حقوق بشر آمریکایی در خدمت جنایت بعثی

سرویس بین‌الملل فردا؛ سروش حبیبی: مجله معتبر فارن‌پالیسی چهار سال پیش در گزارشی افشاگرانه ابعاد مهمی از بمباران شیمیایی ایران به دست رژیم سفاک صدام را آشکار کرد. در این گزارش، فارن‌پالیسی تصریح کرد در سال 1988 (1366) ایالات متحده آمریکا بر اساس تصاویر ماهواره‌ای نه تنها از خطوط دفاعی و برنامه نظامی ارتش ایران اطلاع داشته، بلکه حتی این اطلاعات را به صدام داده است تا رژیم بعث عراق با حملات شیمایی کشتارهای مرگباری راه بیندازد. سرویس بین‌الملل فردا، با توجه به فرا رسیدن سالگرد کشتار غیرانسانی مردم مظلوم سردشت در سال 1366 به انتشار گزارش فارن‌پالیسی اقدام می‌کند. توجه به این گزارش به ویژه با توجه به اتهام‌زنی جدید آمریکا به ارتش سوریه مبنی بر اقدام به یک حمله شیمیایی قابل تأمل است.

 

اطلاعاتی که سرویس‌های جاسوسی آمریکا به مقامات بعثی دادند، اطلاعات ساده‌ای نبود؛ بلکه تصاویر، نقشه، مکان و موقعیت نیروهای ایرانی، زاغه‌های تدارکات و امکانات و جزئیاتی از برنامه نیروی هوایی ایران را دربرمی‌گرفت. بعثی‌ها در سال 1988 با تکیه بر همین اطلاعات، چهار حمله شیمیایی با استفاده از گاز خردل و سارین تدارک دیدند. این حملات سبب شد ورق جنگ به نفع عراق بازگردد و ایران پای میز مذاکره بیاید و سیاست بلندمدت ریگان برای تأمین پیروزی عراق در جنگ به موفقیت نزدیک شود. اما سیا و دولت ریگان پیش از این نیز از این حملات شیمیایی مطلع بود و هرگز آنها را فاش نکرد. مقامات آمریکایی بارها و بارها باخبر بودن از این موضوع را انکار کرده‌اند؛ اما یک سرتیپ بازنشسته آمریکایی نظرات دیگری دارد.
 
ریک فرانکو (Rick Francona)، وابسته نظامی آمریکا در بغداد تصریح می‌کند: «عراقی‌ها هرگز به ما نگفتند قصد دارند از گاز شیمیایی عصبی استفاده کنند. اصلاً نیازی به حمله شیمیایی نبود، ما این را می‌دانستیم». براساس اسناد و مدارک سازمان جاسوسی آمریکا که به تازگی افشاء شده، ایالات متحده آمریکا از ابتدای سال 1983 (دی ماه 1361) از قصد و نیت بعثی‌ها برای حمله شیمیایی مطلع بوده است. در آن زمان ایران اعلام کرد حملات غیرانسانی شیمیایی به نیروهای نظامی‌اش صورت می‌گیرد و در حال ارائه شکوائیه‌ای به سازمان ملل است. اما ایران با مشکل فقدان مدارک و مستندات روبرو بود. مدارک و مستنداتی که نزد مقامات رده بالای سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا وجود داشت.

 

برخلاف مباحث و جنجال‌هایی که امروز در مورد حملات شیمیایی در سوریه وجود دارد، سه دهه قبل ایالات متحده به روشنی در مورد استفاده رژیم بعث از سلاح شیمیایی علیه ایران و بر ضد مردم کشور خودش اطلاع داشت. دولت ریگان ترجیح داد این حملات ادامه پیدا کند تا ورق به نفع صدام بازگردد. اگر هم این اطلاع لو می‌رفت، سیا می‌توانست با شگردهای خودش محکومیت و خشم بین‌المللی علیه این اتفاق را ساکت کند. در اسناد سازمان سیا آمده است ایران احتمالاً نخواهد توانست به این مدارک دست پیدا کند. با این حال، اسناد نشان می‌دهد اتحاد جماهیر شوروی پیش از آن در افغانستان حملات شیمیایی داشته و عواقب متعددی را نیز متحمل شده است.

 

 

گفتگو با مقامات اطلاعاتی و امنیتی شاغل در رده‌های نظامی آمریکا در زمان جنگ ایران و عراق نشان می‌دهد آمریکایی‌ها حتی از میزان، نحوه و جزئیات این حملات نیز مطلع بوده‌اند. داشتن این اطلاعات از نظر حقوقی معادل مشارکت در جنایات حاصل از بدترین بمباران شیمیایی که تاکنون رقم خورده، محسوب می‌شود. مقامات آمریکایی از جمله ویلیام کیسی، رئیس وقت سازمان سیا، دوست نزدیک ریگان از موقعیت کارخانجات مونتاژ بمب‌های شیمیایی و حتی از قراردادهای خرید تجهیزات شیمیایی صدام از ایتالیا خبر داشته است. این گزارش‌ها نشان می‌دهد مقامات آمریکایی هشدار داده بودند در صورتی که ایران از این موضوع یعنی مطلع بودن آمریکا از حملات شیمیایی صدام آگاهی پیدا کند، ممکن است به منافع آمریکا در خاورمیانه آسیب بزند.

