نامها معمولا بیانگر چگونگی صاحبان نام است، البته اگر نامگذاری به وسیله شخصی حکیم انجام گیرد، از احادیث برمی آید که نامگذاری فاطمه زهرا (علیهاالسلام) وسیله حکیم علی الاطلاق یعنی خدای عالم انجام گرفته است.
از سوی دیگر «فاطمه از ماده «فطم» (بر وزن حتم) به معنی باز گرفتن کودک از شیر مادر است، سپس به هر گونه بریدن و جدائی اطلاق شده است.
اکنون ببینیم روایات اسلامی در این زمینه چه می گوید؟
37- در حدیثی از پیغمبر اکرم (ص) آمده است که فرمود:
«انما سماها فاطمة لان اللّه فطمها و محبیها عن النار».
«او را فاطمه نام نهاده، زیرا خداوند او و دوستانش را از آتش دوزخ بازداشته است»
از این تعبیر استفاده می شود که نامگذاری بانوی اسلام به این نام، از سوی خداوند صورت گرفته، و مفهومش این است که خدا وعده داده است او و کسانی که او را دوست دارند و در خط مکتب او باشند هرگز به دوزخ نروند.
38- در حدیث دیگری در «ذخائر العقبی» از علی(ع) می خوانیم: که رسول اللّه(ص) به فاطمه (علیهاالسلام) فرمود:
«یا فاطمه اتدرین لم سمیت فاطمة»؟:
ای فاطمه آیا می دانی چرا فاطمه نامیده شده ای؟
علی (ع) می گوید: من گفتم ای رسول خدا شما بفرمائید چرا نام او فاطمه است؟
فرمود:
«ن اللّه عزوجل قد فطمها و ذریتها عن النار یوم القیامة»:
«خداوند بزرگ او و فرزندانش را از آتش دوزخ در قیامت باز می دارد».
بدیهی است منظور از فرزندان در اینجا فرزندانی است که در خط این مادر بزرگ باشند، نه همچون پسر نوح که خطاب شد «انه لیس من اهلک» «او از خاندان تو نیست».
و به همین دلیل در بعضی از روایات از احادیث «ذریه» و «محبان» هر دو باهم ذکر شده اند، و اینکه گمان کنیم مفهوم روایات فوق این است که اگر آن ها مرتکب انواع گناهان شوند و حتی کافر و مشرک باشند از عذاب الهی در قیامت در امانند اشتباه بزرگی مرتکب شده ایم که با هیچک از معیارهای اسلامی نمی سازد، زیرا خود پیغمبر اکرم(ص) که اصل این شجره طیبه است صریحاً در قرآن مجید به این خطاب مخاطب شده است.
«لئن اشرکت لیحبطن عملک و لتکونن من الخاسرین».
«اگر (به فرض محال) مشرک شوی اعمال صالح تو نابود می شود و از زیانکاران خواهی بود» (زمر/65).
و در جای دیگر می فرماید: «اگر او بر ما دروغ ببندد ما او را به سختی می گیریم و مجازات می کنیم و رگ قلب او را قطع می نمائیم»
آیا فرع زائد بر اصل ممکن است، آیا فرزندان رسول خدا از او برترند؟!
البته هرگز پیغمبر نه راه شرک پوئید، و نه العیاذ باللّه دروغی بر خدا بست، در حقیقت یک درس بزرگ برای همه امت است، تا بقیه حساب خود را برسند.
و این منافات با مقام شامخ سادات و ارزش فوق العاده آن ها در امت اسلامی ندارد.
از سوی دیگر در میان عرب معمول است که علاوه بر اسم کنیه ای نیز برای افراد انتخاب می کنند اگر مرد باشد - با - «اب» شروع می شود و اگر زن باشد با «ام».
در روایات اسلامی در میان کنیه های فاطمه زهرا کنیه عجیبی دیده می شود که چشم انداز دیگری از عظمت فوق العاده زهرا را ترسیم می کند، به حدیث زیر گوش فرا دهید:
39- در «اسد الغابة» آمده است: «کانت فاطمة تکنی ام ابیها»: (کنیه فاطمه «ام ابیها» (مادر پدرش!) بود).
این معنی در کتاب «استیعاب» از امام صادق (ع) نیز نقل شده است.
این تعبیر عجیب که نظیر آن درباره هیچیک از زنان اسلام دیده نشده، نشان می دهد که این دختر باوفا آنچنان نسبت به پدرش محبت می کرد که گوئی «یک مادر» برای او بود.
می دانیم پیغمبر اکرم(ص) در همان کودکی مادر خود را از دست داد، ولی این دختر از همان خردسالی از هیچگونه محبت و دلسوزی درباره پدر بزرگوارش فرو گذار نکرد.
هم دختری دلسوز و فداکار، و هم مادری مهربان و ایثارگر و هم یاری وفادار محسوب می شد که شواهد آن را در روایات گذشته خواندیم.
1. تاریخ بغداد ج 2 ص .331
2. ذخائر العقبی ص .26
3. حاقه - 44 تا .46
4. اسد الغابة ج 5 ص .520
5. استیعاب ج 2 ص .752
