«خندوانه» در تاریخ تلویزیون ایران یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌هاست. برنامه‌ای که در دوره پخش چند ساله خود توانست به مرور قاپ مخاطب را بدزدد و شادی و لبخند نجیبانه را به آن‌ها هدیه دهد.
جای خالی جناب‌خان و شهیدی‌فر
با آغاز فصل جدید خندوانه، خبرهای غیررسمی مربوط به این برنامه با موضوع خداحافظی جناب‌خان رنگ واقعیت به خود گرفت و بسیاری از مخاطبان و کارشناسان این موضوع را ضربه سختی به پیکره این برنامه دانستند. اتفاقی که با توجه به موفقیت فوق‌العاده کاراکتر جناب‌خان، می‌توانست این برنامه را تا مرز شکست تلویزیونی پیش ببرد.
به‌رغم تلاش‌های زیاد سازندگان خندوانه و شخص آقای رامبد جوان برای پر کردن خلأ حضور این عروسک در برنامه و استفاده مستمر از بازیگران طنز نظیر آقای مهران غفوریان برای اجرای استندآپ کمدی و همچنین برخی آیتم‌های جدید و حتی چند شخصیت عروسکی جدید، هیچ یک نتوانستند غیبت جناب خان را جبران کنند و خندوانه در مواردی از رقیب و هم شبکه‌ای جوان‌تر خود یعنی «دورهمی» عقب افتاد. اختلاف مالی خندوانه و مالک عروسک جناب‌خان که منجر به خداحافظی این عروسک شد، نخستین و مهم‌ترین ضربه را بر پیکره این برنامه وارد کرد. نکته دیگری که در حواشی غیبت جناب‌خان کمتر به آن اشاره شد، خداحافظی محمدرضا شهیدی‌فر از خندوانه بود. شهیدی‌فر که در کارنامه حرفه‌ای خود برنامه موفقی، چون «پارک ملت» را دارد، به‌عنوان یکی از مشاوران، ایده‌پردازان و اعضای اتاق فکر خندوانه مشغول بود. حضور شهیدی‌فر به عقیده بسیاری از کارشناسان، نقش مهمی در موفقیت این برنامه داشته و با شروع فصل جدید و پایان همکاری وی با خندوانه، یکی دیگر از عوامل سیر نزولی خندوانه معرفی می‌شود؛ نکته‌ای که در تغییر برخی سیاست‌گذاری‌های این برنامه بی‌تأثیر نبوده است.
بخندان، ولی نجیبانه
خندوانه هر از گاهی طرح یا مسابقه‌ای برگزار می‌کند تا به تکرار نیفتد؛ لباهنگ، استندآپ خانوادگی و در آخرین مورد، لیگ پانتومیم یا ادا بازی تعدادی از این آیتم‌ها بوده‌اند. در فصل جدید و پیرو اجراهای نسبتاً موفق استندآپ کمدی بازیگران حرفه‌ای، برنامه‌سازان خندوانه مسابقه خنداننده شو را با هدف حضور چهره‌های مردمی و غیرحرفه‌ای دراین عرصه برگزار کردند. دراین مسابقه تعدادی از جوانان علاقمند دراین عرصه درمقابل داوران استندآپ اجرا کرده و نهایتاً نفرات برتر آن‌ها به مرحله بعد راه یافتند. هفته گذشته این مسابقه وارد مرحله بعدی خود شد و شرکت کنندگان، در استودیوی خندوانه و در مقابل داوران و مردم تلاش خود را کردند تا نظرات داوران و مردم را به خود جلب کنند؛ جلب نظری که بعضاً با برخی جملات و ایده‌های غیر معمول آمیخته شد و حواشی زیادی را برای این برنامه ایجاد کرد. دراین که استندآپ کمدی شیوه‌ای از اجرای غیررسمی طنز است و لازمه‌اش قدری تابو شکنی و نزدیک شدن به خطوط قرمز است، شکی نیست؛ اما وقتی این آیتم دربرنامه خوش سابقه‌ای مثل خندوانه و از رسانه ملی پخش شود، توقع برای نظارت بر محتوای برنامه بیشتر می‌شود.
مقصر کیست؟
دختر و پسر جوانی که با تحمل سختی‌های زیاد به امید دیده شدن به این کارزار وارد شده‌اند تقصیری ندارند؛ آن‌ها هدفشان شهرت و موفقیت در خندوانه است. این‌که دختری از برخی ایده‌های غیراخلاقی، هرچند غیرمستقیم یا دیگری به شکلی دیگر پیش برود تا از قافله دیده شدن جا نماند، پدیده‌ای است که با جنجال منتقدان و نقدپذیر نبودن برنامه‌سازان حل نخواهد شد.
