نماز جمعه تهران به امامت آیت الله هاشمی رفسنجانی ۱۲/۶/۱۳۷۸

خطبه اول

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و علی آله الائمة المعصومین، اعوذ بالله من الشیطان الرجیم ربنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار، اوصی عباد الله بتقوی الله و اتباع امره و نهیه.

با توجه به بحثی که در خطبه های اول نماز جمعه در مورد اخلاق داشتیم امروز همان بحث را ادامه می دهیم و گفتم به این بحث توجه عمیق و جدی داشته باشید که حکمت عملی برای همه سعادت دنیا و آخرت ما در معارف اسلامی تعبیه شده در چند خطبه از تعریف علم اخلاق موضوع علم اخلاق اهمیت علم اخلاق و جریان تاریخی شکل گرفتن علوم اخلاقی صحبت کردیم و در آخرین خطبه بحث به اینجا رسید که هدف علم اخلاق را روشن کنیم در یک جمله بطور مجمل گفتیم که هدف علم اخلاق که همان حکمت عملی است تامین سعادت انسان است هم فرد و هم جامعه البته این سعادت احتیاج به توضیح دارد که بعدا خطبه ای برای خود سعادت ایراد خواهیم کرد مراد از سعادتی که اخلاق اسلامی دنبال می کند چیست قبل از این بحث دیگری باز شد که ناتمام ماند که در خطبه امروز می خواهم آن را تمام کنم و آن این بود که این سعادتی که اخلاق اسلامی دنبال می کند مال دنیا است یا آخرت است و یا هر دو و ادله آنها چیست؟ بطور مجمل در اواخر خطبه قبلی ام گفتم که این سعادت سعادت هم دنیاست و هم آخرت منتهی این بحث را باید یک مقدار باز کنیم باید ادله آن را بگوئیم چون یک بحث ما درس است و یک مساله نیست یک راه است و یک برداشت کلی است که مصادیق بسیار فراوانی دارد لذا می ارزد که بیش یک مورد یک فصل اخلاقی درباره آن حرف بزنیم در قرآن آیات مربوط به آخرت و دنیا خیلی زیاد است و در آخرت با عناوین مختلف کلمه آخرت یوم القیامة یوم الدین میعاد معاد و کلمات دیگری صدها مورد آیات مربوط به آخرت است و شاید هم بیش از هزار مورد قسمت دنیا هم آیات بسیار فراوانی دارد یک جمع بندی من فقط از اینها عرض می کنم و چند آیه را فقط بعنوان دلیل قرائت می کنم جمع بندی این است که از این آیاتی که در قرآن چون بحث من الان قرآنی است روایی نیست ما از سیر معرفی قرآن الان وارد بحث اخلاقی شدیم نه بعنوان یک بحث مستقل خارج از قرآن جمع بندی از آیات از نظر من این است که سعادت دنیا و آخرت هر دو مطلوب خداوند و قرآن است دوم این که سعادت آخرت مقدم و ارجح است و سوم این که سعادت دنیا آنطوری که بعضی از جریانهای فکری مخصوصا در تصوف شعبه هایی از تصوف پیگیری می کنند مذموم نیست به هیچ وجه و بلکه ممکن است که نداشتن سعادت دنیا به سعادت آخرت هم آسیب برساند گرفتاری ها و ریاضت ها بحث دیگر این است که نفی سعادت و رفاه دنیا هم مذموم است و مطلوب خداوند نیست و مسیر تربیتی قرآن را نقض می کند این مجموعه ای از برداشتهاست که از اینها می شود. در مورد آخرت فکر می کنم خیلی روشن است که سعادت اصلی در آخرت است از لحاظ عمق قابل مقایسه با سعادت دنیا نیست تنوع آن از لحاظ زمان بی پایان است و از لحاظ آلوده نبودن به گرفتاریها و تلخی ها که معمولا خوشی دنیا خالی از آلودگی ها و موارد تلخ نیست آخرت اینجوری نیست آنچه که سعادت است مطلق است و این چیزی که تقریبا همه الیهیون دنیا هم قبول دارند شما در هر یک از ادیان از حضرت ابراهیم و حضرت موسی و حضرت عیسی و ادیان شرقی مثل هندوئیسم بودیسم و هر جا که بروید می بینید که روی سعادت آخرت تکیه دارند حتی آنهایی که تناسخی هستند و آخرت را در همین دنیا می دانند مرحله بعد تجدید حلول روح را آخرتی برای این مرحله می داند باز هم برای آنها مفهوم دارند خیلی کم هستند افراد الحادی صرف و مادی که اصلا بعد از مرگ هیچ چیز قائل نباشند که تمام شده تلقی کنند اینها بسیار همیشه در دنیا کم بودند حالا هم کم هستند البته هستند پس از لحاظ وسعت قلمرو اعتقادات اکثریت نزدیک به اتفاق بشریت را در همه تاریخ بشریت شامل می شود و عمق و کیفیت و زمان را هر چقدر که حساب بکنیم قابل مقایسه نیست شکی هم خیلی در آن نیست که من در این معطل بشوم چون معمولا مردم متدین و حتی غیر متدین هم آنهایی که تا حدی با اسلام آشنا هستند قبول دارند فقط دو سه آیه را می خوانم بعنوان نمونه قل متاع الدنیا قلیل و الآخرة خیر، اصلا رفاه و سعادت دنیا را در مقابل آخرت متاع تعبیر می کند متاع یک واژه ای است که در مقابل آن جمله بعدی که و الاخرة خیر، بگذاریم خودش را نشان می دهد یعنی یک کالای کوچکی است همینطور هم هست بالاخره یک عمر کوتاه و خوشی های مخلوط به سختی ها لذات مخلوط به نکبت ها معلوم هست که متاع است و این مضمون در قرآن خیلی فراوان است یا مضمون دیگری که شبیه به این است و الآخرة خیر و ابقی، اینجا ادامه زمانی است و دوام و خلود است یا از زاویه دیگری که قرآن نگاه می کند این مضمون هم خیلی هست در قرآن فاما من طغی و آثر الحیوة الدنیا فان الجحیم هی الماوی، کسی که از مرزها تجاوز بکند و دنیا را بر آخرت ترجیح بدهد آن آینده سختی دارد که همان جحیم است یعنی بحث تقدم و تاخر و ارزش کمتر و بیشتر اینجا مطرح است که ترجیح دنیا اینجا خطرناک است و آدم یک وقت سعادت دنیا را هم می خواهد این ترجیح نیست یک بار ترجیح می دهد این را بر آخرت یعنی در هنگام تعارض دنیا را انتخاب می کند این خطرناک است فان الجحیم؟ تهدیدیش هست. یا تعبیر دیگری و ما الحیوة الدنیا فی الآخرة الا متاع، نسبت به آخرت که نگاه می کنیم فقط یک کالای کم ارزشی است آیات زیادی داریم که خرید و فروش مطرح است خرید دنیا و فروختن آخرت که همه آن مذمت است بنابراین بخشی از بحث خیلی روشن است و فرهنگ دینی و همه ادیان هم به این توجه دارند در بعضی از ادیان بیشتر و در بعضی از ادیان کمتر دو فرض دیگر باقی می ماند یک فرض این که دنیا را مساوی با آخرت بدانیم یا این که دنیا را ترجیح بدهیم برای آخرت هر دو آنها نادرست است آخرت ترجیح دارد بر دنیا یک فرض دیگر این است که من الان این قسمت را بیشتر می خواهم تکیه بکنم و آن این است که سعادت دنیا را هم بی اهمیت ندانیم البته در عمل خیلی کم هستند آنهایی که بی اهمیت می دانند شاید خیلی احتیاج به نصیحت نداشته باشد و ما باید بر عکس آن نصیحت کنم که مردم خیلی اهل دنیا نشوند ولی من می خواهم معارف قرآنی را بگویم قرآن حقیقتا با واقعیت های زندگی و با فطرت انسان سروکار دارد قرآن که نمی خواهد ما را فریب بدهد می خواهد حیاتی که برای ما خواسته در دنیا و آخرت قلم آفرینش برای ما نوشته ما را به آن حیات برساند فطرت است فطرة الله التی فطر الناس علیها لا تبدیل لخلق الله، تعبیر آن هم این است که ذلک الدین القیم، دین ثابت استوار و ماندنی و جاویدان اینست که با فطرت منطبق باشد و ما هم می دانیم خودمان بالاخره بشر هستیم با فطرتهای دیگران هم آشنا هستیم فطرت بشری در دنیا هم بسیار علاقه مند به سعادت است اگر هم صرفنظر می کند بعنوان آخرت صرفنظر می کند و به عنوان ایثار از محبوب خودش می گذرد در محبوبیت دنیا تردیدی نیست حالا من آیاتی که وارد شده و اکثر آن را شما می دانید اما با مورد آن عرض کنیم برای شما روشن شود یکی از آیات همین آیه ای است که خواندم مورد این کجاست این که در قنوت ها بچه هایی که نماز می خوانند هم می دانند و شماها همه و همه مردم ما می دانند این آیه را: ربنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار، در حدود آیه 200 در سوره بقره آیات بعد از حج اول آیات حج است. ببینید محل گفتن این آیه کجاست انسان رفته مکه اعمالش را انجام داده عرفات مشعر و منا را حالا خداوند موقع را برای دعا کردن مناسب دیده و دارد یاد می دهد به حاجی که چگونه دعا بکند می گوید( فاذا قضیتم مناسککم فاذکروا الله کذکرکم آباءکم ) با خدا مواجه بشوید و ذکر تکیه خدا را مانند آن که پدرانتان را می خوانید یعنی همان حالا شفقت و حجت و علاقه به خیر و برکت که برای پدر هست بر خدا هم هست بعد بالاتر می زند «او اشد ذکرا» خدا بیشتر از پدر، خوب قطعا صحبت خداوند به ماها قابل مقایسه با پدران و مادران و اینها نیست، یک محبت عمیقی است که خداوند عاشق مخلوقات خودش است همانطوری که ما باید عاشق خداوند باشیم لذا خداوند می گوید اشد ذکر از پدر و مادر خوب چه بخواهید، خوب این خیلی روشن است، قرآن تقسیم می کند می گوید بعضی مردم هستند که می گویند خدایا در دنیا به ما سعادت بده بعضی ها می گویند دنیا و آخرت ما را آباد کن سومی را نمی گوید که بعضی ها بگویند فقط آخرت ما را آباد کن برای این که با فطرت انسان خیلی نمی سازد و کم هستند کسانی که آبادی دنیا را نخواهند اگر هم اینطوری هستند یا منحرف هستند یا قابل تاویل هست نمی شود بگوئیم کسی نمی خواهد در دنیا راحت باشد و سعادت داشته باشد سعادت را بعدا معنا می کنیم بعد خداوند می فرماید بعضی ها می گویند خدایا دنیا ما را آباد کن اینها را مذمت می کند می گویند اینها خیلی چیزی به دست نمی آورند (فمن الناس من یقول ربنا آتنا فی الدنیا و ما له فی الآخرة من خلاق) این دنیا را خواسته و از آخرت سهل نمی برد خوب معلومه کسی که رفته مکه و آن همه معارف را دیده، آن همه بساط ملکوتی را در کنار خانه خدا دیده، یاد آخرت را نمی کند خوب معلوم است که توجهی به آخرتش ندارد در مقابل آن کسانی هستند که دنیا و آخرت را می گویند که همین آیه بعد می فرماید (اولئک لهم نصیب مما کسبوا) اینها سهم خوبی را می برند از عملشان خوب این سند قاطعی است من فکر می کنم قابل تشکیک نیست. آیه بعدی را که برای شما می خوانم سوره آل عمران است که این هم یک موضع جالبی است (فاتاهم الله ثواب الدنیا و حسن ثواب الآخرة) یک جریانی را نقل می کند بعد خداوند می فرماید ما به اینها سعادت و ثواب دنیا و بهترین سعادت آخرت را داده ایم اینها چه کسانی هستند این مربوط است به ربیونی که در رکاب انبیاء جهاد می کردند حدود آیه 145 به بعد (و کاین من نبی قاتل معه ربیون کثیر) تاریخ پیامبران نشان می دهد ربیون اشخاص ممتاز الهی در رکاب انبیاء همیشه جهاد کرد (فما وهنوا لما اصابهم فی سبیل الله و ما ضعفوا و ما استکانوا) مصیبتهایی که در راه خدا دیدند نه ضعیفشان کرد و نه از جهاد بازشان داشت و دعا کردند... بعد خداوند می فرماید: این انسانها را ما ثواب آخرت و دنیا دادیم خوب ثواب نتیجه اش سعادت است دیگر خوب ببینید