مننژیت یک التهاب غشاء(مننژ) در اطراف مغز و نخاع است.
با مننژیت این بیماری خطرناک اشنا شوید(علائم،پیشگیری و درمان ها)
تورم همراه با مننژیت اغلب باعث بروز علائم و نشانه های این بیماری می شود که شامل سردرد، تب و سفتی گردن است.
اغلب موارد مننژیت توسط یک عفونت ویروسی ایجاد می شود، اما عفونت های باکتریایی و قارچی نیز می تواند به مننژیت منجر شود. بسته به علت عفونت، مننژیت حداکثر تا چند هفته بهبود می یابد و یا اینکه می تواند به صورت یک وضعیت اضطراری تهدید کننده حیات فرد باشد که در این حالت نیاز به درمان فوری با آنتی بیوتیک دارد.
اگر شما گمان می کنید که خود یا کسی از افراد خانواده شما در معرض مننژیت می باشد، به دنبال مراقبت های پزشکی باشید زیرا درمان زودرس مننژیت باکتریایی می تواند از بروزعوارض جدی جلوگیری کند.
علائم:
اشتباه در مورد تشخیص علائم این بیماری آسان است زیرا نشانه های اولیه مننژیت با نشانه های آنفولانزا خیلی شبیه هستند. علائم و نشانه های مننژیت ممکن است طی چند ساعت و یا بیش از یک یا دو روز پدیدار شوند. علائم و نشانه های که ممکن است در افراد بالاتر از 2 سال بروز کنند عبارتند از:
• تب ناگهانی بالا
• گرفتگی گردن
• استفراغ یا تهوع همراه با سردرد
• سرگیجه و یا مشکل تمرکز
• تشنج
• خواب آلودگی و سختی بیدار شدن از خواب
• حساسیت به نور
• عدم علاقه به نوشیدن و خوردن(عدم اشتها)
• ضایعات پوستی(جوش) در برخی از موارد، مانند مننژیت مننگوکوکی
نشانه های بیماری در نوزادان:
نوزادان و شیرخواران ممکن است علائم و نشانه های سردرد و سفتی گردن را نداشته باشند. در عوض، نشانه های مننژیت در این گروه سنی ممکن است شامل:
• تب شدید
• گریه ثابت
• خواب آلودگی مفرط و تحریک پذیری
• عدم فعالیت و یا کندی
• تغذیه ضعیف
• برآمدگی در نقطه نرم در بالای سر نوزاد (فونتانل)
• سفتی در بدن و گردن نوزاد
نوزادان مبتلا به مننژیت ممکن است مشکل آرام شوند و حتی ممکن است گریه شدیدتری در زمانی که بلندشان می کنند داشته باشند.
علل بروز:
مننژیت معمولا از یک عفونت ویروسی ایجاد می شود، اما علت همچنین ممکن است یک عفونت باکتریایی نیز باشد. به میزان کمتر، عفونت قارچی نیز ممکن است مولد مننژیت شو ،داز آنجا که عفونت های میکروبی جدی ترین عامل مننژیت اند و می تواند تهدید کننده زندگی بیمار باشد، از اینرو شناسایی منبع عفونت، بخش مهمی از یک طرح درمان است.
مننژیت باکتریایی:
مننژیت حاد باکتریایی معمولا هنگامی رخ می دهد که باکتری وارد جریان خون شده و به مغز یا نخاع برسد اما گاهی باکتری ها به طور مستقیم به مننژ حمله می کنند، پس از یک عفونت گوش، عفونت سینوس ها، شکستگی جمجمه یا به ندرت پس از اعمال جراحی این بیماری بروز می یابد.
تعدادی از باکتری ها می توانند مننژیت حاد باکتریایی را بوجودآورند. شایع ترین آن ها عبارتند از:
استرپتوکوک پنومونیه(پنوموکوک) این باکتری شایع ترین علت مننژیت باکتریایی در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در ایالات متحده آمریکا است. این بیماری بیشتر باعث عفونت ذات الریه یا گوش یا سینوس ها می شود، یک واکسن برای کمک به کاهش وقوع این عفونت وجود دارد.
