خستگان سفر، که ساعاتی چند در تب و تاب حرم مطهر امام موسی بن جعفر و امام جواد (علیهما السلام) بودند و شب را تا نیمه نخفته اند، سحرگاهان تمام خستگی ها را از یاد برده اند. بی خبر از خستگی و بی قرار از امید وصل ساعتی به اذان صبح مانده در سرسرای هتل جمع می شوند تا به دیدار آفتاب برویم. مسیر بغداد تا کاظمین، که در ساعات اولیه شب بسیار شلوغ بود و مدت زیادی طول کشید، اکنون بسیار خلوت است و ما ظرف دقایقی چند به حرم مطهر می رسیم. قبل از اذان، فرصتی هست تا هر کس به خلوت خویش برود و با خدای خود باشد. با شروع اذان همه گرد می آیند و نماز را به جماعت اقامه می کنیم. پس از اقامه نماز، زیارت خواندن را شروع می کنیم و آن را با ذکر مصیبتی به پایان می بریم. امروز نیز ناچاریم زیارت را کوتاه کنیم; زیرا سفر به سامرا در پیش است و هر چه دیرتر حرکت کنیم فرصت زیارت سامرا کوتاه تر خواهد بود معرفی حرم را به فرصتی دیگر وا می نهیم و از زائران تقاضا می کنم با خواندن نماز زیارت زودتر در ایوان حرم مطهر گردآیند که فرصت کم است و اعمال بسیار. برخی از منابع تاریخی کاظمین را مقابر قریش یا مقبره قریش خوانده اند. گویند چون منصور خلیفه عباسی شهر دار السلام را در محل کنونی بغداد بنا کرد، پسرش جعفر از دنیا رفت. پس گورستان مهمی ویژه قریشیان ساخت. اولین کسی که در آن گورستان در سال 150 هجری قمری دفن شد جعفر، فرزند منصور خلیفه عباسی بود. البته بعدها غیر قریشیان نیز در آن محل دفن شدند. اکنون از این گورستان اثری باقی نمانده است و قبر همه برجستگان دینی زیر غبار سنگین گذشت زمان جای دارد. آنچه امروز بر فراز تاریخ سر فراز و سربلند باقی مانده است، مزار متبرک امام مظلوم و شهید حضرت موسی بن جعفر (ع) و فرزند بزرگوارش امام جواد (ع) است. خطیب بغدادی، که از عالمان بسیار متعصب عامه است، هنگام معرفی مقابر قریش می نویسد: در آنجا قبر موسی بن جعفر و گروهی از بزرگان است. یکی از دانشمندان به نام ابا علی الخلال به من گفت: هرگز مشکلی برایم رخ نداد مگر آن که به زیارت قبر موسی بن جعفر (ع) شتافتم; و به او توسل جستم; خداوند مشکلم را برطرف فرمود و آنچه دوست داشتم برایم میسر ساخت. حرم مطهر کاظمین دارای سابقه ای طولانی است; ولی بنای با عظمت کنونی ظاهرا از آثار شاه اسماعیل صفوی است و در سال 914 هجری قمری تاسیس گردید. طلاکاری گنبد در سال 926 تکمیل شد و دیوارها با کاشیهایی که بعضا نام شاه اسماعیل را بر خود داشت، زینت یافت. با مرگ شاه اسماعیل در سال 930، بخشی از ساختمان حرم نا تمام ماند. در سالهای 1298 فرهاد میرزای قاجار با زحمات زیاد و کاشیکاریهای فراوان بنای حرم را تکمیل کرد. قبل از حکومت آل بویه، زائران حرم کاظمین با ترس به زیارت مشرف می شدند; زیرا مخالفان هماره در صدد خاموش ساختن این نور و ستم روا داشتن بر دوستان اهل بیت (ع) بودند; اما معز الدوله سه گروه از نظامیان خود را مامور حفاظت از زائران کاظمین کرد. و گروهی را نیز مامور رسیدگی به امور حرم ساخت. او خود همراه وزیرانش غروب هر پنجشنبه به زیارت مشرف می شد و شب جمعه در کاظمین به سر می برد. این اقدامات امنیتی سبب شد جمعیت بسیاری به زیارت کاظمین روی آورند. قبلا در صحن کاظمین گنبدی بر فراز قبر دو تن از فرزندان موسی بن جعفر (ع) به نامهای ابراهیم و جعفر گنبدی قرار داشت که اکنون اثری از آن گنبد و قبور بر جای نمانده است. ساختمان کنونی حرم دو گنبد زرین دارد. و این تنها حرمی است که بر فراز آن دو گنبد زرین در کنارهم ساخته شده است. چهار گلدسته طلایی اطراف این دو گنبد را احاطه کرده است. در زیر این دو گنبد ضریحی نقره ای و بسیار بزرگ وجود دارد که قبر مطهر موسی بن جعفر و حضرت جواد (علیهما السلام) را در آغوش گرفته است. در درون ضریح، دو صندوق خاتم کاری شده قرار دارد. اولین صندوق از طرف قبله روی قبر امام کاظم (ع) و دومین آن روی قبر امام جواد (ع) قرار دارد. آرامگاه شیخ مفید، نخستین مرجع تقلید زمان غیبت کبری، و نیز قبر خواجه نصیر الدین طوسی در حرم مطهر قرار دارد. در بیرون حرم مطهر و در چند صدمتری آن، بقعه و بارگاهی است که دو دانشمند بزرگ شیعه سید مرتضی و برادرش سید رضی در آن مدفونند. در کنار قبر شیخ مفید، آرامگاه ابن قولویه، از محدثان بلند پایه و ارجمند شیعه، قرار دارد.بسیاری دیگر از عالمان و بزرگان و شاهان آل بویه نیز در این مکان دفن شده اند. زیارت امروز ما از کاظمین به سرعت سپری شد.
