[دانشنامه امام رضا علیه السلام ]
با توجه به گسترش فناوری اطلاعات و فراگیر شدن کاربرد کامپیوتر و لزوم استفاده از این فناوری در علوم اسلامی، بنیاد پژوهشهای اسلامی برآن شد تا به سبب انتساب این مرکز به آستان مقدس رضوی، طرحی پژوهشی را در قالب لوح فشرده در باره شخصیت حضرت رضا علیه السلام و آنچه به بارگاه منور ایشان منتسب است، به عموم دوستداران آن حضرت در سراسر دنیا عرضه کند. بدین منظور در میزگردی با حضور دست اندرکاران این برنامه (مهندس حیدری، حجة الاسلام گلمکانی، دکتر راحتی، مهندس سوادی و مهندس ثابتی) به بررسی مراحل مختلف تولید آن می پردازیم:
مشکوة: ابتدا از آقای مهندس حیدری به عنوان مسئول طرح می خواهیم در باره سبب و انگیزه تولید چنین برنامه ای توضیح دهند؟
مهندس حیدری: در راستای اهداف بنیاد پژوهشهای اسلامی در معرفی هر چه بیشتر اهل بیت علیهم السلام و گسترش معارف اسلامی، و با توجه به بهره گیری از رایانه در این مسیر، مرکز خدمات رایانه پیشنهاد طرح CD را به هیأت مدیره محترم بنیاد ارائه کرد و پس از تصویب طرح و تعیین کمیته علمی و فنی کار تهیه CDآغاز شد.
مشکوة: از آقای دکتر راحتی، یکی از اعضای بخش فنی، می خواهیم که درباره مراحل مختلف برنامه ریزی این بخش توضیح دهند:
دکتر راحتی: ابتدا باید اشاره کنم که بخش فنی شامل چهار بخش: تجزیه و تحلیل، کدنویسی، گرافیک و تست و رفع اشکال است. در بخش اول یعنی تجزیه و تحلیل، با بررسی نرم افزارهای چند رسانه ای موجود (داخلی و خارجی) ساختاری مناسب برای به کارگیری اطلاعات داده شده به دست آمد. البته دو متخصص علوم کامپیوتر (آقایان مهندس سوادی و مهندس حیدری) و یک کارشناس نرم افزار علوم اسلامی (آقای توکلی) با ما همکاری داشتند و مجموعا چهار ماه به طول انجامید.
مشکوة: از آقای مهندس سوادی هم که در بخش فنی با دکتر راحتی همکاری داشته اند، می خواهیم در این بخش اگر توضیحی دارند بفرمایند.
مهندس سوادی: به تناسب اینکه امام رضا علیه السلام هشتمین امام معصوم هستند اساس طراحی CD بر هشت بخش استوار گردید که عبارت است از: 1 زندگانی 2 شجره نامه 3 احادیث 4 معاصران 5 مدایح 6 جهان اسلام 7 مشهد 8 آستان قدس.
مشکوة: از آقای دکتر راحتی تقاضا می کنیم در مورد دیگر بخشهای فنی توضیح دهند.
دکتر راحتی: بخش دوم یعنی کدنویسی خود از دو بخش: ورود اطلاعات و برنامه نهایی تشکیل شده است. در برنامه ورود اطلاعات متون و رسانه ها برای ثبت و تصحیح وارد شد و زحمت این مرحله را آقای گلمکانی و دیگر دوستان برعهده داشتند. این اطلاعات پس از فرمت خوردن به صورت مناسب جهت استفاده در برنامه نهایی شکل گرفت. در ضمن اشاره می کنم که ارتباطات داده ای از وظایف این بخش بوده است. اما در برنامه نهایی کدهای لازم برای به کارگیری رسانه ها و متون در قالبهای گرافیکی مناسب نوشته شد، و ایجاد سهولت در کار با بخشهای مختلف برنامه (متن، صدا، تصویر و فیلم) از اهداف اصلی این بخش بوده است.
مشکوة: در اینجا از آقای مهندس ثابتی که طراحی صفحات گرافیکی را بر عهده داشته اند می خواهیم در این مورد مطالبی بفرمایند.
مهندس ثابتی: با توجه به مذهبی بودن پروژه و خصوصا اینکه اطلاعات CDمربوط به امام رضا علیه السلام می باشد، ایده کلی در طراحی صفحات گرافیکی و کلیدها و به طور کلی طرح رابط کاربر از مجموعه معماری اسلامی به کار رفته در حرم به نحو جدیدی با توجه به تکنولوژی روز طراحی گردید، لذا در راستای رسیدن به این هدف تصمیم به گردآوری تصاویر از کاشیهای زیبا و غیره گرفته شد، و البته در رسیدن به این هدف محدودیتهایی هم داشتیم و حاصل کار در مجموع شصت صفحه طراحی بود که ششصد ساعت زمان برده است.
مشکوة: از آقای گلمکانی هم می خواهیم به عنوان هماهنگ کننده بخش اطلاعات توضیح دهند.
گلمکانی: بنده از اواسط طرح به درخواست آقای مهندس حیدری برای ادامه طرح و تهیه بخشی از اطلاعات دعوت شدم و در اینجا حاصل کار بخش اطلاعات در بخشهای مختلف CD را که نتیجه زحمات پژوهشی سایر دوستان در گروههای مختلف نیز هست به ترتیب زیر بیان می کنم:
زندگی نامه
الف) بستگان، ب) از تولد تا امامت، ج) از امامت تا هجرت، د) از مدینه تا مرو، ه) امام علیه السلام در مرو، و) شهادت امام علیه السلام
شجره نامه
شامل شرح حال فرزندان تمامی معصومین علیه السلام (از پیامبر تا امام حسن عسکری علیه السلام )
سخنان
منتخب قریب به تمام احادیث آن حضرت در زمینه های مختلف که برخی قسمتها شامل زیر مجموعه ای از عناوین دیگر است:
الف) خطبه ها، ب) نامه ها، ج) نیایشها، د) احادیث کلامی، ه) احادیث فقهی، و) احادیث تفسیری، ز) احادیث اجتماعی.
