکم شرعی می‌پردازد.
این کتاب در یک مقدمه، کلیات پنج فصل و در کل هفته گفتار منتشر شده است، نگارنده در این کتاب به ترتیب به چیستی حکم و برآیند روش شناختی آن، قلمرو حکم شرعی و برآیند روش شناختی آن، ساختار داخلی حکم تکلیفی و برآیند روش شناختی آن، مبادی حکم و برآیند روش شناختی آن و انواع حکم و برآیند روش شناختی هرکدام پرداخته است.
فصل اول با عنوان «چیستی و هستی حکم و برایند روششناختی آن» در سه گفتار به معانی اعتبار، تعریف حکم و برایند روششناختی اعتباری‌بودن حکم پرداخته است. در گفتار اول معانی اعتبار، دیدگاه‌های مختلف در حقیقت امر اعتباری، دیدگاه‌های مختلف در تبیین ماهیت انشا، رابطه انشا و اعتبار و رابطه اعتبار و تنزیل مطرح شده است. در گفتار دوم تعریف حکم شرعی و هفت نظر در تبیین حقیقت حکم تکلیفی شرعی مورد تحلیل و نقد و بررسی قرار گرفته است. در گفتار سوم برایند روششناختی ماهیت حکم به بحث گذاشته شده است. در این گفتار، برایند روشی اعتباری‌بودن حکم نظیر چگونگی کاربرد عقل استدلالی در اعتباریات و تعبد در روش احراز اعتباریات مورد بحث واقع شده است.
در فصل دوم با عنوان «قلمرو حکم شرعی و برایند روششناختی آن» پس از تعیین قلمرو احکام شرعی در گفتار اول، در دو گفتار دیگر برایند روشی آن تحلیل قرار گرفته و به تناسب به اعتبار امارات و حجج در اعتقادیات و بررسی نُه نگاه در این خصوص، اعتبار حجج و امارات ظنی در تفسیر و در سایر علوم انسانی و بررسی پنج نگاه در این خصوص پرداخته و بحثهای عمیق و ابداعی زیادی مطرح شده است.
فصل سوم با عنوان «ساختار داخلی حکم» در گفتار اول به تفکیک موضوع حکم از متعلق حکم و متعلق متعلق حکم و سپس به بحث از مراتب حکم پرداخته است. در گفتار دوم مبنای مهم و کارگشای خطابات قانونیه که بحثی مترتب بر مراتب حکم است، مطرح و ضمن تبیین اصل مدعا و آثار و کارکردهای مهم اصولی مبنا، به دفاع از مبنا پرداخته و ضمن طرح هشت اشکال مهم، همه آنها مورد نقد قرار گرفته است.
فصل چهارم کتاب با عنوان «مبادی حکم و برایند روششناختی آن» در دو گفتار به تبیین ضرورت و ادله تبعیت احکام از مصالح و مفاسد و تبیین خاستگاه ملاکات احکام پرداخته است و در گفتار سوم توانایی عقل در کشف ملاکات بحث و نقادی شده است.
فصل پنجم به تبع اقتضای مباحث، در شش گفتار تنظیم شد و ظرفیت گفتارهای دیگری را هم داشت که به علت ظرفیت محدود تحقیق از طرح آن صرف نظر شد. گفتار اول بحث از ماهیت حکم حکومتی و برایند روششناختی آن را مورد تحلیل قرار داده است. در گفتار دوم بحث مهم ارشادی و مولوی مطرح شده که حاوی نکات بدیع و مطالب نو فراوانی است؛ تعریف خاص از حکم ارشادی و رد تعاریف رایج، تفکیک میان دو اطلاق ارشادی در اصول فقه، نقد معیارهای مطرح در تمایز ارشادی از مولوی و طرح سنجه مختار و دفاع از آن، از جمله مباحث مطرح در این گفتار است. گفتار سوم عهدهدار بحث از احکام امضایی و تأسیسی و روشهای تمییز هر یک از دیگری است. در این گفتار مباحثی چون تعریف حکم امضایی، شرعی‌بودن امضاییات، تفاوت حکم امضایی و حکم ارشادی و پاسخ به شبهه تاریخمندی برخی احکام امضایی مطرح شده است.
گفتار چهارم به بحث از تعریف حکم وضعی، وجه تسمیه آن، دایره احکام وضعی، حقیقت حکم وضعی و روش‌شناسی آن اختصاص یافته است. در گفتار پنجم بحث احکام ظاهری و واقعی مطرح و راههای برون‌رفت از اشکالات اجتماع حکم ظاهری و واقعی مورد تحلیل قرار گرفته است.
سرانجام، تعبدی و توصلی تقسیم دیگری از حکم است؛ البته در واجبات و مستحبات، که گفتار ششم عهدهدار تبیین حقیقت و روش‌شناسی آن است.
در پایان گفتنی است کتاب «روش‌شناسی حکم» اثر حجت‌الاسلام و المسلمین محمد عرب صالحی با قیمت 25000 تومان در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. علاقمندان جهت کسب اطلاعات تکمیلی و تهیه کتاب می‌توانند به نشانی www.poiict.org مراجعه کنند.