موضوع ربیون افراد ممتاز شاخص مجاهد در رکاب انبیاء در تاریخ هستند وقتی خداوند می خواهد دستاورد اینها را معرفی کند می گوید ما به اینها ثواب دنیا و آخرت را دادیم اگر مزموم بود سعادت دنیا که چنین تعبیری نمی کرد می گفت اینها در آخرت مقام عالی دارند دنیا را هم نمی خواهند دیگر از اینها که بهتر من فکر می کنم ان السابقون السابقون که ما در سوره واقعه داریم اینها هستند اگر مصداقی داشته باشند سابقون در قرآن در تاریخ ما ربیونی هستند که در رکاب انبیاء جهاد کردند. دیگر از اینها که ما بهتر نداریم از مقام انبیاء و اولیاء که پائین بیائیم نوبت اینها می شود بنابر این این سند بسیار خوبی است جایش بود آن یکی مکه را گفتم آن نکته حساس دعا این یکی از لحاظ موردی انسانهایی را گفتم که انسانهای ممتایزند و دنیا و آخرت را دارند این دو. سوم درباره حضرت موسی است میعادی که حضرت موسی داشت و رفت با خوبان خودش برای مناجات خداوند و آن حادثه برای ایشان پیش آمد بعد با گرفتاری هایی که پیدا کرد اینها مردند و چه بر سرشان آمد حضرت موسی با خدا مناجات می کند آخرش این است بعد از اینکه مشکلش حل می شود و در آن نقطه ای که قطعا دعا مستجاب است و مذاکره مستقیم پیامبر با خداوند است و آنجاست که خط اصلی را از خداوند می گیرد و هدف رسالت خودش را تامین می کند این است. این در سوره اعراف آیه 156 است (و اکتب لنا فی هذه الدنیا حسنة و فی الآخرة انا هدنا الیک) از چیزهایی که از خداوند می خواهد یکی این است که می گوید در دنیا و آخرت برای ما حسنه بنویس یعنی تقدیر کن ما را در راهی قرار بده که خوبی و سعادت دنیا و آخرت را با هم داشته باشیم دیگر شما جایی حساس تر از آن پیدا می کنید یک پیغمبری در آن شرایط ممتاز که هر لحظه عمرش آنجا ارزش یک عمر انسانهای دیگر را دارد که باید از آن استفاده بکند جزء خواسته های اصلی آن این است نه خواسته خودش تنها «ما» یعنی برای امت خودش و اینها اصلا قرآن مساله را مطرح می کند به این صورت حدود آیه 30 فکر می کنم «قل من حرم زینة الله التی اخرج لعباده و الطیبات » قرآن ملامت می کند کسانی که نعمتهای خداوند را برای دنیا می خواهند ندیده بگیرند می فرمایند پس این همه نعمتهایی که خداوند قرار داده اینها را برای چه کسی خواسته آخرش آیه طولانی است آخرش می فرماید «این مال مردم مسلمان مؤمن است » یعنی حق آنها است در دنیا البته خالصش و بهترش در قیامت است که آخر آیه این است اولش سرزنش است نسبت به کسانی که بی اعتنایی می خواهند بکنند به نعمتهای الهی در دنیا نتیجه گیری آخر این است «قل هی للذین آمنوا فی الحیوة الدنیا خالصة یوم القیمة » بگو این حق انسانهای مؤمن است در دنیا و خالصش در قیامت خوب این چهار مورد که همه اش سند است. در مورد دیگر درباره حضرت ابراهیم علیه السلام برگردیم به عقب تر تا پدر ادیان الهی می خواهیم برویم ادیان ابراهیمی هر دو مورد برای ابراهیم یک تعبیری است «و آتیناه فی الدنیا حسنة و انه فی الآخرة لمن الصالحین » و همین مضمون هم در سوره عنکبوت دارد این در سوره نحل است، و در سوره عنکبوت هم همین در سوره عنکبوت آیه 27 اینجا هم آیه 122 تعبیرش هم این است که ما به ابراهیم در دنیا و آخرت حسنه دادیم در آخرت جزو صلحاست و در دنیا هم حسنه دادیم حالا ممکن است بعضی ها خیلی دیگر ریاضت طلب باشند بگویند حسنه دنیا نعمت دنیا نیست این دیگر درنمی آید از این حسنه هائی که ما برای شما گفتیم این نیست درباره مجاهدین مهاجر مهاجر فی سبیل الله در سوره نحل قرآن می فرماید «لنبوئنهم فی الدنیا حسنه » یعنی مکانت حسن و سعادتمندی را در دنیا به ایشان دادیم در سوره زمر «للذین احسنوا فی هذه الدنیا حسنه » باز همین تعبیر است و آخرین آیه این که برای شما می خواهیم نصیحتی است که خود بان قوم حضرت موسی علیه السلام به قارون می گفتند حالا که این همه پول داری «و اتبع فیما اتاک الله دار الاخرة و لا تنس نصیبک من الدنیا» از این همه پول و ثروت خانه آخرتت را آباد کن و سهم دنیا را هم فراموش نکن دنیا را داشته باش در حد خودش همان که الان بحث من است یعنی قابل مقایسه نیست دنیا چیز کم ارزشی است آخرت بسیار پر ارزش است لذا اینجا اینجا لا تنسی نصیبک من الدنیا است و دار آخرت را می گویند آباد . این بخشی از آیاتی است که می خواستم بخوانم و خلاصه حرفم این است که این سعادتی که ما تعریف می کنیم برای جامعه و می گوئیم علم اخلاق دنیا این سعادت است و این سعادت را برای بشریت خواسته با همین آیاتی که در قرآن هست و تعداد بسیاری از آیات دیگر که شما می توانید اگر اهل مطالعه باشید پیدا کنید نتیجه این است که جامعه اسلامی باید تلاش کند که همه دنیایش را آباد و هم آخرتش را آباد بکند. اینجا یک نکته بسیار مهمی را باید اضافه کنم که قدری یک پله می خواهم برویم بالاتر و آن این که تلاش برای آباد کردن دنیا اینهایی که تا بحال من گفتم همه شخصی است یعنی این آیاتی که می خواندم همه این بود که دنیای خودمان را آباد کنید. زندگی خودمان را سعادتمند کنیم در دنیا که خیلی از افراد دنبال تصوف و زهدهای غیر اسلامی هستند اینطور حرفها را منکرند قدم