مدایح
منتخب قریب به تمام از اشعار فارسی و عربی شعرای معاصر و قدیم، در مدح و ثنای حضرت رضا علیه السلام
معاصران
فهرست و شرح کاملی از کسانی که با آن حضرت زیسته اند:
الف) اصحاب و راویان، ب) دانشمندان، ج) دولتمردان
جهان اسلام در عصر امام علیه السلام
الف) جغرافیای تاریخی که به بررسی تاریخ جغرافیای اسلام در زمان حضرت می پردازد.
ب) خط زمان که نمودار بسیار جالب و دیدنی همراه با اطلاعات لازم از وقایع مهم اتفاق افتاده در دوران زندگی آن حضرت، از تولد تا شهادت را در اختیار می گذارد.
ج) مسیر حرکت که نقشه جغرافیایی مسیر حرکت آن حضرت را از مدینه تا مرو همراه با توضیحات درباره سابقه تاریخی هر یک از شهرها ارائه می کند.
د) فرق و ادیان که به صورت فهرست کاملی از فرق و ادیان در زمان حضرت همراه با بررسی علمی هر یک از آنها ارائه می شود.
ه) سرزمینها که فهرست کاملی از شهرها و کشورهای اسلامی را در زمان حضرت همراه با سابقه تاریخی هر یک از آنها به دست می دهد.
و) جنبشها که به صورت لیست کاملی از جنبشها و شورشها در زمان حضرت همراه با بررسی علمی هر یک از آنها ارائه می شود
مشهد
الف) جغرافیا که به بررسی اوضاع فرهنگی، اقتصادی، صنعتی و آب و هوای مشهد می پردازد.
ب) تاریخچه و وقایع که تاریخ و وقایع مهم مشهد را از ابتدا تا زمان حاضر بررسی می کند.
ج) راهنمای زائر، شامل تلفنهای مهم مشهد و تهران، ابنیه تاریخی، مکانهای دیدنی و تفریحی به همراه نقشه ای متحرک برای استفاده زائران.
آستان قدس رضوی
الف) نمودار سازمانی از تشکیلات اداری و مؤسسات علمی، فرهنگی، اقتصادی آستان قدس رضوی همراه با توضیحات مناسب در هر بخش.
ب) تاریخچه آستان قدس رضوی که به تفصیل به سابقه تاریخی آستان قدس می پردازد.
ج) وقف شامل مقالات بسیار مفید در منشأ وقف در ملل اسلامی و سایر کشورها وسابقه آن در آستان قدس رضوی و مصارف آن.
حرم مطهر رضوی که در وسط این هشت بخش قرار گرفته است:
الف) تاریخچه و وقایع که از ابتدای شکل گیری حرم مطهر تا زمان حاضر را مورد بررسی قرار می دهد.
ب) زیارت، شامل مقالات کوتاه و بسیار مفید درباره مفهوم زیارت، آداب زیارت، فضایل زیارت حضرت رضا علیه السلام و شبهاتی که در باره زیارت از سوی وهابیت مطرح شده است.
ج) اماکن متبرکه، شامل کروکی از تمامی نقاط حرم مطهر و توضیحات کاملی از سابقه تاریخی آنها.
د) مراسم، شامل مراسمی که به صورت آیین نامه ای در حرم مطهر برگزار می شود.
ه) مشاهیر مدفون که زندگی نامه حدود یک صد تن از علمای مشهور مدفون در حرم را بیان می کند.
و) هنرهای اسلامی، شامل مقالات بسیار مفید در باره هر یک از هنرهای اسلامی به کار رفته در ابنیه حرم مطهر رضوی.
مشکوة: در پایان هر یک از آقایان مطلبی دارند بفرمایند.
مهندس سوادی: در بخش تست و رفع اشکال پس از پایان کار تولید، افراد با تخصصها و سلایق مختلف برنامه را مورد بررسی و ارزیابی قرار دادند و با توجه به پیشنهادها و اشکالات طرح شده در مدت دویست و پنجاه ساعت موارد مزبور رفع شد.
مشکوة: در پایان از آقای مهندس حیدری می خواهیم اگر مطلبی دارند بفرمایند.
مهندس حیدری: این CD از مزایای زیر برخوردار است:
الف) صحّت علمی و تحقیقی بودن مطالب و مستندات
ب) جامعیت و گستردگی اطلاعات(سه هزار صفحه متن)
ج) طرحهای گرافیکی بسیار زیبا که از هنرهای اسلامی به کار رفته در داخل حرم نشأت گرفته است.
د) طراحی مبتنی بر ارتباط دقیق و مأنوس بین رسانه ها (حدود سی دقیقه فیلم، بیست و چهار قطعه سرود و ذکر مصیبت) و صفحات رابط کاربر.
در مدت کوتاهی که از عرضه لوح فشرده فروغ ولایت [دانشنامه امام رضا علیه السلام [می گذرد، با استقبال خوبی از سوی مردم روبه رو شده است و در اینجا لازم می دانم از آقایان حاضر در این میزگرد (دکتر راحتی مهندس سوادی مهندس ثابتی و گلمکانی) که تا مراحل پایانی کار با تلاش پیگیر خود پروژه را به نحو مطلوبی به انجام رساندند و از هیأت مدیره و مدیر عامل محترم بنیاد و نیز تمام کسانی که در مراحل مختلف تولید ما را یاری نمودند تشکّر کنم.