نایسریا مننژیتیدیس(مننگوکوک) این باکتری یکی دیگر از علل منجر به مننژیت باکتریایی است .مننژیت مننگوکوکی معمولا هنگامی رخ می دهد که باکتری ها از عفونت دستگاه تنفسی فوقانی وارد جریان خون فرد می شوند.
این عفونت بسیار مسری است و بیشتر نوجوانان و بزرگسالان جوان را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است بیماری های همه گیر محلی در خوابگاه دانشگاه، مدارس شبانه روزی و پایگاه های نظامی بوجود بیاورد. یک واکسن برای کمک به کاهش وقوع این عفونت وجود دارد.
هموفیلوس آنفولانزا(هموفیلوس) هموفیلوس آنفلوآنزا نوع B معمولا علت اصلی مننژیت باکتریایی در کودکان است. اما واکسن های جدید HIB که در دسترس اند به عنوان بخشی از برنامه ایمن سازی دوران کودکی معمول شده اند(در ایالات متحده ) که تا حد زیادی تعداد ابتلا به این نوع از مننژیت را کاهش می دهند.
لیستریا مونوسیتوژنز(لیستریا) این باکتری ها را می توان در پنیر نرم، هات داگ و گوشت قرمزیافت.
خوشبختانه اکثر افراد سالم در معرض لیستر بیمار نمی شوند، اگر چه زنان باردار، نوزادان، افراد مسن و افراد با سیستم ایمنی ضعیف مستعد ابتلا هستند. لیستریا می تواند از سد جفت عبورکرده وعفونت در اواخر بارداری ایجاد کند که باعث مرگ جنین یا مرگ در مدت کوتاهی بعد از تولد می شود. افراد با سیستم ایمنی ضعیف با توجه به اثر بیماری یا داروها آسیب پذیرتر هستند.
مننژیت ویروسی:
هر سال، تعداد مواردی که ویروسها باعث ابتلا به مننژیت اند نسبت به باکتری ها بالا می رود.
مننژیت ویروسی معمولا خفیف است .یک گروه از ویروس ها به عنوان آنتروویروس مسئول شناخته شده برای موارد مننژیت ویروسی هستند. این ویروس ها تمایل به گردش در اواخر تابستان و اوایل پاییز دارند. ویروس ها از جمله ویروس هرپس سیمپلکس، HIV، اوریون، ویروس غرب نیل نیز می توانند سبب مننژیت ویروسی شوند.
مننژیت مزمن:
فرم مزمن مننژیت زمانی رخ می دهد که این موجودات به آهستگی به غشاء و مایع اطراف مغز حمله می کنند. اگر چه مننژیت حاد حمله به طور ناگهانی است ولی در مننژیت مزمن حدود دو هفته یا بیشتر این بیماری ایجاد می شود، با این وجود علائم و نشانه های مننژیت مزمن( سردرد، تب، استفراغ ..) شبیه به مننژیت حاد است.
مننژیت قارچی:
مننژیت قارچی نسبتا غیر معمول است و باعث مننژیت مزمن می شود، گاهی اوقات ممکن است مانند مننژیت حاد باکتریایی عمل کند.
با این حال، این شکل از مننژیت مسری از فردی به فرد دیگر است. مننژیت کریپتوکوکال فرم قارچی شایع این بیماری است که افراد با ضعف در سیستم ایمنی، مانند مبتلایان به ایدز، تاثیر می گذارد. این بیماری اگر با داروهای ضد قارچ درمان نشود می تواند خطرناک باشد.
در سال 2012 در آمریکا مننژیت قارچی به دلیل تزریق کورتیکواستروئید آلوده شایع شد، موارد مننژیت قارچی با داروهای آلوده در تزریق به ستون فقرات برای کمر یا گردن درد باعث ایجاد بیماری شده بود.