مهمش این است حرف بالاترش این که اگر آباد کردن دنیا و دادن رفاه به اهل دنیا برای دیگران باشد برای جامعه باشد برای امت باشد در خدمت دیگران باشد این اصلا دنیا نیست این اصلا آخرت است. یعنی اگر تقسیم بندی کنیم و بگوئیم یک کسی از صبح تا شب تولید می کند تجارت می کند ولی هدفش این است که امت اسلامی را کشور اسلامی را آباد کند آزاد بکند مستقل بکند نیتش این است این در آن طرف قضیه قرار می گیرد یعنی دارد آخرت خودش را آباد می کند. بنابراین دوتا هم مخلوط نشود یک وقت صحبت سر این است که تلاش بکنیم زحمت بکشیم بی خوابی بکشیم عرق بریزیم برای این که مملکتمان را آباد کنیم برای این که منابع زمینی را برای امت اسلامی نقد بکنیم برای این که انقلابمان را قوی کنیم این را از مقوله آخرت باید حساب کنیم. من تازه روی آن بخش دیگرش حرف می زنم که اگر انسان یک تلاش بکند برای این که زندگیش را راحت کند خانواده اش راحت باشند مسکنش خوب باشد غذایش بد نباشد محتاج دیگران نباشد حتی اینها هم در آن مقوله اولی می گنجد. بنابراین امت اسلامی چون این یک مقدار هم این بحث مربوط می شود به خطبه دوم که می خواهم درباره برنامه و کارهای اقتصادی که این روزها مورد توجه رهبری بوده و دولت دنبالش است من درباره اینها می خواهم صحبت کنم آن بخش اصلا به دنیا خیلی مربوط نمی شود یعنی کسانی که در آن بخش تلاش می کند برای عمران و آبادی کشور و اسلام و تقویت بنیه جامعه آنها را بالاتر از این ما ببینیم آنها را عبادت می بینیم و کارهای مهمتری از اینهاست. در همین حد متعارف مردم که بالاخره شغل بگیرند کاسبی بکند تجارت بکند برای آن که آبرومند زندگی کند برای این که بچه هایش درس بخواند، بچه هایش راحت باشند من همینها را می گفتم یعنی اینها هم جز مواردی است که محبوب و مطلوبش این است که انسان را از خداوند و از آخرت و از آبادی و سعادت آخرتش دور نکند و تشخیص آن هم مشکل نیست برای همه یا اکثریت قابل تشخیص است که کجا این مانع سعادت آخرت است و کجا مانع نیست که دیگر وارد بحث ریز این موارد نمی شوم. بسم الله الرحمن الرحیم قل هو الله احد الله الصمد لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفوا احد.

خطبه دوم

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و علی علی امیر المؤمنین و علی الصدیقة الطاهرة و سبطی الرحمة و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی و الخلف الهادی المهدی -عجل الله تعالی فرجه الشریف-. اوصیکم عباد الله بتقوی الله، امیدواریم که جوهر تقوی و تحصیل اخلاق اسلامی برای همه امت ما میسر گردد و آنهائی که از این زینت الهی برخوردارند بتوانند راهشان را تقویت کنند در مناسبتهای هفته گذشته و آینده چند نکته را عرض می کنم یاد شهدای گرانقدر هفته قبل و هفته آینده شهید عراقی و فرزند عزیزش حسام شهید لاجوردی همراه و همرزم دوران مبارزه و در انقلاب شهید قدوسی دادستان مظلوم و پرتلاش انقلابمان شهدای 17 شهریور که برای آنها یک بحث مستقلی هم داریم و شهدای انفجار دفتر نخست وزیری که بحث اصلی ما همین هفته دولت و آثار شهادت آنهاست و مسائل دیگری که از مسائل مهم هفته است در بحثهای کوتاه این خطبه خواهم داشت. 17 شهریور یکی از روزهای تاریخی و تاریخ ساز دوران مبارزه انقلاب اسلامی است جمعه خونینی که کمر رژیم پهلوی را شکست و اعتماد مردم را و امام ما را به تداوم جهادشان بیشتر کرد رژیم با دیدن آن راهپیمائی های عظیم تر شده بود و خواست مردم ما را بترساند مثل 15 خرداد تا دوباره خودش را برای یک دوره ای راحت کند که این فاجعه را بوجود آورد و عمدا هم این کار را ترتیب داد و تا اینطوری بشود چون شب اواخر شب و شاید ساعت 12 و یا دیرتر اینها تصمیم گرفتند که حکومت نظامی را برقرار نمایند و خب آن موقع ساعات بعد اعلام کردند و تمام مردم هم خوابند و خبری ندارند و می دانستند که امت ما در راهپیمائی قبلی خود اعلام کرده بودند که روز جمعه و هفده شهریور را برای حضور وسیع مردم در خیابانها و این را می دانستند و بعد از نیمه شب اعلام بکنند که حکومت نظامی است همه مردم که از آن اطلاع ندارند چرا که خیلی ها رادیو ندارند و آنهائی هم که رادیو داشتند آن موقع خبر نمی شدند لذا مردم بدون اطلاع از حکومت نظامی به خیابانها آمدند شاید هم اگر می دانستند باز هم می آمدند ولی به هر حال اکثرا بدون اطلاع آمدند و رژیم هم آماده شده بود که شدیدترین قساوت ها را از خودش بروز بدهد و بدتر از 15 خرداد که مردم بفهمند که شوخی در کار نیست و با همین سیاست آن کشتار بسیار وقیحانه انجام شد حالا چیزهائی هم گفته می شد که عوامل آمریکا و اسرائیل و یا سربازان آنها هم در میان سرکوبگرها بودند و این را آنهائی می دانند که اسناد دست آنهاست ولی قدر مسلم این است که این کشتار وسیع که همه می دانند انجام شد و آن همه مردم در خیابانها و کوچه ها شهید شدند و بخاک و خون غلطیدند و رژیم خیال می کرد که از آن به بعد دیگر چند سالی مردم حساب کارشان را کرده اند و هیچ فکر نمی کرد که همان روز مردم در صحنه باقی بمانند مردم ایستادند اجساد شهدایشان را جمع کردند تشییع