امکان نظارت 100 درصدی بر محتوای اجرا شده در استندآپ‌ها نیست، ولی برنامه‌سازان خندوانه باید احتمال اشتباه در کار جوانان کم تجربه را بدهند و از ایجاد حواشی پیشگیری کنند. اگر پیشگیری و نظارت جواب نداد و برخی محتوای ناشایست در شرف پخش قرار گرفت نقش ناظران پخش برجسته می‌شود. ناظرانی که لااقل دراین مورد خاص تقصیری ندارند و طبق برخی شنیده‌ها، ظاهراً تهیه کننده خندوانه مستقیماً با رییس رسانه ملی تولید و پخش این آیتم‌ها را هماهنگ کرده است. به هرحال، هرکه مقصر باشد یا اصلاً هیچ کس این اشتباهات را به گردن نگیرد، مهم این است که برنامه سازان خندوانه مراقب باشند که براساس برخی سیاست‌گذاری‌های جدید دراین برنامه، خندوانه از جریان برنامه‌سازی نجیب فاصله نگیرد؛ خندوانه می‌تواند ضعیف یا موفق باشد، ولی هرچه هست متعلق به همه مردم ایران است و همه علاقه‌مندند که خاطره یک برنامه موفق و نجیب در ذهنشان باقی بماند.
واکنش بهنگام تهیه‌کننده به حواشی اخیر
آقای سیدعلی احمدی، تهیه کننده این برنامه در یادداشتی ضمن ارائه توضیحاتی درخواست کرده با دیده اغماض به این خطا نگریسته شود.
احمدی نوشت: ساخت برنامه‌ای با موضوع خنده و شادی از سخت‌ترین و پیچیده‌ترین انواع برنامه‌سازی تلویزیون است خاصه آنکه در اکثر شب‌های هفته روی آنتن شبکه‌ای پرمخاطب باشد. در روش‌های مرسوم جهانی، مذهب، سیاست و مسائل جنسی اصلی‌ترین دست‌مایه کمدین‌های دنیا برای شوخی کردن است، اما در کشور ما به جهت بایسته‌های فرهنگی و اعتقادی جامعه که در بسیاری موارد پسندیده و درست و در معدود مواردی نیز از فهم نابجا نشات می‌گیرد، نمی‌توان با این موارد شوخی کرد و تنها گاهی می‌توان از کنار آن‌ها به‌سرعت گذشت!
پخش نخستین شب از مرحله دوم مسابقه «خنداننده شو» در برنامه «خندوانه» با اعتراض‌های دلسوزانه و در بسیاری موارد درست برخی از اصحاب فرهنگ و هنر همراه شد؛ بد نیست چند نکته را مرور کنیم:
جوانانی کم تجربه و با انگیزه از مراحلی سخت گذشتند و به مرحله اصلی مسابقه «خنداننده شو» رسیدند؛ آن‌ها هنوز آن‌قدر حرفه‌ای و کارآزموده نیستند که بتوانند در عین شوخ‌طبعی و خنداندن مخاطب از مرز حساسیت‌های مذهبی، قومی و سیاسی عبور نکنند. باید به آن‌ها فرصت بدهیم تا این فضا را بشناسند و از هیجانات کاذب فاصله بگیرند و کارآزموده شوند تا بتوانند در این مسیر سخت ادامه راه دهند.
خنداننده شو یک رقابت جدی است و باید جذاب، بامزه و بدیع باشد تا مخاطب را با خود همراه کند، در چنین مواردی حتی بسیاری از کارآزموده‌های این حوزه به خطا و اشتباه می‌افتند، بنابراین باید با دیده اغماض به خطای این جوانان تازه‌نفس نگریست.
برنامه «خندوانه» بیش از پانصد قسمت است که همراه نجیب خانه‌هایمان است قطعاً در برنامه‌های گذشته نیز اشتباهاتی وجود داشته که شما با دیده مهربانی و عطوفت از آن‌ها گذر کردید. اکنون نیز انتظار داریم با دیده خطاپوش شما همراهان مهربان مواجهه شویم و تمامی لحظه‌های بی نظیر و تجربه‌های خوب، تاثیرگذار و قابل توجهی را که در طول این سه سال با هم داشته‌ایم فراموش نکنید.»
