بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام و تحیت
در پی ابلاغ سند چشم انداز بیست ساله که به حول و قوه الهی و توجهات حضرت بقیه الله ارواحنا فداه خواهد توانست مسیر وتوسعه و سازندگی کشور را در جهت هدفهای والای جمهوری اسلامی نمایان ومشخص سازد، اینک سیاستهای کلی برنامه چهارم که نخستین برنامه دوران بیست ساله است برابر اصل 110 قانون اساسی ابلاغ می گردد.
انتظارمی رود چارچوب این سیاستها و نقاط مورد تکیه درآن بتواند به تدوین برنامه ای جامع و عملیاتی برای دوره پنج ساله بیانجامد. بی گمان اهتمام و دقت نظر جنابعالی و هیات محترم دولت و ازآن پس مجلس محترم شورای اسلامی می توانند دراین باره نقش تعیین کننده خود راایفا کنند.
تاکید براین معنا بدین علت ضرورت می یابد که برخی از سیاستهای کلی مصرح در برنامه سوم از توجه کافی در تقنین واجرا برخوردار نگشت. مجمع محترم تشخیص مصلحت و نیز خود دستگاههای تقنینی واجرایی می توانند این کمبود را به نحو شایسته ای در این برنامه برطرف کنند.
لازم می دانم از مجمع محترم تشخیص مصلحت و هیات محترم دولت و سازمان مدیریت و برنامه ریزی و دبیرخانه مجمع و نیز کارشناسان فعال وهمکار با این مجموعه ها که در تنظیم سیاستهای کلی برنامه چهارم نقش آفرینی کردند صمیمانه سپاسگزاری کنم .
نسخه حاوی مجموعه سیاستها همزمان برای مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت ارسال می شود.
سیدعلی خامنه ای
9 / 1382
سیاستهای کلی برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران بدین شرح است:
• امورفرهنگی، علمی و فناوری :
1- اعتلا و عمق و گسترش دادن معرفت و بصیرت دینی بر پایه قرآن و مکتب اهل بیت(علیهم السلام).
- استوارکردن ارزشهای انقلاب اسلامی دراندیشه و عمل .
- تقویت فضایل اخلاقی و ایمان ، روحیه ایثار و امید به آینده.
- برنامه ریزی برای بهبود رفتارهای فردی و اجتماعی.
2- زنده ونمایان نگاهداشتن اندیشه دینی و سیاسی حضرت امام خمینی (ره) و برجسته کردن نقش آن به عنوان یک معیار اساسی در تمام سیاستگذاریها و برنامه ریزیها.
3- تقویت وجدان کاری و انضباط اجتماعی وروحیه کار وابتکار، کار آفرینی، درستکاری و قناعت، و اهتمام به ارتقاء کیفیت تولید.
- فرهنگ سازی برای استفاده از تولیدات داخلی ، افزایش تولید و صادرات کالا و خدمات .
4- ایجاد انگیزه و عزم ملی برای دستیابی به اهداف موردنظردر افق چشم انداز.
5- تقویت وحدت وهویت ملی مبتنی بر اسلام و انقلاب اسلامی ونظام جمهوری اسلامی و آگاهی کافی درباره تاریخ ایران، فرهنگ، تمدن و هنر ایرانی - اسلامی و اهتمام جدی به زبان فارسی .
6- تعمیق روحیه دشمن شناسی و شناخت ترفندها وتوطئه های دشمنان علیه انقلاب اسلامی و منافع ملی ، ترویج روحیه ظلم ستیزی و مخالفت با سلطه گری استبکار جهانی.
7- سالم سازی فضای فرهنگی ، رشد آگاهیها و فضایل اخلاقی و اهتمام به امر به معروف و نهی از منکر.
- اطلاع رسانی مناسب برای تحقق ویژگیهای مورد نظر درافق چشم انداز.
8- مقابله با تهاجم فرهنگی .
- گسترش فعالیت رسانه های ملی در جهت تبیین اهداف و دستاوردهای ایران اسلامی برای جهانیان.
9- سازماندهی و بسیج امکانات و ظرفیتهای کشور در جهت افزایش سهم کشور در تولیدات علمی جهان .
- تقویت نهضت نرم افزاری و ترویج پژوهش .
