حسن بن خالد برقی

ابوعلی حسن بن خالد، از راویان موثّق شیعه و از اصحاب امام هادی علیه السلام و صاحب کتاب نوادر. ولادت او معلوم نیست، ولی وفات او حدود سال 255 ه روی داده؛ زیرا امام هادی علیه السلام تفسیر قرآن معروف به تفسیر عسکری را که بالغ بر 12مجلد می باشد، در فاصله سال های 220 تا 254 ه. بر او املا کرده است. (این تفسیر غیر از تفسیر العسکری است که امام حسن عسکری علیه السلام بر دو فرزندی که از استرآباد به وی در سامراء پناه آورده بودند، املا کرده است.) از زندگی و چگونگی تحصیلات او اطلاعی در دست نیست، اما خاندان برقی به دانش و فقاهت مشهورند. برادر بزرگ تر او، ابوعبداللّه محمّد بن خالد برقی عصر امام هادی علیه السلام را درک نکرده و در زمان امام جواد علیه السلام وفات یافته است. برادر دیگر او، که از وی کوچک تر است، ابوالقاسم فضل بن خالد نام دارد. برادرزاده او احمد بن محمّد بن خالد برقی (م 274 یا 280 ق) از راویان سرشناس شیعه و صاحب کتاب رجال است. شواهد موجود نشان می دهند که صاحب شرح حال مدت زیادی را در کنار امامان معصوم علیهم السلام ، به ویژه امام هادی علیه السلام ، به سر آورده و از تعالیم آن بزرگان بهره برده است. روایاتی که وی نقل می کند بیشتر مربوط به تفسیری است که امام هادی علیه السلام در مدت امامت خویش، در ضمن 12 جلد، بر او املا کرده که بخش های قابل ملاحظه ای از آن در تفسیر قمی به چشم می خورد. وی تعداد زیادی از روایات را نیز به طور مستقیم از امام رضا علیه السلام نقل کرده است. بنابراین، از استادان و مشایخ روایی او کسی جز امامان مذکور علیه السلام را نمی توان نام برد. از جمله شاگردان روایی او ابراهیم بن هاشم قمی، محمّد بن عیسی، احمد بن ابی عبداللّه برقی، محمّد بن عیسی و احمد بن ابی عبداللّه برقی هستند. از تألیفات او غیر از تفسیر منسوب به او، کتاب النوادر (تازه ها) به ثبت رسیده است.