پس از یک سال تلاش خستگی ناپذیردر سنگر مقدس مکتب امام صادق «علیه السلام » با گروهی از اساتید وکارمندان به حرم حضرت زینب «علیها السلام »
همراه مسؤولان واحد خواهران راهی سوریه، دیار اسارت بازماندگان واقعه عاشورا شدیم تا با پیام آوران شت خونین کربلا تجدید پیمان کنیم. این سفر یک هفته ای، از روز دوم مرداد آغاز شد تا دراوج گرمای تابستان هر چه بیشتر یاد آورعطش ذریه رسول الله «صلی الله علیه وآله وسلم » هنگام اسارت باشد.
لحظه ورود به سرزمین شام همزمان با اذان مغرب بود. دلها در سینه می تپید وهر چند مسؤول گروه برنامه ای برای آن شب کاروان تدارک ندیده بود لیکن باصراربه حرم فرزند معصوم سالار کربلا،حضرت رقیه رفتیم. هیچ یک از افراداحساس خستگی نمی کردند. آنقدر با این شهیده مظلوم به راز و نیاز پرداختند که چراغهای حرم مطهر یکی پس از دیگری خاموش و آن مکان مطهر برای پذیرایی مشتاقان در صبحی دیگر بسته شد.
فردای آن روز برنامه کاروان، تجدیدمیثاق با پیام آور واقعه عاشورا و در هم کوبنده تاج و تخت یزیدیان ظالم، حضرت زینب «علیها السلام » بود.
زینبیه در پنج کیلومتری شهر دمشق است. کیلومترها دورتر از کشور اسلامی ایران، هنر و معماری بهترین هنرمندان شیفته اهل بیت آنچنان دربارگاه مطهربانوی اسلام، حضرت زینب «علیها السلام »متجلی است که عاشقان اهل بیت از گوشه و کنار جهان، در این بارگاه اندکی احساس غریبی می کنند و عقیله بنی هاشم را بیشترمتعلق به ایرانیان می دانند. در حرم مطهرزینب «علیها السلام » این بانوی متین و صبور درمصیبت عظمی، جایی برای سوزن انداختن نیست. در گوشه و کنار صحن مطهر اشعاری حزن انگیز در وصف این بانوی شجاع و سردمدار مبارزه با ظلم نقش بسته است. پس از راز و نیاز وزیارت آن حضرت و ادای نماز شکوهمندجمعه در کنار بارگاه مطهرش ناچار برای صرف غذا به محل اقامت بازگشتیم.سراسر این سفر فضایی آکنده از حب ائمه «علیهم السلام » و شهدای کربلا داشت و همگی کمترین فرصت را نیز برای زیارت غنیمت می شمردند.
یک روز را در معیت برادران سفارت جمهوری اسلامی ایران در سوریه - که جادارد نهایت سپاس و قدردانی ما را بپذیرند - جهت باز دید از کتابخانه بزرگ کشورسوریه مکتب الاسد گذراندیم این کتابخانه که بنوبه خود در عظمت با دیگرکشورهای پیشرفته دنیا برابری می کندبیش از 8000 عنوان کتاب به زبانهای مختلف را در خود جای داده و بیش از500 نسخه خطی نفیس دارد که قدمت برخی از آنها به حدود 1250 سال می رسد. 90 درصد کتابها آن به زبان عربی و 10 درصد به زبانهای فارسی و انگلیسی است.
از جمله آثار آن نامه های مبارک حضرت پیامبر اکرم «صلی الله علیه وآله وسلم » به سران جهان، نقشه اورشلیم و کتاب احمد بن حنبلی است. این کتابخانه همچنین دارای نمایشگاههای مختلفی چون تمبر،پولهای قدیمی و... می باشد. حفظ کتابهابه طریقه میکرو فیلم و وجودسالن های مختلف از جمله سالن روزنامه های خارجی و عربی از ویژگیهای آن است. همچنین مخازن این کتابخانه ضد حریق است و بگونه ای عایق بندی شده اند که با آتش سوزی هیچگونه صدمه ای به آثار ارزشمند آن واردنمی شود.