- کسب فناوری ، به ویژه فناوریهای نو شامل ریزفناوی و فناوریهای زیستی، اطلاعات وارتباطات، زیست محیطی، هوا فضا و هسته ای .
10- اصلاح نظام آموزشی کشور شامل: آموزش و پرورش ، آموزش فنی و حرفه ای ، آموزش عالی، و کارآمد کردن آن برای تامین منابع انسانی مورد نیاز در جهت تحقق اهداف چشم انداز.
11- تلاش درجهت تبیین و استحکام مبانی مردمسالاری دینی ونهادینه کردن آزادیهای مشروع از طریق آموزش، آگاهی بخشی و قانونمند کردن آن.
• امور اجتماعی ، سیاسی ، دفاعی و امنیتی :
12- تلاش درجهت تحقق عدالت اجتماعی وایجاد فرصتهای برابر وارتقاء سطح شاخصهایی از قبیل آموزش، سلامت، تأمین غذا، افزایش درآمد سرانه و مبارزه با فساد.
13- ایجاد نظام جامع تامین اجتماعی برای حمایت از حقوق محرومان و مستضعفان و مبارزه با فقر و حمایت از نهادهای عمومی و موسسات وخیریه های مردمی با رعایت ملاحظات دینی و انقلابی.
14- تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن در آن و در صحنه های اجتماعی و استیفای حقوق شرعی و قانونی بانوان در همه عرصه ها و توجه ویژه به نقش سازنده آنان.
15- تقویت هویت ملی جوانان متناسب با آرمانهای انقلاب اسلامی .
- فراهم کردن محیط رشد فکری وعلمی و تلاش در جهت رفع دغدغه های شغلی، ازدواج، مسکن و آسیبهای اجتماعی آنان.
- توجه به مقتضیات دوره جوانی و نیازها و تواناییهای آنان.
16- ایجاد محیط و ساختار مناسب حقوقی ، قضایی و اداری برای تحقق اهداف چشم انداز.
17- اصلاح نظام اداری و قضایی درجهت: افزایش تحرک و کارآیی ، بهبود خدمت رسانی به مردم ، تامین کرامت و معیشت کارکنان ، به کارگیری مدیران و قضات لایق و امین وتامین شغلی آنان ، حذف یا ادغام مدیریتهای موازی ، تاکید بر تمرکززدایی درحوزه های اداری و اجرایی ، پیشگیری از فساد اداری و مبارزه با آن وتنظیم قوانین مورد نیاز.
18- گسترش وعمق بخشیدن به روحیه تعاون و مشارکت عمومی و بهره مند ساختن دولت ازهمدلی وتواناییهای عظیم مردم.
19- آمایش سرزمینی مبتنی بر اصول ذیل:
- ملاحظات امنیتی و دفاعی .
- کارآیی و بازدهی اقتصادی.
- وحدت و یکپارچگی سرزمین.
- گسترش عدالت اجتماعی و تعادلهای منطقه ای .
- حفاظت محیط زیست و احیای منافع طبیعی .
- حفظ هویت اسلامی ایرانی و حراست از میراث فرهنگی.
- تسهیل وتنظیم روابط درونی و بیرون اقتصاد کشور.
- رفع محرومیتها خصوصا درمناطق روستایی کشور.
20- تقویت امنیت واقتدار ملی با تاکید بررشد علمی و فناوری ، مشارکت و ثبات سیاسی ، ایجاد تعادل میان مناطق مختلف کشور ، وحدت وهویت ملی ، قدرت اقتصادی و دفاعی و ارتقاء جایگاه جهانی ایران .
21- هویت بخشی به سیمای شهر و روستا.
- باز آفرینی و روز آمد سازی معماری ایرانی - اسلامی .
- رعایت معیارهای پیشرفته برای ایمنی بناها و استحکام ساخت و سازها.
22- تقویت و کارآمد کردن نظام بازرسی ونظارت.
- اصلاح قوانین و مقررات درجهت رفع تداخل میان وظایف نهادهای نظارتی و بازرسی.
23- اولویت دادن به ایثارگران انقلاب اسلامی درعرضه منابع مالی و فرصتها و امکانات و مسئولیتهای دولتی در صحنه های مختلف فرهنگی و اقتصادی.
