آشنایی با نرم افزار حضرت فاطمه(س)
محمد مهدی نمازی - غلامعلی همایی
خورشید رخشان وجود نازنین حضرت صدیقه کبری فاطمه زهراءعلیهاالسلام از چنان تلالؤی برخوردار است که در زیر تابش انوار خود هر آنچه را که به نام نامی آن بزرگوار مزین است نیز چون بدر منیر، درخشان و نور افشان می کند. به تجربه دریافته ایم که نام مقدس و با برکت «زهرا»علیهاالسلام دارای یک ویژگی روحانی است و هم از این رو است که آنچه نسبتی با آن وجود ذی جود به هم رساند چونان شجره طیبه ریشه ای محکم و استوار در زمین گرفته و سر سرفرازی بر آسمان می ساید.
وقتی به سیره ائمه اطهارعلیهم السلام بنگریم یک وجه مشترک را به وضوح درمی یابیم و آن اینکه امامان معصوم علیهم السلام با شنیدن نام مقدس فاطمه زهراعلیهاالسلام سر تعظیم فرود آورده و از آن وجود گرامی با تکریم و تجلیل یاد می کرده اند.
آثار منظوم و مآثر منثور گذشتگان که در شان حضرت فاطمه علیهاالسلام به سلک نظم و به رشته تحریر درآمده بر تارک تاریخ ادب و فرهنگ بشری می درخشد و ابنیه ای که به نام مبارک آن جناب مسمی گشته همچنان تقدس و شکوه ستودنی و جلال و عظمت مثال زدنی خودرا حفظ کرده و در رهگذر وقایع ایام و اعصار و در پس حوادث بی شمار روزگار باقی و پابر جا مانده است.
در طول هشت سال دفاع مقدس هر عملیاتی که به نام آن حضرت نامگذاری می شد و با رمز «یا زهرا» آغاز می گشت توفنده و برق آسا به پیش می رفت و پیروزی و فتح را قرین خود می ساخت.
راست است که به برکت انقلاب شکوهمند اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی که بنیانگذار آن از فرزندان رشید زهرای اطهرعلیهاالسلام است، نام مقدس «فاطمه » با انقلاب ما عجین شده است. و درست است که میلاد آن کوثر قرآن به عنوان «روز مادر» قلمداد شده و سالروز شهادت آن مدافع حریم ولایت در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران تعطیل عمومی اعلان گردیده است. نشست ها و همایش های گوناگون در بزرگداشت شخصیت آن بانوی بانوان عالم برگزار گشته و مقاله ها و کتب بسیاری در زمینه معرفی دختر پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم و شناخت ابعاد شخصیت ایشان و بررسی روش و سیره ام الائمه علیهم السلام نگاشته شده است. با این حال این همه در جنب کمالات وجودی آن حضرت و مقام والای ایشان که جبرئیل بر او نازل می شده است تنها نمی از یم و ذره ای در برابر خورشید است. اما کوشندگان در راه شریعت احمدی و پویندگان طریقت محمدی جهدخویش را در طبق اخلاص نهاده، تقدیم آن حضرت و خاندان گرامی اش نموده و چشم امید به فضل و کرم این مظاهر فضل و کرم الهی دوخته اند.
باری در عرصه آثار قلمی و مکتوب - چنانکه گفتیم- پیش از این آثار متعددی در خصوص زندگانی حضرت فاطمه علیهاالسلام به ارباب معرفت و شیفتگان ولایت عرضه شده است. لیکن تاکنون این نرم افزار (عترت 3) در هیئتی دلپذیر و در قالب یک برنامه چند رسانه ای - به طور خاص- بانوی بزرگ اسلام حضرت فاطمه علیهاالسلام را محور و موضوع کار خود قرار داده و به ارائه ابعاد گوناگون شخصیت آن حضرت پرداخته است.
