از هفته‌های گذشته خبرش همه جا پیچید. سؤالات امتحان نهایی کلاس سوم دبیرستان لو رفته، بچه‌ها خریده‌اند و فراوانی خرید و فروش به حدی بوده که بتوان آن را به عنوان یک مشکل پیچیده نگاه کرد.
به گزارش ، شرق نوشت: مسئله خرید و فروش سؤالات به امسال بازنمی‌گردد. سال گذشته سر افشای سؤالات درس آمادگی دفاعی هم قضیه به قدری جدی شد که پای پلیس فتا به ماجرا باز شد. قصه هم از کانال‌های تلگرامی شروع می‌شد، یکی، دو ساعت قبل از امتحان کانال مدعی بعد از گرفتن پول از دانشآموزان سؤال‌ها را در اختیارشان قرار می‌داد. یک ساعت قبل از امتحان، یعنی درست همان زمانی که سؤالات برای رسیدن به مدارس از منطقه قرنطینه خارج می‌شوند، درست همان وقت بود که سؤالات به دست بچه‌ها رسید. امسال هم دوباره کانال‌های تلگرامی با میانگین قیمتی ١٠٠ تا ١٥٠ هزارتومان سؤالات چهار درس را در اختیار دانشآموزان قرار دادند. کانالی با عنوان فروش امتحانات نهایی ٩٦، به دانشآموزان اطمینان داده بود: «طبق گزارشات رابط‌هامان همه چیز دارد روال عادی خود را طی می‌کند؛ جای هیچ‌گونه نگرانی از جانب شما دانشآموزان نیست».
امتحان نهایی در پایان خرداد هر سال به صورت هماهنگ و کشوری برگزار میشود و در سال‌های گذشته که بحث تأثیر ٣٠درصدی معدل سال آخر دبیرستان بر کنکور داغ و جدی شده، حالا ماجرای خرید و فروش سؤالات کنکور نیز با یک درجه تنزل به سطح دبیرستان‌ها هم رسیده است. دانش‌آموزانی که تمام سرنوشت آینده‌شان را در گرو دکتر و مهندس‌شدن میبینند، حالا برای خریدن سؤال‌های دبیرستان سر و دست می‌شکنند. فارغ از آسیب‌شناسی این ماجرا که صرف رفتن به مدارس درجه یکی که هزینه ٩ ماه تحصیل در آنها حداقل ١٥ میلیون تومان آب می‌خورد و گرفتن معلمان خصوصی کنکوری که هر کدام برای ٤٥ دقیقه آموزش خصوصی، جلسه‌ای ٥٠٠ هزار تومان از دانش‌آموز دریافت می‌کنند، اما با این حال باز هم دانشآموزان برای موفقیت به دنبال خریدن سؤالات هستند. رسیدن به این ماجرا که راه میان‌بر سؤال‌خریدن، اولین فکری است که به ذهن دانشآموزان برای موفق‌شدن می‌رسد، بسیار تلخ است. اما دغدغه بعضی از بچه‌ها صرفاً خرید و فروش سؤالات نیست. مثل بچه‌های سمپاد که گروهی به روزنامه «شرق» آمدند. با کلی سند و مدرک از اتفاقی که تجربه کرده بودند. برخلاف ادعای مسئول مرکز سنجش آموزش‌وپرورش که ادعا می‌کند سؤالات امتحان نهایی پنج دقیقه پیش از امتحان در اختیار دانشآموزان قرار گرفته، آنها از لورفتن سؤال‌ها حداقل یک ساعت پیش از امتحان خبر می‌دهند.
در روزهای اولی که خبر خرید و فروش سؤالات رسانه‌ای شد، عبدالرسول عمادی، رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش با اعلام اینکه گزارش رسمی درباره لورفتن سؤالات امتحانات نهایی وجود ندارد، درباره کانال‌های مدعی انتشار سؤالات امتحانی نیز عنوان کرد: این کانال‌ها و صفحات کاملا شیادی است و از شرایط زمان امتحانات دانشآموزان سوءاستفاده می‌کنند؛ چرا‌که امتحانات نهایی از ضریب امنیت بالایی برخوردار بوده و احتمال لو رفتن سؤالات صفر است.
اما اظهارات نمایندگان مجلس متفاوت بود، جبار کوچکی‌نژاد، نماینده کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه احتمال برگزاری مجدد امتحاناتی که شائبه در آن ایجاد شده، وجود دارد و همچنین با تأیید انتشار سؤالات عنوان کرد: «براساس گزارش پلیس فتا و گزارش‌هایی که به کمیسیون واصل شده و شهادت اولیای دانشآموزان مشخص شد که سؤالات امتحانات دوره متوسطه افشا شده است. پلیس فتا هم با درگیر‌شدن در این ماجرا، تاکنون هشت نفر را دستگیر کرده، ولی سؤالات فروخته‌شده را مغایر با سؤالاتی دانسته است که در آزمون اصلی عرضه شده است». با وجود این وزارت آموزش‌وپرورش همچنان معتقد است که لورفتن سؤالات به‌گونه‌ای اتفاق نیفتاده که بشود جلسات امتحان را مجددا برگزار کرد.