کردند به بهشت زهرا بردند آنجا تداوم جهاد را اعلام کردند و یک گام بطرف عمیق شدن و توسعه کمی و کیفی مبارزه برداشتند چنین روزی در تاریخ ما و خود نداشت خیلی روز مهمی است و شهدای آن روز در حقیقت عمیق ترین توطئه رژیم و اربابانش را خنثی کردند و نشان دادند که دیگر مردم حاضر نیستند دست از انقلابیشان بردارند و تا هر جا لازم باشد پیش می روند و ما اسنادی را که می بینیم در مذاکرات جلسات امنیتی رژیم مشاهده می کنیم که از آن به بعد همه آنها ترسیده اند و اگر هم تصمیمات تندی گاهی گرفته اند دیگر با ترس و حساب عواقب آن گرفته اند و لذا ما واقعا باید 17 شهریور را روز مهمی حساب کنیم و باید روی آن بیشتر حرف بزنیم باید خطباء، نویسندگان جراید و همه تحلیل بیشتری بکنند و شهدای آن روز را باید ما برجسته کنیم و برای آنها و یاد آنها و یادگار آنها باید در تاریخمان خیلی چیزها را نگهداریم قبل از آن ما از لحاظ تاریخی آن روزها نه از لحاظ سال مساله انفجار دفتر نخست وزیری را داریم و شهید شدن رئیس جمهور و نخست وزیر و بعد از آن افرادی که آنجا مجروح شدند بعدا شهید دستجردی و افراد دیگری که در آن حادثه جانشان را از دست دادند و به ملکوت اعلا پیوستند که هفته دولت هم به این مناسبت در تاریخمان ثبت شد واقعا دوره سختی بود سال 60 را عرض می کنم مثل این روزها بحرانی ترین دوران عمر انقلاب است ما انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران هم داشتیم که آنجا از قوه قضائیه و قوه مقننه و قوه مجریه و شخصیت های حزب عده زیادی بیش از 70 نفر شهید شدند و ضربه هولناکی به نیروهای انسانی کادر انقلاب وارد شد و تا امروز ما دائما شهید داده ایم. من اکنون یادداشت هایم را که نگاه می کنم می بینم که هر روز ما چندتا شهید داشته ایم حالا اگر یک روز مثلا 5 شهید کمتر بوده آن روز روز بدی نبود تعداد زیادی از مردم شخصیت ها شهید می شوند که شهید قدوسی هم که در این هفته جزو مراسم ما هست جزو همین دوره ها است واقعا روزهای سختی بود و بعد از شهادت شهید رجائی و شهید باهنر بنده که از سالهای سال قبل از پیروزی انقلاب با اینها خیلی مانوس بودم حقیقتا ذائقه ام تلخ بود و یک حالت خفگی احساس می کردم اما این را نمی توانستم بروز دهم ما باید جامعه را شاداب و با نشاط و در میان و نیرومند معرفی کنیم و همین کار را می کردیم ولی واقعا آن حادثه سنگین بود. از دو جهت یکی از جهت این که این افراد را از دست داده و اینها آدمهای کوچکی نبودند اینها خیلی عمیق و عظیم و محکم و با صلابت و کاردان حلال مشکلات انقلاب بودند از طرفی این نگرانی عمیق وجود داشت که بالاخره ما چند روز پیش از آن حادثه حزب را داشتیم و کمتر از دو ماه دوباره می بینیم آنقدر کوتاهی می شود و یا نمی توانیم امنیت را حفظ کنیم که این حادثه اتفاق می افتد آن منطقه را ما خیلی به شدت حراست و حفاظت می کردیم و در بین آن هم انسانهای بزرگی داشتیم که به تدریج آنها را از دست می دادیم یک حالت خفقانی برای انسان پیش می آمد و اگر اعتماد و ایمان به خداوند و ایمان به تحقق وعده های الهی که خداوند بنده های مقاومش را فراموش نمی کند و آنها را حفظ می کند نبود و اگر آن صلابتی که امام داشتند و برای ما پناهگاه عظیمی بودند که همه خستگی هامان را در ملاقات ایشان فراموش می کردیم نبود واقعا یک مقدار مقاومت در آن زمان برای افرادی که بهترین دوستان دوران تحصیل و مبارزه و زندانش را از دست می دهند تحملش آسان نبود اما این امت ما و حضور عجیب مردم در این مراسم و آن شور و حمایت های فوق العاده مردمی و استقامتی که مردم از خودشان نشان می دادند و خانواده های شهدا ما را هم دلداری می دادند به هر حال حوادث تلخی گذشت که فکر می کنم برای دشمنان انقلاب ما باید درس باشد بیشتر از آنچه که برای ما درس است و بفهمند که این انقلاب را به این آسانی نمی شود از پای درآورد دیگر بدتر از آن بزودی نمی شود شرایطی را درست کرد و آن طور نیرومند بیرون آمدیم و ضدانقلاب را خوار و ذلیل کردیم و به لانه هایشان خزیدند یا فرار کردن و گم شدند حالا دوباره سر و کله آنها گاهی می بینیم پیدا شده اگر همان قطعات تاریخ را توجه کنند دوباره خودشان را به زحمت نمی اندازند و ما هم با اتکا به همان شرایط روحی که داشتیم ان شاء الله می توانیم این انقلاب را توسعه دهیم که ان شاء الله روحیه ها هم تقویت شده است. به شما عرض کنم آن که آن روز ضدانقلاب را از میدان در کرد معنویت امت انقلابی شجاعت مردم هوشیاری مردم در صحنه بودن مردم نه همه آن روز هم یک بخشی از مردم بودند همان بخشی که حالا هم هستند آن وفاداران به انقلاب یک بخش خاصی از جامعه بودند و باز هم هستند و حضور و هوشیاری رهبری و مقاومت کسانی که مسئولان در دولت و مجلس و قوه قضائیه و جاهای دیگر بودند نیروهای انقلاب نهادهای انقلابی که تازه بوجود آمده بودند همه رشد کردند و گاهی که این روزها نغمه های دلسردکننده ای از بعضی از افراد می شنوید بدانید اگر به آن تاریخ برگردید می بینید که تاریخ گواه بر این است که انقلاب الامی بوجود آمده تا بماند قوی تر شود و رو به پیش باشد ان شاء الله.