24- ارتقاء توان دفاعی نیروهای مسلح برای بازدارندگی ، ابتکارعمل ومقابله موثردربرابرتهدیدها وحفاظت از منافع ملی و انقلاب اسلامی ومنابع حیاتی کشور.
25- توجه ویژه به حضور وسهم نیروهای مردمی در استقرارامنیت ودفاع ازکشوروانقلاب با تقویت کمی وکیفی بسیج مستضعفین.
26- تقویت توسعه و نوسازی صنایع دفاعی کشور با تاکید بر گسترش تحقیقات و سرعت دادن به انتقال فناوریهای پیشرفته.
27- توسعه نظم و امنیت عمومی و پیشگیری و مقابله موثر با جرائم و مفاسد اجتماعی و امنیتی از طریق تقویت و هماهنگی دستگاههای قضایی ، امنیتی و نظامی و توجه جدی در تخصیص منابع به وظایف مربوط به اعمال حاکمیت دولت.
• امور مربوط به مناسبت سیاسی و روابط خارجی :
28- ثبات در سیاست خارجی براساس قانون اساسی و رعایت عزت، حکمت و مصلحت وتقویت روابط خارجی از طریق :
- گسترش همکاریهای دو جانبه ، منطقه ای و بین المللی.
- ادامه پرهیز از تشنج در روابط با کشورها.
- تقویت روابط سازنده با کشورهای غیرمتخاصم.
- بهره گیری ازروابط برای افزایش توان ملی.
-مقابله با افزون خواهی و اقدام متجاوزانه درروابط خارجی.
- تلاش برای رهایی منطقه ازحضور نظامی بیگانگان.
- مقابله با تک قطبی شدن جهان.
- حمایت از مسلمانان و ملتهای مظلوم و مستضعف به ویژه ملت فلسطین .
- تلاش برای همگرایی بیشتر میان کشورهای اسلامی.
- تلاش برای اصلاح ساختار سازمان ملل.
29- بهره گیری ازروابط سیاسی با کشورها برای نهادینه کردن روابط اقتصادی ، افزایش جذب منابع و سرمایه گذاری خارجی و فناوری پیشرفته وگسترش بازارهای صادراتی ایران و افزایش سهم ایران از تجارت جهانی و رشد پرشتاب اقتصادی مورد نظر در چشم انداز.
30- تحکیم روابط با جهان اسلام و ارایه تصویر روشن ازانقلاب اسلامی و تبیین دستاوردها و تجربیات سیاسی ، فرهنگی واقتصادی جمهوری اسلامی ومعرفی فرهنگ غنی و هنر و تمدن ایرانی ومردم سالاری دینی.
31- تلاش برای تبدیل مجموعه کشورهای اسلامی وکشورهای دوست منطقه به یک قطب منطقه ای اقتصادی،علمی، فناوری و صنعتی.
32- تقویت وتسهیل حضور فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مجامع جهانی و سازمانهای فرهنگی بین المللی.
33- تقویت هویت اسلامی و ایرانی ایرانیان خارج از کشور، کمک به ترویج زبان فارسی در میان آنان، حمایت از حقوق آنان، و تسهیل مشارکت آنان درتوسعه ملی.
• امور اقتصادی:
34- تحقق رشد اقتصادی پیوسته ، باثبات و پرشتاب متناسب بااهداف چشم انداز .
- ایجاد اشتغال مولد و کاهش نرخ بیکاری.
35- فراهم نمودن زمینه های لازم برای تحقق رقابت پذیری کالاها و خدمات کشور در سطح بازارهای داخلی و خارجی و ایجاد ساز و کارهای مناسب برای رفع موانع توسعه صادرات غیرنفتی.
36- تلاش برای دستیابی به اقتصادی متنوع و متکی بر منابع دانش وآگاهی ، سرمایه انسانی و فناوری نوین.
37- ایجاد سازو کار مناسب برای رشد بهره وری عوامل تولید (انرژی ، سرمایه، نیروی کار، آب و خاک ...).
- پشتیبانی از کار آفرینی ، نوآوری و استعدادهای فنی و پژوهشی .
38- تأمین امنیت غذایی کشوربا تکیه بر تولید ازمنابع داخلی و تاکید برخودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی.