باز دید دیگری که توسط مسؤولان سفارت ترتیب داده شد، دیدار و زیارت مقبره فیلسوف و عارف شهید اسلام محی الدین ابن عربی بود که نسب او - بگفته راهنما -تا حاتم طایی می رسد. این فیلسوف نامی تا شصت سالگی، 600 اثر گرانبها و مقاله مهم از جمله ترجمان الشعاع و مشکوة الانوار... را تالیف کرده است. در باز دیدی دیگر برای زیارت، راهی مقبره حجر ابن عدی کندی از یاران با وفای حضرت علی «علیه السلام » شدیم.
مزار اولین شهید تاریخ بشریت، فرزندخلف حضرت آدم «علیه السلام »، هابیل، واقع درکوههای زبدانی واقع در شهر هابیل ازمکانهای ماندگاری است که سند آغازحسادت اولاد آدم بر یکدیگر است. طول مقبره هابیل به هفت متر و قدمت آن - بنابه گفته راهنمایان سفر - به 5000 سال می رسد. به هنگام زیارت، آیات سوره مائده را در ذهنم مرور می کنم که چگونه قابیل به پیروی از نفسش ترغیب می شودو هابیل را می کشد و به فرموده قرآن اززیانکاران می شود. قابیل پس از کشتن برادر از کلاغی که به امر خداوند وادارمی شود زمین را بکاود، می آموزد که چگونه جسد برادر خود را پنهان سازد واین چنین بود که قابیل قاتل بر خویش نهیب می زند وای بر من که در پنهان کردن جسد برادرم از این کلاغ هم عاجزترم و درزمره پشیمانان در آمد. (1) در راه بازگشت مدتی در شهر مرزی مضایا استراحت کردیم.
کشور سوریه همواره بعنوان خطمقدم مبارزه با صهیونیسم با این رژیم دائما در نبرد بوده و هم اکنون نیز قسمتی از خاک آن - بلندیهای جولان - در اشغال این رژیم متجاوز می باشد و به یادمدافعان خویش در بلندترین نقطه اطراف دمشق مقبره ای به نام سرباز گمنام را بنانموده است.
از دیگر آثار ماندگار کشور سوریه مسجد زیبای اموی است اما عظمت وشکوه این بنای بزرگ به نظر هر بیننده ای مرهون عظمت پیام آور کربلا، حضرت زینب «علیها السلام » است. اگر گوش جان بسپاری هنوز هم کلمات گهربار و کوبنده آن بانوی مصیبت دیده و قافله سالاراسیران کربلا در جای جای این کاخ طنین انداز است هنگامی که به اطراف می نگری، ناخودآگاه خود را در کنار ایشان می بینی که با وجود داغ جانسوزی که ازشهادت برادر بزرگوار و یارانش بر دل دارد، پرستار برادرزاده بیمار خود، امام سجاد«علیه السلام »، غمخوار زنان مصیبت دیده و سپر کودکان یتیم در برابر تازیانه هامی شود. در عین حال رسالت عظیم خویش را که بر هم زننده حکومت ظالمان و افشاگر شقاوت و ظلم یزیدیان است، لحظه ای از یاد نمی برد. در حالی که سر بریده و مطهر اباعبدالله الحسین «علیه السلام » را در مجلس یزید درطشت می نگرد چون شیر می غرد که: ای ظالم بزودی خواهی دید که ما پیروز و توشکست خورده ای. به این دو روزحکومتت نگاه مکن!
جذلم بن کثیر می گوید: هنگامی که علی ابن الحسین رو به عمه کرده می پرسد: این زنان بر ما گریه می کنند! مگرنه مردان آنان مردان ما را کشتند؟ دیدم زینب کبری با کمال قدرت شروع به نطق کرد چنانکه گویی زبان امیرالمؤمنین دردهان اوست (2). مردم ساکت شدند یزید که با کمال نخوت و غرور مستی بر کرسی خود نشسته، رو به طرف اسرا کرده می گوید: الحمدلله که دروغگویان به جزای خود رسیدند و حضرت زینب «علیها السلام » آن قهرمان و شیرزن کربلامی فرماید: «بعد از حمد خدا و درود برپیغمبر«صلی الله علیه وآله وسلم » شکر خدا را که ما را به سیادت برگزید و به شهادت مفتخرساخت. ای یزید همانا راه اطراف زمین رابر ما گرفتی و اطراف و اکناف آسمان رامسدود کردی تا آنکه پرده کیان اهل بیت رامثل اسیران دارالحرب راندند. آیا در این حال گمان می بری ما نزد خداخوارشده ایم؟ فراموش کردی که خدای تعالی در قرآن خبر داده و فرموده است زنهار گمان مبر اینکه ما کفار را مهلت می دهیم، خیر است که به ایشان می رسانیم بلکه آن جماعت را زمانی درازمی گذاریم تا بر گناه بیفزایند و برای ایشان عذابی است خوار کننده.