اما روایت دانشآموزان مدارس سمپاد متفاوت است. گروهی به روزنامه «شرق» آمده‌اند و درباره مشکل‌شان حرف می‌زنند. آنها کلاس سوم دبیرستان هستند و از مدرسه علامه حلی و فرزانگان یک، به دفتر روزنامه آمده‌اند. یکی از آنها می‌گوید: «چون سمپادی بودیم، طبیعتا دنبال سؤالات دروس عمومی بودیم. دو درس زبان فارسی و عربی را خریدیم. ما از اول پاس‌کردن درس‌های عمومی برایمان دشوار بود. بچه‌های سال‌بالایی مدرسه به ما گفتند که یک منبع پیدا شده که سؤالات را دارد. نشان به آن نشان که سؤالات بچه‌های سال چهارم هم لو رفته بود». یکی از دخترهای رشته تجربی مدرسه فرزانگان می‌گوید: «ساعت دو نیمه‌شب پیش از امتحان، سؤالات منتشر شد. صبح ساعت هشت هم امتحان داشتیم. یک‌سری از بچه‌ها سؤال‌های دینی را گرفتند. ولی سؤال‌های دینی مهر نداشتند، صرفا یک‌سری سؤال و جواب بودند و همان‌ها در امتحان آمد. یکی دیگر از بچه‌ها ادامه می‌دهد: «همین اتفاق سر امتحان ادبیات هم افتاد. سر امتحان‌های دیگر هم جسته و گریخته خبرش می‌آمد و بچه‌های ما ادعا می‌‌کردند که سؤالات را دارند. من که رشته‌ام ریاضی بود، سؤالات امتحان زمین‌شناسی را داشتم. ساعت شش صبح سؤالات به دست ما می‌رسید. آن‌قدر هم فروشنده‌ها از سؤال‌هایشان مطمئن بودند که به ما می‌گفتند بعد از امتحان پول را پرداخت کنید. همه آنها هم بعد از امتحان و لورفتن سؤالات می‌گفتند پلیس فتا ردمان را گرفته و کانال را می‌بستند. با‌این حال بعد از آخرین امتحان پلیس فتا گفت سؤالی لو نرفته و آموزش‌وپرورش هم شکایتی بر این مبنا نداشته است. در‌حالی‌که وقتی من و یکی از همین بچه‌ها پیش آقای عمادی رفتیم، به ما برگه‌های شکایت را نشان دادند که از همه شهرها نسبت به خریدوفروش سؤالات شکایت داشته‌اند». بچه‌های سمپاد می‌گویند سؤالات درس‌های عربی، زبان فارسی، زمین‌شناسی و دینی را خریده‌اند و مبلغی متغیر بین ١٠٠ تا ٢٠٠ هزار تومان را بین خود تقسیم کرده‌اند. این بچه‌ها می‌گویند مسئولان مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش به آنها گفته‌اند کارکنان این سازمان سؤالاتی را که شب در پرینتر بودند تا برای روز بعد پرینت گرفته شوند، برداشته‌اند و منتشر کرده‌اند و همان شب سؤالات منتشر شده بود. یکی از بچه‌ها می‌گوید: جالب این بود که سردرس زبان فارسی و زمین‌شناسی، سؤالات لورفته مهر و واترمارک هم داشت و رویش نام منطقه ٢ حک شده بود.
نگرانی بچه‌ها از این است که خریدوفروش سؤالات در سطح گسترده اتفاق افتاده. تأثیر مثبت ٣٠درصدی در کنکور باعث میشود به آنها که به قول خودشان تمام زندگی‌شان صرف درس‌خواندن شده است، برای دانشگاه‌رفتن اجحاف شود. یکی از آنها می‌گوید: «نتیجه امتحان نهایی فقط در رتبه زیر هزار تأثیری ندارد. ما این همه سال درس خوانده‌ایم. از اول دبستان برای ما ارزش بوده و حالا وضعیت ما تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. از طرفی اینها دروغ می‌گویند؛ می‌گویند سؤال‌های زبان فارسی لحظه امتحان لو رفته؛ اما این ماجرا حقیقت ندارد. ما فقط سه درس را داشته‌ایم، همه مدارس این سؤالات را داشته‌اند. ما با بچه‌های مدارس دیگر هیچ ارتباطی نداریم؛ اما خبر داریم که مدارس شمال شهر تهران و مدارس دولتی معروف همه سؤالات را داشته‌اند و البته در شهرستان‌ها هم وضع به همین منوال بود».