سیا در نوامبر 1983 در گزارشی تصریح کرد: «با تشدید حملات شیمیایی عراق علیه نیروهای ایرانی، ایران به 6 عامل حاوی خردل در این حملات که نقض قوانین بین‌الملل به شمار می‌رود، پی برده است». در ادامه این گزارش آمده است: «تهران این عوامل را به سازمان ملل گزارش خواهد داد و این موضوع سرانجام مشارکت آمریکا در نقض قوانین بین‌الملل را اثبات خواهد کرد». ریک فرانکونا می‌گوید دفتر وابسته نظامی ارتش آمریکا در عراق از تحرکات بعثی‌ها برای اقدام به حمله شیمیایی علیه ایرانی‌ها مطلع بوده و حتی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برای تدارک این حملات به رژیم صدام کمک کرده است. او تصریح می‌کند برای نخستین بار در سال 1984 از این حملات اطلاع پیدا کرده است.

 

اسناد همچنین نشان می‌دهد کیسی و دیگر مدیران سیا چندین بار از اقدام بعثی‌ها برای حمله شیمیایی به ایران اطلاع پیدا کرده بودند. در یکی از این اسناد آمده است: «اگر عراق به منابع جدیدی از گاز شیمیایی دست پیدا کند، احتمال قریب به یقین آن را در مرزهای خود استفاده خواهد کرد». اما سیاست رسمی ریگان این بود که پیروزی صدام در جنگ ایران صرف نظر از همه هزینه‌ها و پیامدها قطعی شود. در سندی دیگر آمده است: «استفاده از عامل عصبی برای حمله به ایران، بر تاکتیک حضور همه‌جانبه نیروها در جبهه تأثیر خواهد گذاشت و ایران را مجبور خواهد کرد از این استراتژی دست بکشد». استفاده از حجم بالای نیروها در مواضع عراقی در برخی از جبهه‌ها تعیین‌کننده بود. در مارس 1984، سیا گزارش داد عراق استخراج منابع گاز را در جبهه البصره را آغاز کرده و احتمالاً تا آخر پاییز مقادیر قابل توجهی از این گاز را استخراج خواهد کرد.

استفاده از گازهای شیمیایی در جنگ‌های نظامی براساس پروتکل 1925 ژنو ممنوع است و کشورهای مختلف بایستی حداکثر تلاش خود را به کار گیرند تا طرفین جنگ به یک مصالحه دست یابند. عراق هیچگاه این پروتکل را امضاء نکرد، اما آمریکا در سال 1975 این پروتکل را امضاء و تصویب کرد. کنوانسیون منع تولید و استفاده از سلاح‌های شیمیایی تا سال 1997 یعنی تا سال‌ها بعد از جنگ ایران و عراق تدوین و تصویب نشد. موج نخست حملات شیمایی عراق با استفاده از عامل خردل از سال 1983 آغاز شد. حملاتی که کشنده نبود، اما آسیب‌های جدی به پوست و غشاهای مخاطی وارد می‌کرد و بدن را مستعد عفونت‌های مرگباری می‌کرد. این عفونت‌ها نابینایی یا اختلال در تنفس که ابتلای به سرطان را افزایش می‌داد، ایجاد می‌کرد.
 
گزارش‌های افشاء شده نشان می‌دهد از سال‌های 1984 تا 1987 آمریکا تنها از مواضع نیروهای ایرانی و برنامه حملات شیمیایی آمریکا اطلاع داشته، اما از سال 1987 اوضاع تغییر کرده است. در این سال تحلیلگران وزارت دفاع آمریکا تأکید کردند نیروهای ایرانی یک حفره اساسی میان خطوط عراق پیدا کرده‌اند. این تحلیلگران، گزارشی با عنوان «در دروازه‌های بصره» تنظیم کردند و تصریح کردند اقدام نیروهای ایرانی از این حفره، به سقوط بصره خواهد انجامید و سقوط بصره برابر است با پیروزی ایران در جنگ. فرانکونا می‌گوید وقتی گزارش به ریگان رسید، او در حاشیه گزارش نوشت: «پیروزی ایران، قابل قبول نیست». در نتیجه، تصمیم بر این شد که اطلاعات و تصاویر مربوط به تحرکات  و اقدامات نیروهای ایرانی که با استفاده از تصاویر ماهواره‌های ایرانی به دست آمده بود، تماماً در اختیار ارتش بعثی قرار گیرد. فرانکونا می‌گوید بسیاری از این اطلاعات در قالب «بسته‌های هدفمند» برای نیروی هوایی عراق تنظیم شده بود. حملات شیمیایی نیز پس از آن آغاز شد.

در سال 1988، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا به صورت کامل در خدمت ارتش صدام درآمدند. در مارس همان سال رژیم بعث به حلبچه حمله کرد. یک ماه بعد، عراقی‌ها با استفاده از بمب‌های هوایی و حملات توپخانه‌ای نیروهای ایرانی را در فاو مورد حملات شیمیایی سارین قرار دادند و توانستند این جزیره را پس بگیرند. چیزی که به گفته فرانکونا خوشحالی آمریکا را در پی داشت. فرانکونا می‌گوید در بازدید از فاو، صدها انژکتور دیده بود که برای تولید منابع حملات شیمیایی سارین مشغول کار بوده است. شاید هیچ رژیمی به اندازه صدام و با مقیاس حملات ارتش بعث، از گازهای شیمیایی استفاده نکرده باشد.