اما مسئله ای که یک قدری می خواهم روی آن بحث بیشتری داشته باشم بحث برنامه های دولت برای برنامه سوم و مطالبی که رهبر بزرگوار انقلابمان در هفته دولت با دولتمردان سفرشان به جنوب خراسان در مشهد اظهار کردند. دو نکته از اینها مهم است خوب همه مطالب مهم است اما دونکته مهم آن که احتیاج به توضیح دارد یکی توجه به نیازهای اقتصادی جامه و مردم و خود انقلاب و یکی مسئله حفاظت از قدرت و ارزشهای انقلاب و مواظبت از اصول قطعی اسلام که مورد تعرض دیگران گاهی قرار می گیرد هر دوی آن اهمیت دارد در مورد حافظت از ارزشها و اصول و مبانی انقلاب مسئله کاملا واضح و روشن است این انقلاب با اسلام حرکت کرد مبارزات با روح اسلام پیش می رفت و سرانجام با حضور نیروهای اسلامی مبارزه پیروز شد و بعد از پیروزی انقلاب هم آن که انقلاب را حفظ کرده همین حقانیت و روح اسلام است و عشقی که مدرم به این انقلاب دارند به خاطر اسلام است و از قرآن و اسلام حمایت می کنند هر وقت ببینید از این چیزها نعوذ بالله بخواهیم فاصله بگیریم رابطه بین مردم با انقلاب حکومت و نظام ضعیف می شود ما آن دوران سخت و شورش های کدر را که دوران تثبیت انقلاب است با حمایت مرد مگذراندیم که نمونه اش همین حضور مردم در نماز جمعه و مراسم شهدا و امثال اینها بود و حمایت های دیگر دفاع مقدسمان را با این حمایت های مردمی به آن نقطه درخشان و پیروز رساندیم که بسیج برآمده از همان حمایت های مردمی است و تبلور حضور مردم در میدانهای جنگ و سایر میدانهاست و دوران سازندگی را با حضور سرمایه گذاری صبر متانت پشتیبانی مردم توانستیم بگذرانیم و آن دستاوردهای ارزشمندی که در تاریخ ایران کمتر می توانیم پیدا کنیم در آن 8 سال در تاریخمان ثبت کردیم و امروز و فردا هم با همین مردم و با همان بخش وفادار به انقلاب آنهائی که حاضرند برای انقلاب بمیرند با آنها سر و کار داریم و اینها نمی پذیرند که به مقدساتشان اهانت شود اینها نمی پذیرند که در مورد اصول مسلم اسلام و قران تردید شود کسانی که حسن نیت دارند مطمئن باشند که این حرکتها جز ضرر برای خودشان در جامعه ما چیزی ندارد و نعوذ بالله اگر کمی موفق شوند بدترین ضربه را به انقلاب و کشور و مردم زده اند چون هیچ خیری دز این نیست که رابطه مردم را با اسلام ضعیف کنیم رابطه مردم را با قرآن ضعیف کنیم تردید در دلهای مردم درست کنیم یا اختلاف در بی نمردم بیاندازیم این نقطه قوت ماست این نقطه پیروزی ماست نقطه شروع مبارزات را ببینید امام از همین جا شروع کردند و با همین روحیه تا امروز پیش آمدند یقینا امت ما رهبر ما و مسئولان ما همگی از اصول اسلام حمایت می کنیم و کسانی که می خواهند به اسلام جسارت کنند غیر از این که برای خودشان خسران بیاورند کار دیگری نمی کنند. نکته دوم اینکه رهبری هم در سفرشان و هم در آنجا تاکید کردند و دولت هم دنبال همین مرحله است مسئله توجه به امور اقتصادی مردم و سازندگی ست حالا اگر از کلمه سازندگی بعضی ها خوششان نمی آید نمی خواهند تعبیر کنند یک اسم دیگری پیدا کنند خودش را بیاورند اسم حالا هر چه که می خواهد باشد اما این یک واقعیتی است که ما باید به آن توجه کنیم و آن خطبه قبلی من هم مربوط می شود و تصادفا اینها به هم رسیده و الا خطبه دیگری است الحمد لله دولت زحمت کشیده و برنامه ای تهیه کرده که آنچه در آن برنامه من دیدم می تواند قسمت زیادش می تواند کارساز باشد و سیاست های آن برنامه را قبلا رهبری تصویب کردند چیزی است که خودمان در مجمع تشخیص صلحت ساعت ها روزهای فراوان بحث کردیم و آن سیاست های کلی را نظر دادیم و رهبری هم اعلام کردند تصویب کردند مقدمات فراهم شده در این برنامه اهدافی دیده می شود که قابل توجه است این که ما نرخ رشد 6 درصدی را حفظ کنیم اگر تحقق پیدا کند بسیار خوب است ما در برنامه اول و دوم مجموعا نرخ 5/5 درصد داشتیم و اگر به 6 درصد برسد یک گام به جلو هم می تواند حساب شود این که برای اشتغال و برای استقلال کشور اهدافی را در نظر گرفته اند قابل توجه است و من امیدوارم اما مسئله با برنامه و حرف تمام نمی شود اول مجلس ان شاء الله کار می کند و این برنامه را غنی تر می کند همت بلندی پشت این برنامه دیده می شود حرفهای مایوس کننده این روزها خیلی فراوان است هر کس شاید به انگیزه های سیاسی یا مسائل خاصی طوری می خواهد این کشور را ضعیف نشان دهد اقتصاد غیر قابل اصلاح نشان داده شود این کارها درست نیست حقیقتا ایران قوی است حقیقتا