مقدمه: گروهی از صفات خداوند، صفات سلبیه است; یعنی صفاتی که ذات خداوند از آنها منزه است. این صفات هر کدام به نوعی موجب نقص و کمبود هستند و چون در ذات خداوند هیچ گونه نقصی راه ندارد، این صفات هم در او راه ندارد. مقاله حاضر در این زمینه تقدیم می گردد.
یکی دیگر از لوازم واجب الوجود، بساطت و مرکب نبودن از اجزاء است زیرا هر مرکبی نیازمند به اجزاءش می باشد و واجب الوجود از هر گونه نیازی منزه و مبری است.
و اگر فرض شود که اجزاء واجب الوجود، وجود بالفعلی ندارند بلکه مانند دو پاره خط مفروض در ضمن یک خط هستند، چنین فرضی نیز باطل است، زیرا چیزی که دارای اجزاء بالقوه باشد عقلا قابل تجزیه خواهد بود هر چند در خارج، تحقق نیابد و معنای امکان تجزیه امکان زوال کل است چنانکه اگر خط یک متری به دو پاره خط نیم متری، تقسیم شود دیگر خط یک متری، وجود نخواهد داشت، و قبلا دانستیم که واجب الوجود، امکان زوال ندارد.
و چون ترکیب از اجزاء بالفعل و بالقوه، از خواص اجسام است ثابت می شود که هیچ موجود جسمانی واجب الوجود نخواهد بود، و به دیگر سخن: تجرد و جسمانی نبودن خدای متعال، ثابت می گردد. و نیز روشن می شود که خدای متعال، قابل رؤیت با چشم و قابل ادراک با هیچ حس دیگری نیست، زیرا محسوس بودن از خواص اجسام و جسمانیات است
از سوی دیگر، با نفی جسمیت، سایر خواص اجسام مانند مکان داشتن و زمان داشتن نیز از واجب الوجود سلب می شود، زیرا امکان برای چیزی تصور می شود که دارای حجم و امتداد باشد. و همچنین هر چیز زمانداری از نظر امتداد و عمر زمانی، قابل تجزیه می باشد و این نیز نوعی امتداد و ترکیب از اجزاء بالقوه بشمار می رود. بنابراین، نمی توان برای خدای متعال مکان و زمانی درنظر گرفت و هیچ موجود مکان دار و زمان داری واجب الوجود نخواهد بود. و سرانجام، با نفی زمان از واجب الوجود، حرکت و تحول و تکامل هم از او نفی می شود زیرا هیچ حرکت و تحولی بدون زمان امکان پذیر نیست.
بنابراین، کسانی که برای خدا مکانی مانند عرش قائل شده اند یا حرکت و نزول از آسمان را به او نسبت داده اند یا او را قابل رؤیت با چشم پنداشته اند یا وی را قابل تحول و تکامل شمرده اند خدا را بدرستی نشناخته اندبطور کلی هرگونه مفهومی که دلالت بر نوعی نقص و محدودیت و نیاز داشته باشد از خدای متعال نفی می شود و معنای صفات سلبیه الهی همین است.