39- مهار تورم وافزایش قدرت خرید گروههای کم درآمد ومحروم ومستضعف و کاهش فاصله بین دهک های بالا و پایین درآمدی جامعه و اجرای سیاستهای مناسب جبرانی.
40- توجه به ارزش اقتصادی ، امنیتی ، سیاسی و زیست محیطی آب دراستحصال ، عرضه، نگهداری و مصرف آن.
- مهار آبهایی که از کشور خارج می شود و اولویت استفاده از منابع آبهای مشترک.
41- حمایت ازتامین مسکن گروههای کم در آمد و نیازمند.
42- حرکت درجهت تبدیل درآمد نفت و گاز به داراییهای مولد به منظور پایدارسازی فرآیند توسعه و تخصیص و بهره برداری بهینه از منابع.
43- توسعه روستاها.
- ارتقا سطح درآمد و زندگی روستاییان وکشاورزان و رفع فقر، با تقویت زیرساختهای مناسب تولید وتنوع بخشی و گسترش فعالیتهای مکمل به ویژه صنایع تبدیلی و کوچک و خدمات نوین ، با تاکید بر اصلاح نظام قیمت گذاری محصولات.
44- هم افزایی و گسترش فعالیتهای اقتصادی در زمینه هایی که دارای مزیت نسبی هستند ازجمله صنعت ، معدن، تجارت، مخابرات، حمل و نقل و گردشگری، به ویژه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و خدمات مهندسی پشتیبان آن، صنایع انرژی بر و زنجیره پایین دستی آنها، با اولویت سرمایه گذاری درایجاد زیربناها و زیرساختهای مورد نیاز، و ساماندهی سواحل و جزایر ایرانی خلیج فارس در چارچوب سیاستهای آمایش سرزمین.
5- تثبیت فضای اطمینان بخش برای فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران بااتکا به مزیتهای نسبی و رقابتی و خلق مزیتهای جدید و حمایت از مالکیت و کلیه حقوق ناشی از آن.
46-ارتقاء بازار سرمایه ایران و اصلاح ساختار بانکی و بیمه ای کشور با تاکید بر کارایی ، شفافیت ، سلامت و بهره مندی از فناوریهای نوین.
- ایجاد اعتماد و حمایت از سرمایه گذاران با حفظ مسئولیت پذیری آنان.
- تشویق رقابت و پیشگیری از وقوع بحرانها و مقابله با جرمهای مالی.
47- توانمند سازی بخشهای خصوصی وتعاونی به عنوان محرک اصلی رشد اقتصادی و کاهش تصدی دولت همراه با حضور کارآمد آن در قلمرو امور حاکمیتی در چارچوب سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی که ابلاغ خواهد شد.
48- ارتقاء ظرفیت و توانمندیهای بخش تعاونی از طریق تسهیل فرآیند دستیابی به منابع، اطلاعات ، فناوری، ارتباطات وتوسعه پیوندهای فنی ، اقتصادی و مالی آن.
49- توجه و عنایت جدی بر مشارکت عامه مردم در فعالیتهای اقتصادی کشور و رعایت جهات زیر در امر واگذاری موسسات اقتصادی دولت به مردم:
-امر واگذاری در جهت تحقق اهداف برنامه باشد و خود هدف قرار نگیرد.
- در چارچوب قانون اساسی صورت پذیرد.
-موجب تهدید امنیت ملی و یا تزلزل حاکمیت ارزشهای اسلامی و انقلاب نگردد.
- به خدشه دار شدن حاکمیت نظام یا تضییع حق مردم و یا ایجاد انحصار نیانجامد.
- به مدیریت سالم و اداره درست کار توجه شود.
50- اهتمام به نظم و انضباط مالی و بودجه ای وتعادل بین منابع و مصارف دولت.
51- تلاش برای قطع اتکای هزینه های جاری به نفت وتامین آن از محل درآمدهای مالیاتی و اختصاص عواید نفت برای توسعه سرمایه گذاری براساس کارآیی و بازدهی .
52- تنظیم سیاستهای پولی، مالی و ارزی با هدف دستیابی به ثبات اقتصادی و مهار نوسانات.
ملاحظه: شاخص های کمّی و نحوه انطباق محتوای برنامه ها و بودجه های سالانه متناسب با سیاستهای کلی برنامه چهارم تهیه و ارایه شود.