معاویه بنیانگذار سلسله اموی از نژاد امیة بن عبد شمس بود، امیه مردی تاجر و مالدار بود و از فرزندان او حرب و العاص می باشند. ابی سفیان پدر معاویه فرزند حرب می باشد، مادر معاویه هند دختر عتبة بن ربیعة بن عبد الشمس بود، پس نسب دقیق معاویه اینگونه است : معاویة بن ابوسفیان بن حرب بن امیة بن عبدالشمس بن عبدمناف بن قصی. حرب هم در جنگ فجار از فرماندهان قریش بود.
ابوسفیان پدر معاویه در همه جنگهایی که قریش بر ضد مسلمانان برپا کردند فرمانده سپاه بود مگر در جنگ بدر که وی سالار کاروانی بود که جنگ بر سر آن رخ داد، لذا در جنگ حضور نداشت اما فرماندهی سپاه قریش را در این جنگ جد مادری اش (عتبة بن ربیعة بن عبد شمس) بعهده داشت.
معاویه 15 سال پیش از هجرت در مکه متولد شد و در فتح مکه او و پدر و برادر و مادرش مسلمان شدند، در آن وقت معاویه 23 سال داشت. (1)
در نقل دیگری آمده که معاویه در سال دهم هجری مسلمان شد و زمانی که در سال هشتم هجری پدرش ابوسفیان مسلمان شد، او نامه هایی برایش نوشت و وی را برای اینکار مورد سرزنش قرار داد. (2)
در دوران خلفاء او به همراه برادرش یزید برای شرکت در فتوحات به شام رفت، ابوبکر فرماندهی یکی از چهار سپاه را بر عهده یزید بن ابی سفیان گذاشت، عمر نیز حکومت دمشق را به او و حکمرانی قسمتی از شام را به برادرش معاویه داد. پس از درگذشت یزید بن ابی سفیان عمر، قلمرو حکومت وی را به معاویه داد. او حاکم دمشق شد و اندکی بعد امیری شامات (سوریه، اردن، لبنان، دمشق) را بدست آورد، بدین ترتیب معاویه در چهار سال پایانی خلافت عمر بر کل شامات حکومت می راند (3). او در دوران عثمان موقعیت خود را استوار ساخت و بعد از قتل عثمان، از بیعت با علی (ع) امتناع کرد و به جنگ با آن حضرت برخاست.
وقتی امام علی (ع) به شهادت رسید، امام مجتبی تلاش نمود تا این فتنه را خاموش نماید، اما بدلایلی مجبور شد تا با معاویه صلح نماید.
بالاخره او در سال 60 هجری در سن 78 سالگی از دنیا رفت. (4)
پی نوشت ها:
1 تاریخ سیاسی اسلام، حسن ابراهیم حسن، ص .333
2 شبهای پیشاور، سلطان الواعظین شیرازی، ص .775
3 رسائل الجاحظ، الرسائل السیاسیة، ص .344
4 طبقات کبری، ابن سعد، ج 7، ص .285