بخدا ای یزید هر چه کردی به خودکردی ندریدی مگر پوست خویش را ونبریدی مگر گوشت خود را. جهان به تونشان می دهد که چقدر کوچکی و بسیارتو را توبیخ می نماید از این عمل زشت وشنیع تو و این فاجعه عظیمی را که توبپاکردی تادامنه قیامت ازگوشهافراموش نمی شود.»
فصاحت و بلاغت گفتار حضرت زینب «علیها السلام » در مجلسی که یزید برای افتخار خود ترتیب داده بود، موجب رسوایی و افتضاح یزید شد. حضرت زینب «علیها السلام » در اسارت چنان سهمگین و با شکوه به ظالمان یورش می برد وپایداری می کند که عده ای از بیخبران به خود آمده به خونخواهی مظلوم شهیدکربلا بپا می خیزند.
مسجد را ترک کرده به قسمت دیگرصحن می رویم; به محلی معروف به راس الحسین که گفته شده چند روزی سرمطهر سالار شهیدان در آنجا قرارداشته است. از خود بیخود شدیم خویش را در کربلا می دیدیم.
اف! بر تو ای شام با آل محمد این گونه برخورد کردی؟! به طرف حرم حضرت رقیه حرکت کردیم. عجب حال و هوایی دارد! بیت زیر توجهم را جلب کرد:
زائرین قبرمن این شام عبرت خانه است مرقدم آبادو کاخ دشمنم ویرانه است
به دنبال این بیت سراغ قبر معاویه راگرفتیم ولی کسی آن را به ما نشان نداد وهمه با تعجب به ما نگاه می کردند ولی آنچه شنیدیم آن بود که ویرانه ای بیش نیست. بار خدایا! چقدر عظیمی، و چقدرعادلی! رقیه سه ساله اسیر خرابه نشین رابرای عبرت بندگانت چنان عظمت بخشیدی که دوستداران اهل بیت برای پابوسی اش از اقصی نقاط دنیا می شتابندو این طفل معصوم را برای آمرزش گناهان و خواسته های شرعی به شفاعت می گیرند و کاخ نشین و کاخ نشینان را به ذلتی انداختی که اثری از آنها باقی نماند؟در کوچه پس کوچه های شام (دمشق) ودر اطراف حرم مطهر حضرت رقیه «علیها السلام » به دیدار یکی دیگر ازدوستداران اهل بیت، معاویه صغیرشتافتیم. مسجدی برنگ سبز و محل عبادت مسلمین بود. بالای بنا نام معاویه محب اهل بیت «علیه السلام » جلوه خاصی داشت و محل زیارت شیعیان بود. بعد ازقرائت فاتحه ای از خداوند خواستیم که اسم ما را هم در زمره محبین اهل بیت ثبت نماید.
شام در گذشته بعنوان یکی ازحکومتهای بزرگ اسلام و بر سر راه کربلابه کوفه همواره ملجا فراریان و ناراضیان از بیداد حکام جور بوده است; لذا اغلب قبور مطهری که مورد زیارت زائران مشتاق قرار گرفت قبور شهدای صدراسلام و ذریه پیامبراکرم «صلی الله علیه وآله وسلم » بود.«باب الصغیر» که در حال حاضر یکی اززیارتگاههای شهر دمشق است از این قاعده مستثنی نیست. اینجا گواه مظلومیت واقعی اسلام است; اسلامی که همواره پیروانش را مستضعفان روی زمین تشکیل داده اند. این جایگاه ذریه پیامبر«صلی الله علیه وآله وسلم » در طول سفری بس کوتاه چنان عطشی به دلهایمان افکند که دوبارمشتاقانه به سویش شتافتیم. اطراف این مکان مقدس و قبور مطهر فروشنده های دوره گرد قرار داشتند که زوار را باوسوسه های گوناگون به خریدمی خواندند. دنیا و زرق و برقش را به دوستدارانش سپردیم و راهی زیارت و رازو نیاز با ذریه رسول الله شدیم و پس اززیارت باز هم التماس کردیم که ما را نیزدر زمره محبین اهل بیت «علیه السلام » بخوانند.وصف چنین مکان مقدسی از توانم خارج است. ما توفیق زیارت چنین بزرگانی رایافتیم:
مقبره مؤذن حضرت رسول اکرم «صلی الله علیه وآله وسلم » بلال حبشی، ام سلمه و ام حبیبه همسران پیامبراکرم «صلی الله علیه وآله وسلم » ومقبره مطهر 16 تن از شهدای دشت خونین کربلا، قبور مطهر عزیزانی چون فاطمه صغری، (میمونه، حنانه) دختران حضرت امام حسن مجتبی، زینب صغری، سکینه (دخت گرامی امام حسین «علیه السلام »)، عبدالله ابن جعفر، فضه کنیز بانوی دو عالم حضرت فاطمه «علیها السلام » - که گفته می شود از فیض وجود بانوی خویش به قرآن تکلم می نمود. آنقدر صفا و معنویت بود که به وصف نمی آید.