شاید به جرات بتوان گفت که این نرم افزار فاقد اشکال فنی می باشد و این می تواند حاکی از قوت خط کنترل کیفیت این مؤسسه باشد.
در عرصه نشر لوح های کامپیوتری، محصول درخوری که به صورتی ویژه به زندگانی حضرت زهراعلیهاالسلام نظر افکنده و به آن پرداخته باشد ارائه نشده بود. اما اینک به همت مؤسسه تحقیقاتی امام رضاعلیه السلام نرم افزار عترت 3 (از مجموعه نرم افزارهای تولیدی آن مؤسسه) در شکل و شمایلی آراسته روانه بازار گردیده است. این نرم افزار در هیئتی دلپذیر و در قالب یک برنامه چند رسانه ای - به طور خاص- بانوی بزرگ اسلام حضرت فاطمه علیهاالسلام را محور و موضوع کار خود قرار داده و به ارائه ابعاد گوناگون شخصیت آن حضرت پرداخته است. انتخاب قالب زیبا و طراحی شکیل و بسیار چشم نواز که با هنرمندی همراه با جلوه های ویژه ارائه گشته است نشان از حسن سلیقه دست اندرکاران تولید این برنامه ارزشمند نرم افزاری دارد.
صفحات گرافیکی مناسب و طراحی های زیبا دو ویژگی نرم افزارهای این مؤسسه است اما باید گفت آنچه در عترت/3 مشاهده می کنیم فراتر از چیزی است که در بقیه نرم افزارهای این مؤسسه وجود دارد. در اینجا همه چیز گویی از حال و هوایی روحانی و ملکوتی برخوردار است.
نصب آسان، رنگ آمیزی های بسیار زیبا، طرحها و جلوه ها و صفحات گرافیکی جذاب از مزیتهای قابل توجه این نرم افزار است. هر صفحه ای را که می گشایید با گلی از گلهای طبیعت روبرو می شوید که به گونه ای زیبا و با رنگهایی طبیعی در پس زمینه گزینه ها شما را مجذوب می کند و ناخودآگاه عطر آن گل دل انگیز مشام شما را نوازش می دهد.
تواشیح کوتاه و پر معنای آغاز برنامه که به زبان عربی اجرا شده است همراه با نوای دلنشین تواشیح خوانان مسلمان محصول انتخاب شایسته و ذوق سلیم طراحان این نرم افزار است.
در بدو ورود به اولین صفحه یا منوی اصلی این نرم افزار با زمینه ای مواجه می شوید که با ظرافت تمام، نمایی از یک «در» -«در»ی رمزآلود از یک خانه- که نشانی نمادین از مصائب و مظلومیت حضرت زهراعلیهاالسلام است در کنار نام مقدس آن حضرت به شکلی زیبا و به صورتی محو و ناپیدا طراحی شده. تو گویی بر صفحه این «در» همه رنجهای مادری جوان در غصه از دست دادن پدر و مظلومیت شوهر و شهادت طفلی هنوز پا به جهان ننهاده نقش بسته است. آنگاه طرحهایی زیبا نزدیک به طرحهای اسلیمی را مشاهده می کنید که به شکلی منظم در این صفحه چیده شده است. اینترفیس ها یا رابطهای کاربر به گونه ای طراحی شده اند که خود به خود گویای محتوای زیرمجموعه خود می باشند و در عین حال با بردن علامت ماوس روی آنها توضیحی نیز به خط زیبای نستعلیق ظاهر می شود. از ویژگیهای جالب این نرم افزار این است که بخشی از توضیحات و راهنماییها که به صورت نوشتاری در این نرم افزار ظاهر می شوند به طور عمده در قالب خط نستعلیق هستند که در زمینه ای با طرحهای «ابر و باد» و «گل و بلبل » نگاشته شده اند.