منابع ما عظیم است حقیقتا ما استحقاق داریم که از همه کشورهای منطقه و رو به توسعه جلو باشیم و نشان دادیم که اینها می شود زیر سئوال بردن بعضی از کارهای گذشته دردی را دوا نمی کند ما به نقاط قوتمان باید تکیه کنیم و بدانیم چکار می توانیم بکنیم کمی به عقب برگردید حالا من با شما حرف می زنم ده سال پیش خوب ده سال پیش که ما می خواستیم کار کنیم که کار از حالا خیلی مشکل تر بود شما آن روز برق نداشتید که کارخانه تان را بگردانید گاز نبود که خانه هایتان را گرم کنید بندر نداشتیم که واردات تان را تهیه کنید حمل و نقل نداشتید که از بندر به انبارها بیاورید سیستم توزیع درستی نداشتید و همه چیز دولت بود و سوزنمان و تانکمان را باید وارد کنیم و با ارز هفت تومانی در سیستم سهمیه بندی و یارانه ای مردم بدهیم که مفاسدش را هم می دیدید یک میلیون تن فولاد داشتیم 5 میلیون تن مصرف مان بود چهارمیلیون تن وارد می کردیم نفتمان را خودمان تولید می کردیم اما پالایشگاه نداشتیم و از خارج قسمت اعظمی از فرآورده ها را وارد می کردیم ما لوله هایی که بنا بود نفت از ایران به خارج صادر کند و به خارک ببرند معکوس کرده بودیم از خارک نفت وارداتی را می آوردیم به داخل کشور اصلا پتروشیمی چیزی نبود هر کس هم کارخانه مصرف کننده پتروشیمی مصرف کن از پتروشیمی مان مواد می گیرد و 500 میلیون دلار هم صادر می کنیم تازه با ظرفیت هم کار نمی کنند فولادمان را مصرف 5 میلیون را می دهیم دو میلیون تن هم صادر می کنیم مصالح ساختمانی را امروز ما داریم و صادر می کنیم درگذشته ما شیشه و کاشی دستشویی شیرآلات سیمان وارد می کردیم اول که صادر می کنیم در در گذشته ما شیشه و کاشی دستشوئی شیرآلات سیمان وارد می کردیم اول که من آمدم دیدم سه میلیون تن سیمان وارد کرده ایم و امروز سه میلیون تن سیمان صادر می کنیم آنروز تولیدات کشاورزیمان گندممان 7 میلیون تن بود و امروز یازده میلیون تن است آن روز کارخانه هایی که می خواستند کار کنند از مردم کارخانه های چه دولتی و چه مردمی مواد اولیه شان وارداتی بود و امروز فلزاتشان را خودمان تامین می کنیم بسیاری از قطعات واسطه را خودمان تامین می کنیم سوختشان را خودمان تامین می کنیم همه کشور وابسته به بنزین و نفت سفید و اینها بود و امروز در همه شهرهای کشور گاز دارد گاز لوله کشی دارد شهر صنعتی محدود بود امروز 250 شهر صنعتی آب برق گاز راه همه چیز آماده دارد که مردم سرمایه گذاری کنند چرا ما یک میلیون تلفن داشتیم امروز 7 میلیون تلفن ارتباطات مردم را تامین می کند حمل و نقل ما حقیقتا ضعیف بود امروز وضعمان اینطور است صنایع مختلف مصرفی در کشور نبود شما می دانید که ما همه چیز را وارد می کردیم امروز اکثر اینها را می توانیم صادر کنیم مواد غذایی، مرغ، کره، پنیر و همه چیز را وارد می کردیم یک مقداری تولید می کردیم تخم مرغ وارداتی بود امروز داریم صادر می کنیم کار ما به اینجا رسید ما حالا بنشینیم بگوییم که نمی شود کشور را اداره کنیم این چه حرفی است اینهایی که قلم هایشان دل مردم را سرد می کند اینهایی که دل مردم را می لرزاند صحبت از طرحهای نیمه تمام است دولت در این دو سال با ترغیب خودشان 40 هزار طرح را افتتاح کردند قریب این 40 هزار طرح از آسمان که نیامده خوب این طرحهای نیمه تمام همین هاست اگر نبود نمی شد کشور را اداره کنیم هر مناسبتی که می شود چند هزار طرح را ارجاء می کنیم خوب اینها قبلا مطالعه شده تعیین بودجه شده سیاست سازی شده قسمتی ساخته شده در دست کار است امور کشور دارد می شود وقتی که ما شروع کردیم حداقل بیکاری ما نزدیک 16 درصد بود مگر نبود بروید ده بار تیتر روزنامه ها را بخوانید با همان شرایط با نبودن بندر با نبودن برق مواد این مصالح بعد از 8 سال بیکاری به 9 درصد رسید تازه آن بیکاری با این بیکاری قبلا آنهائی که کار هم می کردند در کارخانه ها بیکار بودند عده زیادی در جنگ کار می کردند نه در داخل کار می کردند همه اینها کار پیدا کردند اینها 6 درصد 5/6 درصد بیکاری کاهش یافت مگر راهی غیر از سازندگی هست یک کسی بیاید تعریف کند واقعا چرا ما اینقدر سیاسی کار می کنیم منافع اسلام و قران و انقلاب را به چه چیزی می خواهیم بفروشیم از چه راه دیگری می خواهید شغل درست کنید غیر از این که سرمایه گذاری کنید غیر از این که سازندگی کنید اگر یک کارخانه نسازید اگر یک راه نسازید اگر یک بندر نسازید هر کار نکنیم مردم بیکارند بالاخره کار درست کردن