دیدار از غاری که به فرموده قرآن،هفت تن از خداپرستان از جوار[دقیانوس]به همراه سگشان به آن پناه برده و 309سال در آن به خواب رفته بودند، شگفتی ما را از این واقعه دو چندان کرد. بخوبی می شد طنین آیات قرآن را در نقل داستان ایشان از میان صخره های خاموش غازشنید: «آیا پنداشته ای که اصحاب کهف ورقیم از نشانه های شگفت انگیز ما بوده اند؟آن جوانمردان به غار پناه بردند و گفتند:پروردگارابه ما از سوی خود رحمت عنایت فرماوکارمان رابه راه رستگاری انداز!»
«سالی چند در آن غار به خوابشان کردیم سپس بیدارشان کردیم... مردم را به حالشان آگاه کردیم تا بدانند که وعده خداراست است و در قیامت تردیدی نیست.آنگاه درباره آنها به گفتگو پرداختند وگفتند: بر روی آنها بنایی بر آورید -پروردگارشان به کارشان آگاه تر است - وآنان که بر حالشان آگاه تر شده بودند،گفتند: نه اینجا را مسجدی می کنیم (3).»
و امروز پس از قرنها هر زائری قبل ازورود به این غار باید از صحن و کلاسهای حوزه علمیه ای که در آنجا ساخته شده،عبور کند.
مشغول عبادت که می شویم جز این دعا را زمزمه نمی کنیم که: «پروردگارا ما رانیز مشمول عنایات خود فرما!» سفر بسر آمد; سفری به کوتاهی لحظه ها! نه برای خداحافظی بلکه برای درخواست زیارت مجدد به زینبیه بازگشتیم. از حضرت زینب «علیها السلام »خواستیم تا راه کربلا به روی مشتاقان زیارت حضرت اباعبدالله الحسین «علیه السلام » گشوده شود و همچنین تقاضا کردیم فرجی نماید تا آرزومندان زیارت خانه خدا و قبر جدش رسول الله «صلی الله علیه وآله » زودتر به زیارت معشوق نایل شوند. در همین روز مجددا برادران دانشگاه امام صادق «علیه السلام » که در سفارت جمهوری اسلامی ایران در سوریه مشغول انجام وظیفه بودند ما را به دیدار کتابخانه حرم مقدس حضرت زینب «علیها السلام » بردند.این بنای عظیم که در کنار صحن مطهر آن حضرت قرار دارد شامل سالن اجتماعات و کتب نفیس متعدد است و با کامپیوترمی توان به کتب و اطلاعات موجود آن دسترسی یافت. در این بازدید مسؤولان محترم به سؤالات بازدید کنندگان باخوشرویی پاسخ می دادند که جا دارد بااین گزارش مراتب سپاس و دعای خیرهمه زائران این سفر را به حضورشان برسانیم; ضمن آنکه زیارت مرقد مطهرحضرت زینب «علیها السلام » را برای کلیه خوانندگان نشریه از خداوند متعال خواستاریم.
التماس دعا
پی نوشتها:
1) سوره مائده آیات (22-27)
2) اصفهانی - عماد الدین:حضرت زینب کبری،نشر محمد، ص 79-93
3) سوره کهف، آیات 9-21