سایر علل مننژیت:
مننژیت همچنین می توانید از علل غیر عفونی، مانند واکنش های شیمیایی، آلرژی به مواد مخدر، برخی از انواع سرطان و بیماری های التهابی مثل سارکوئیدوز حاصل شود.
عوامل خطر برای ابتلا به مننژیت عبارتند از:
• انجام ندادن واکسیناسیون: اگر برای شما یا فرزند شما برنامه واکسیناسیون در دوران کودکی تکمیل نشده، خطر ابتلا به مننژیت بالاتر است.
• سن :اغلب موارد مننژیت ویروسی در کودکان کمتر از سن5 سالگی رخ می دهد. مننژیت باکتریایی معمولا افراد زیر 20 سال را تحت تاثیر قرار می دهد، به خصوص کسانی که در جامعه زندگی می کنند.
زندگی در یک محیط اجتماعی، دانشجویانی که در خوابگاه زندگی می کنند، پرسنل در پایگاه های نظامی و کودکان در مدارس شبانه روزی احتمال خطر بالاتر بوده و بیشتر در معرض خطر مننژیت مننگوکوکی می باشند زیرا این باکتری ها تنفسی هستند و تمایل به گسترش سریع در هر جایی که گروه های بزرگ جمع می شوند دارند
• بارداری: اگر باردار هستید عفونت ناشی از باکتری لیستریا، ممکن است به مننژیت تبدیل شود و در معرض خطر ابتلا به لیستریوز باشید. اگر شما مبتلا به لیستریوز شوید، نوزاد متولد نشده شما نیز در معرض خطر است.
• به خطر افتادن سیستم ایمنی بدن: عواملی که ممکن است سیستم ایمنی بدن شما را به خطر اندازند از جمله ایدز، اعتیاد به الکل، دیابت و استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، شما را بیشتر مستعد ابتلا به مننژیت می کند. حذف طحال که بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن شما را تشکیل می دهد نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.
مننژیت به طور معمول از عفونت های واگیر دار به وجود می آید .باکتری ها یا ویروس ها که می تواند موجب مننژیت شوند از طریق سرفه، عطسه، بوسیدن، یا ظروف غذا خوردن، مسواک یا سیگار گسترش می یابد، شما نیز در معرض خطر هستید اگر با کسی که به این بیماری مبتلاست کار یا زندگی می کنید.
پیشگیری از مننژیت:
دستان خود را بشویید: شستن دقیق دست در جلوگیری از قرار گرفتن در معرض عوامل عفونی مهم است.
کودکان خود را به شستن دست هایشان آموزش دهید، در اغلب موارد به خصوص قبل از غذا خوردن و پس از استفاده از توالت، گذراندن وقت در یک محل عمومی شلوغ و یا یعد از بازی با حیوانات خانگی به آنها نشان دهید که چگونه دست های خود را با دقت بشویند، برای شستشو حتما از صابون استفاده کرده و به اب خالی اکتفا نکنید.
رعایت بهداشت: آیا نوشیدنی، غذا، نی، ظروف غذا خوری، شانه و یا مسواک خود را با هر کس دیگری به اشتراک می گذارید؟ آموزش کودکان و نوجوانان برای جلوگیری از به اشتراک گذاری این موارد بیش از حد اهمیت دارد.
سالم ماندن: سیستم ایمنی بدن خود را با استراحت کافی، ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی از میوه های تازه، سبزیجات و غلات سبوس دار حفظ کنید.
اگر شما باردار هستید: مراقب تغذیه خود باشید کاهش خطر ابتلا به لیستریوز با کاهش مصرف گوشت پخته، از جمله هات داگ و گوشت اغذیه فروشی ممکن است، همینطور اجتناب از مصرف پنیر نرم محلی از شیر غیر پاستوریزه، این نوع پنیر ها را استفاده نکنید مگر اینکه به وضوح برچسب مواد تشکیل دهنده ی آن را با شیر پاستوریزه مشاهده کنید.