این نرم افزار شامل ده گزینه می باشد که با ورود به این گزینه ها مطالب ارزشمندی را در قالبهای زیبای گرافیکی دریافت می کنید:
1 - کتابشناسی:
در این گزینه کتابهایی که در باره زندگی آن بانوی بزرگ به تحریر درآمده است، فهرست شده اند. پس از انتخاب نام کتاب، مشخصات آن شامل نام نویسنده، مترجم، ناشر، و تعداد صفحات و... در قسمت پایین می آید. در این بخش حدود 200 کتاب معرفی شده است.
2 - آثار ماندگار:
در این گزینه آثاری از شعرای فارسی زبان پیرامون شخصیت آن حضرت وجود دارد که برخی از آنها عبارت اند از: «ضریح گمشده » از احمد عزیزی، «محبوب خدا» از سپیده کاشانی، «شکسته پهلو» از مشفق کاشانی، «ماه مدینه » از حبیب چایچیان (حسان). با انتخاب هر کدام از اشعار مزبور، متن آن قرائت می شود. در این قسمت 40 قطعه شعر گنجانده شده است.
3 - بانوان برگزیده:
در این گزینه به معرفی بعضی از بانوان بزرگ اسلام همچون آسیه (زن فرعون)، هاجر، مریم، دختران شعیب، اسماء، ام ایمن، ام البنین و حضرت زینب پرداخته شده است که در آن شرح مختصری از زندگی این بانوان برجسته نیز وجود دارد.
4 - نیایش:
در این منو دعاهایی همچون دعای توسل، دعای نور، حدیث کساء و... وجود دارد که با انتخاب هر کدام، متن آن نیز قرائت می شود. نماز حضرت زهراعلیهاالسلام که نیایش آن بانوی بزرگوار با خداوند است به همراه قرائت متن و ترجمه فارسی قابل دسترسی است.
5 - جستجو:
این گزینه خود شامل دو بخش می باشد; یکی جستجوی واژگان و دیگری جستجو براساس موضوعات. واژه هایی که از سخنان آن حضرت وجود دارد به ترتیب الفبایی به دو صورت فارسی و عربی تنظیم شده است.
6 - روایت زندگی:
در این گزینه زندگی آن حضرت در ضمن چهار موضوع مادرم خدیجه، نخستین بانوی مسلمان، ولادت کوثر، وداع با مادر، همراه با تصاویر متحرک به تصویر کشیده شده است.
7 - پرسش و پاسخ:
در این بخش تعدادی سؤال مربوط به شخصیت حضرت وجود دارد که برای هر کدام چهار جواب ذکر شده که یکی از جوابها صحیح است و در صورت صحیح بودن جواب، توسط رایانه امتیازی برای شما در نظر گرفته می شود.
8 - سرگرمی:
این گزینه شامل دو زیرمجموعه قصه، و بازی می باشد. «قصه » مربوط است به داستان زندگی حضرت زهراعلیهاالسلام که برای استفاده کودکان و نوجوانان به صورتی شیوا و جذاب بیان شده است.
در قسمت «بازی » به گونه ای ابتکاری یک سرگرمی جالب برای کودکان طراحی شده است و در آن سعی شده تا از این طریق کودکان به کارهای خوب تشویق گردیده و از کارهای بد دوری نمایند.
9 - گفته های جاویدان:
این گزینه مشتمل بر دو موضوع است: خطابه، و احادیث. در بخش خطابه، خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام در مسجد که در دفاع از ولایت ایراد فرمودند وجود دارد. متن کامل خطبه همراه با ترجمه آن ارائه شده است. گزینه احادیث با واژه «آتش » شروع و به واژه «یکتاپرستی » ختم می شود. با انتخاب هر کدام از واژه ها متن روایت که حاوی این واژه است همراه با ترجمه ظاهر گردیده و قرائت می شود. در ذیل روایت نیز نشانی آن ارائه شده است.