از سازندگی است بله یک کشوری که همه چیزش را ساخته آماده است می رود دنبال فقط تجارت و کارهای جهانگردی و امثال اینها و فعلا ما باید همه اینها را برویم همین جهانگردی را خوب شما امروز اگر یک روز صدهزار مسافر بخواهد وارد شود هتل ندارید اگر بخواهیم کار کنیم اول سازندگی می خواهد وسیله حمل و نقل می خواهد هر کاری که بخواهیم بکنیم الان مسیرش سازندگی است تقدس سازندگی را به عنوان یک ارزش فراموش نکنیم یک راه درست اینها کارهایی نیست که دولت بکند همه اینها را که دولت نمی تواند انجام دهد دولت همان حد محدود را دارد یک مقدار خودش سرمایه گذاری می کند یک تعداد شرکتهایش سرمایه گذاری می کنند ما بای شرایطش را پیدا کنیم مسئله مهم اینجاست در همین برنامه سوم هم اکثریت منابع را در بخش خصوصی دیده اند باید شرایطی پیدا کنیم که مردم به دنبال کار کردن و سرمایه گذاری کردن بیایند نگوئید سرمایه در داخل کشور نیست هست مطمئنا هست مردم اگر رونق ببیند اگر شرایط مناسب ببینند اگر فضا را فضای عبادت ببینند همان بحث قبلی من تقویت جامعه را تقویت دین و انقلاب ببینند تقویت میهن را تقویت خدا ببینند اگر این فضا را درست کنیم و به مردم اطمینان بدهیم که ما اینها را در سیاست های کلی دیدیم و اعلام شده اگر اینکار را بکنیم مردم همانطوری که در همان دوران 8 سال می کردند فرششان را می فروشند طلاهای همسرشان را می فروشند گاهی خانه شان را می فروشند وسائل زندگیشان را می فروشند پولهای ریزشان را از اطراف جمع می کنند خوب بانکها و دیگران هم کمک می کنند تشویق شوند این رونق را مردم باید درست کنند حد دولت همین است که دارید می بینید بالاخره یک درآمد نفت است یک درآمد مالیاتی است کمی زیاد و کمی کم می شود اما کار عمده باید در بستر خلق انجام شود و این احتیاج به اعتماد و آرامش دارد این وضع رسوایی که هر روز مردم در روزنامه ها بمب زیر پایشان منفجر می شود و هر روز که از خواب پا می شوند منتظرند تا ببینند امروز چه دسته گلی به آب داده می شود به چه کسی چه کسی احضار می شود و چه کسی دعوا می کند و چه کسی بدنام می شود و چه کسی خوشنام می شود این بازی ها نمی تواند کشور را نجات دهد اینها در یک کشور با رونقی خیلی خوب است خوشبختانه از پیشرفت هایی که در این دو سال کرده ایم این هست که امروز هم همان هایی که دو سال پیش می گفتند توسعه سیاسی مهم است و توسعه اقتصادی مانع ست حالا می گویند حداقل می گویند با هم با هم آن را هم قبول دارند ما هم همین را فعلا قبول داریم بنشینیم توسعه اقتصادی را همرنگ توسعه سیاسی کنیم و با هم کار کنیم روزنامه ها کمک کنند صدا و سیما کمک کند مجلس کمک کند ائمه جمعه از تریبونها کمک کنند این نمی شود بالاخره این که رهبری مهم ترین حرفشان در حرفهایی که در ملاقات با دولت که به مسائل اقتصادی برید اعلام شد خوب این سیاست را نشان می دهد این سیاست ماست خود رهبری حتما برای ایجاد جو آرامش کمک می کنند که بارها کمک کرده اند و ما هم همه مان کمک می کنیم مسائل قابل حل است ما وقتی که شروع کردیم واقعا مشکل داشتیم من در این خطبه های نماز جمعه هیچ وقت نمی آمدم دل شما را خالی کنم در همان شرایط امید می دادم بله ما مشکل داشتیم وقتی که ما شروع کردیم 13 میلیارد تعهد خارجی داشتیم 7 میلیارد درآمد ارزی نفتی ما بود و آن همت بلند را مجلس و دولت ما در آن برنامه اول ارائه دادند و پیاده هم کردند و می شود منبع وجود دارد ملت ما می توانند همراهی کنند و می کنند شرایط درست است ولی من قبول می کنم اگر اینجور بخواهد شرایط باشد که ولت سرگرم مسائل دعوایی و اختلافی و وقتشان را صرف مسائل اینجوری و اعصاب خردکن کنند کار کردن آسان نیست و باید دولت با کمک کنیم آنها نیاز به حمایت و آسایش و آرامش دارند دولت بیشتر از قوای دیگر گرفتار است او جواب این مسائل را بیشتر باید بدهد و خود آنها هم باید کمک کنند دوستانشان نگذارند جو متشنج باشد نگذارند مسائل اصلی فرعی شود مسائل فرعی اصلی شود این اتفاقات خطرناک است . انشاءالله با این توجه ای که در این یکی دو هفته ما از رهبری از خود دولت و شخص رئیس جمهور دیدیم و حمایتی که ما خواهیم کرد و حمایتی که قوه قضائیه و قولی که آقای آیت الله شاهرودی دادند مجموعه مسائل ان شاء الله بتواند یک تحرک جدیدی نیرومندتر از آنچه که ما در برنامه اول انجام دادیم بوجود آید.

بسم الله الرحمن الرحیم انااعطیناک الکوثر فصل لربک و انحر ان شانئک هو الابتر.