عبدالرسول عمادی، رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با «شرق» با رد این ادعا که سؤالات دو ساعت قبل از شروع امتحان منتشر شده است، می‌گوید: «سؤالات پنج دقیقه پیش از امتحان منتشر شده بود و در چنین ساعتی احتمال سوءاستفاده از آن بسیار محدود است». وی با رد تخلف گسترده تأکید کرد: «اگر دانشآموزان مدارک مستدلی مبنی بر ادعای خود دارند، با حضور در مرکز سنجش آموزش‌وپرورش این مستندات را در اختیار ما قرار دهند. ما حتما پیگیری می‌کنیم». وی در پایان خاطرنشان کرد: «افرادی که از سوی پلیس دستگیر شده‌اند، سؤالات جعلی به مردم می‌فروختند و کلاهبردار بودند و اگر دانش‌آموز مال‌باخته‌ای وجود دارد که پول داده، باید شکایت کند. ما به لحاظ حقوقی شاکی کلاهبرداران نیستیم؛ زیرا سؤالات واقعی ما را نفروخته‌اند بلکه اقدام به جعل کرده‌اند و مال‌باختگان باید مراجعه کنند و پیگیر حقشان شوند. سؤالات واقعی که به صورت محدود در فضای مجازی منتشر شد، درست در زمانی رخ داد که دانشآموزان سرجلسه امتحان بودند و از نظر ما تأثیری روی روند کلی امتحان نداشته و امکان سوءاستفاده از اینها ١٠ دقیقه قبل از شروع امتحان وجود نداشته است».
دانشآموزان مؤکدا می‌گویند درباره این تخلفات در مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش صحبت کرده‌اند، اما کسی پاسخ‌گوی آنها نبوده است. دکتر هامون سبطی، کارشناس آموزشی در گفت‌وگو با «شرق» با نگاه کارشناسی به این اتفاق، می‌گوید: «درباره خریدوفروش سؤالات امتحان نهایی، سال گذشته هم صحبت‌‌ها زیاد بود و این مسئله تأیید شد و همان زمان نیز در نامه‌هایی به نمایندگان مجلس اعلام کردیم اگر به ماجرای دخالت سؤالات امتحان نهایی در نتیجه کنکور رسیدگی صحیح نشود، این ماجرا تبدیل به معضلی اخلاقی و فرهنگی و سپس مشکلات آموزشی خواهد شد. این باعث میشود باوجود کارشکنی‌های فراوان، تصمیم بر این شود که تأثیر معدل بر کنکور به صورت مثبت اعمال شود نه منفی. امسال هم تقریبا همه دانشآموزان توانسته‌اند بخشی از سؤالات را داشته باشند. تقلب‌های قبل از برگزاری امتحان دلایل زیادی دارد، ازجمله اینکه امتحان‌گیرندگان انگیزه زیادی برای برگزاری امتحان ندارند، یا اینکه بچه‌ها در امر تقلب زرنگ شده‌اند؛ اما علت اصلی، همین جو به‌وجودآمده درباره تأثیر معدل نهایی در کنکور سراسری است.
واقعیت این است که این مدل خیلی تأثیرگذار نیست. بچه‌هایی که دنبال رشته‌محل‌های خاص هستند و در واقع رتبه‌های کنکورشان بین چهار تا پنج هزار یا کمتر باشد، به‌ویژه دانشآموزان سمپاد، چه مدلشان ٢٠ باشد چه ١٦، نمرات نهایی‌شان تأثیری در کنکور ندارد». وی افزود: «اثبات این دعا یک دلیل ریاضی ساده دارد. سال گذشته که تقلب‌ها به این گستردگی هم نبوده، حدود چهارهزارو ٥٠٠ معدل ٢٠ از سوی آموزش‌وپرورش به سازمان سنجش معرفی شد؛ بنابراین اگر بخواهیم معدل تا هزارو ٥٠٠ نفر اول را در نظر بگیریم، باید بگوییم ما چهارهزارو ٥٠٠ رتبه یک داریم؛ بنابراین کسی که رتبه‌اش چهار هزار است و معدلش ٢٠، کمک چندانی به او نمی‌کند و معدلش ١٩ هم باشد مشکلی برایش ایجاد نمی‌شود». وی در پایان تصریح کرد: «این ماجرا پایه‌های پاک‌دستی و اخلاق‌مداری را نشانه می‌رود. دانشآموزان تقلب‌کردن را به راحتی دور و اطراف خود میبینند و نمی‌شود انتظار داشت که همه دانشآموزان را مجاب کرد که کار غیراخلاقی نکنند».
با همه اینها، آنها هنوز نگران‌اند؛ نگران ١٢ سال درس خواندنی که با بی‌عدالتی نادیده گرفته شود و البته امیدوار؛ امیدی هرچند اندک برای برگزاری دوباره امتحانات. با همه اینها، تکذیب وزارت آموزش‌وپرورش به تنهایی کافی نیست. کاش قدرت و همت جمعی در این وزارتخانه برای برچیدن این تجارت حداقل از سال آینده وجود داشته باشد.
پی‌نوشت: مدارک ارائه‌شده از سوی دانشآموزان سمپاد نزد خبرنگار «شرق» محفوظ است.