10 - سور و سوگ:
این گزینه شامل دو قسمت است: یک قسمت مربوط است به اشعاری که در ولادت آن بانوی بزرگوار سروده شده، از قبیل آوای شادی، بوی بهشت، ندای آسمانی، میلاد فاطمه، زینت عرش که با انتخاب هر کدام از آنها علاوه بر ذکر مولودی، قطعه شعرهایی با افکت های ویژه نمایش داده می شود.
قسمت دیگر مربوط است به مرثیه هایی که در سوگ شهادت دختر گران قدر و پاره تن رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم، سروده شده مانند داغ فراق، همسر با وفا، قبر بی نشان، وداع، مادربیمارم.
ده گزینه ای که معرفی شد دارای ابزارهای جانبی دیگری نظیر چاپ، تنظیم صوت، ذخیره و... می باشند که جهت اختصار از ذکر آنها خودداری می کنیم. سرعت خوب نرم افزار حاکی از به کارگیری تکنیک های پیشرفته برنامه نویسی در پشت پرده طراحی این نرم افزار است.
شاید به جرات بتوان گفت که این نرم افزار فاقد اشکال فنی می باشد (حداقل در سطوحی که کاربران به صورت معمول با آن سر و کار دارند) و این می تواند حاکی از قوت خط کنترل کیفیت این مؤسسه باشد.
در بخش احادیث که کلمات قصار حضرت زهراعلیهاالسلام گردآوری شده است با انتخاب هر حدیث، سخن حضرت به صورت اعراب گذاری شده با خط زیبای نستعلیق در قابی بسیار شکیل نمایش داده می شود. شما می توانید با زدن دکمه ای قرائت آن روایت را نیز بشنوید. ترجمه فارسی هر روایت نیز ذیل آن ارائه می گردد و همین طور قرائت آن نیز به راحتی قابل انتخاب و شنیدن است.
از دیگر نکات جالب و قابل تامل که مؤسسه تحقیقاتی امام رضاعلیه السلام در طراحی این نرم افزار، از آن بهره برده ست به کارگیری بانوان متخصص مسلمان در برنامه نویسی، طراحی و گرافیک، صداگذاری و دیگر عوامل فنی و اجرایی این برنامه رایانه ای است که بدین وسیله الگویی مناسب را در استفاده از بانوان متخصص در زمینه های نرم افزای ارائه کرده است. بانوانی که نقش آنها در صنعت نرم افزار به عنوان پدیده ای کاملا سازگار با توان جسمی و روحی آنان تقریبا مجهول و ناشناخته است. وقتی از برنامه خارج می شوید لیستی از عوامل تولیدکننده این نرم افزار شامل برنامه نویس، گوینده، تهیه کننده، گرافیست، صداگذار و دیگر عوامل به شکل جذاب نمایش داده می شود. بیشتر این عوامل فنی از زنان متخصص ایران اسلامی اند. این کار زیبا، تازه و ارزشمند را می توان ابتکاری در برنامه های رایانه ای دانست که این مؤسسه آن را انجام داده است. البته چنانکه بخواهید از مشاهده این لیست صرف نظر کنید با کلید اسکیپ (ESC) از این تابلو خارج می شوید. به نظر می رسد ذکر نام تک تک عوامل تهیه کننده این نرم افزار علاوه بر حفظ حقوق پدیدآورندگان، کمترین تلاشی است که در جهت قدردانی و تشکر از مجموعه دست اندرکار تهیه آن نرم افزار می تواند به عمل آید. پر واضح است که تهیه یک نرم افزار به وسیله گروهی از عوامل به انجام می رسد و تهیه و تدوین یک نرم افزار با این وسعت آن هم به صورت چند رسانه ای یک امر گروهی و جمعی است. از این رو ذکر نام یکایک افراد گروه در ذیل نرم افزاری که در تهیه آن تلاشهای بسیاری به خرج داده شده است کاری ارزشمند و خداپسندانه است.