واکسن: برخی از انواع مننژیت باکتریایی پیشگیری با واکسن های زیر:
• واکسن نوع هموفیلوس آنفولانزا ب: کودکان در ایالات متحده به طور معمول این واکسن را به عنوان بخشی از برنامه واکسیناسیون خود دریافت می کنند تزریق این واکسن، پس از حدود 2 ماه از سن نوزاد انجام خواهد شد، این واکسن برای بعضی از بزرگسالان نیز توصیه می شود، از جمله کسانی که به بیماری سلول داسی شکل و یا ایدز مبتلایند و یا کسانی که طحال ندارند.
• واکسن کونژوگه پنوموکوک(PCV7): این واکسن بخشی از برنامه ایمن سازی برای کودکان کمتراز 2 سال در ایالات متحده است. علاوه بر این آن را برای کودکان بین سنین2 و 5 که در معرض خطر بالای بیماری پنوموکوکی و نیز کودکانی که بیماری قلبی مزمن یا بیماری های ریوی و سرطان دارند توصیه می شود.
• مننژایتیدیس سروگروپ B واکسن مننگوکوک نایسریا (MenB): این واکسن از بیماری مننژیت ناشی از سروگروپB جلوگیری می کند.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری واکسیناسیون به افراد 10 سال به بالا که در معرض خطر ابتلا به مننژیت سروگروپ B هستند این واکسن را توصیه می کند و همینطور هر کسی که طحال آسیب دیده و یا برداشته شده دارد، یا افراد با برخی از بیماری هایی که بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارد.
این واکسن همینطور می تواند به نوجوانان و بزرگسالان جوان 16 تا 23 سال برای حفاظت کوتاه مدت در برابر بیماری مننژیت سروگروپ B، و نیز هر کسی است که به دلیل شیوع در جامعه در معرض خطر است تزریق شود.
• در هموفیلوس آنفلوآنزا نوع b و نایسریا مننژیتیدیس سروگروپ B و واکسن ((HIB-MenCY تزریق می شود: این واکسن برای کودکان کمتر از 19 ماه(نه کمتر از 6 هفته) که در معرض خطر بالای بیماری مننژیت اند توصیه می شود. این شامل کودکانی است که به کم خونی سلول داسی شکل وعملکرد نادرست طحال مبتلایند.
این واکسن در چهار دوز، در سن2 ماه، 4 ماه، 6 ماه، و بین سنین 12 ماه و15 ماه به بدن تزریق می شود.
• واکسن پلی ساکاریدی پنوموکوک ((PPSV: درکودکان و بزرگسالان مسن تر که نیاز به حفاظت از باکتریهای پنوموکوکی دارند توصیه می شود.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه واکسن HPVرا برای همه بزرگسالان بالای 65 سال، بزرگسالان و کودکانی که دارای سیستم ایمنی ضعیف اند یا بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، دیابت یا کم خونی سلول داسی شکل دارند توصیه می کند، اما برای افراد دیگر لازم نیست.
• واکسن کونژوگه مننگوکوکی ((MCV4: توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه می شود که یک دوز واحد ازMCV4 به کودکان11 تا 12سال و در سن 16 سال با یک تقویتی تزریق شود، اگر این واکسن برای اولین بار بین 13 و 15 سالگی داده شده، شات تقویت کننده بین 16 تا 18 سالگی توصیه می شود، اما گر بار اولی است که در 166 سالگی یا بالاتر تزریق می شود، تقویت کننده لازم نیست.
این واکسن همچنین می تواند به کودکانی که در معرض خطر بالای ابتلا به مننژیت باکتریایی اند و یا به کسانی که با افراد مشکوک به این بیماری در تماس هستند داده شود و همینطور برای افراد سالم که در معرض شیوع بیماری اند اما قبلا واکسینه نشده اند.