گزینه بازی و سرگرمی این نرم افزار هم بسیار جذاب و قابل توجه است. بازیهایی که در نرم افزارهای ایرانی برای افزایش اطلاعات در حین سرگرمی طراحی می شوند و دانسته های افراد را در خصوص آن موضوع افزایش می دهند معمولا بازیهای ضعیف با تکنیک های پایین و در حد جورجین (پازل)های متداول است. اما بخش بازی CD عترت به صورتی طراحی شده است که مورد پسند کاربر بوده و از کیفیت بالا و انعطاف مناسب برخوردار است به نحوی که به خوبی با بازیهای کامپیوتری خارجی پهلو زده و قابل رقابت با آنان نیز می باشد. بدین لحاظ جای امیدواری است که با کمی تقویت در این بخش بتوان آرام آرام به عرصه های بین المللی گام نهاد. حتی همین تلاش محدودی که در این کار به عمل آمده نشان می دهد که یک نیروی بالقوه عظیم در زمینه طراحی بازیهای تربیتی سالم و اسلامی در میان جامعه متخصصان و برنامه نویسان نرم افزار ما موجود است.
اگرچه در گزینه سخنان بزرگان فقط به دو اثر اشاره شده است اما قالب کار و شیوه طرح مطالب به گونه ای است که برای دیگر تولیدکنندگان قابل الگوبرداری است.
قسمت پرسش و پاسخ نیز ضمن آنکه به زیبایی طراحی گردیده، حاوی مطالبی ارزشمند و مفید است. در این بخش با طرح سؤال و دادن امتیاز، سعی در ایجاد جذابیت و هیجان برای آموختن بیشتر شده است. در قسمتهای دیگر نرم افزار شاهد هنرنمایی گرافیستها و طراحانی هستیم که هنر آنان در صنعت رایانه و نرم افزار نویسی نقش بسیار ارزشمند و برجسته ای را ایفا نموده است.
هنرمندان طراح و خطاط آرام آرام قدرت و توانمندی خودرا در عرصه صنعت نرم افزار به زیباترین وجه به تصویر می کشند. طرحهایی از «ابر و باد»، «گل و بلبل » و تصاویری آمیخته از خیال و واقعیت با رنگ آمیزی آرام و با ترکیبی از طیف های سرد و گرم که در CD عترت/3 مشاهده می شود بیانگر این واقعیت است که هنرمندان مسلمان حرفهای گفتنی فراوانی در این عرصه جدید و نوظهور دارند و به راحتی قادر هستند ضمن همراهی با این فن آوری تازه، هنر سنتی و اصیل ایرانی را در قالب نرم افزارهای اسلامی به بهترین وجه ممکن به منصه ظهور برسانند.
اگرچه در صدد نقد و بررسی این نرم افزار نبوده ایم اما در پایان سخن، ذکر چند نکته خالی از فایده نخواهد بود. به نظر می رسد داستانهایی که در خلال مطالب این نرم افزار مطرح شده اند نیازمند توجه و امعان نظر بیشتری هستند. شاید اگر نشانی کتب و منابع روائی آنها به صراحت قید می گردید بهتر می شد در خصوص آنها اظهار نظر کرد. در هر حال آنچه عجالتا می توان گفت این است که در برخی از این داستانها از چارچوب روائی عدول گردیده و به مرزهای تخیل کشانده شده اند که این امر کودکان و نوجوانان را از حقایق تاریخ اسلام دور می کند. در مورد حدیث کساء نیز با توجه به اینکه از نظر سند محل بحث و مناقشه می باشد و آنچه به عنوان حدیث کساء در لسان روایات موجود است غیر از آن چیزی است که در میان مردم مشهور می باشد; از این رو ذکر منابع و توضیحی در مورد حدیث کسای واقعی لازم به نظر می رسد. زیرا بی گمان دادن آگاهیهای لازم در این زمینه ها به نسل نو ضرورت دارد تا خدای ناکرده اذهان نو آشنا با معارف اسلام به انحراف از صراط مستقیم کشیده نشوند.
