اخبار همایشها
چهارمین دورة مراسم «تجلیل از پژوهشگران برتر حوزة دین» با حضور جمع کثیری از علما، فضلا، اساتید، اندیشمندان و دانش پژوهان حوزوی و دانشگاهی، مسؤولان فرهنگی کشور و نیز مسؤولان اجرائی استان قم در سالن اجتماعات مدرسة امام خمینی (ره) برگزار شد.
در این مراسم پرشکوه که در آخرین روز از هفته پژوهش (پنج شنبه مورخ 28/9/81) برگزار گردید، شرکت کنندگان در مراسم تجلیل بر لزوم نهادینه شدن پژوهش و تحقیق در امر دین و استفاده بهینه از آن تأکید کردند.
در ابتدای مراسم و پس از تلاوت قرآن و اعلام برنامه ها، حجت الاسلام و المسلمین علیرضا اعرافی ریاست محترم مرکز جهانی علوم اسلامی در سخنانی کوتاه ضمن خیر مقدم به شرکت کنندگان و میهمانان با تقدیر از برپایی اینگونه مراسم دینی گفت: حرکت دین پژوهی در کشور باید در جایگاه برتری قرار گیرد و امید است با برگزاری این نشست ها به تعمیق پژوهش ها و اندیشه های دینی منجر گردد.
وی افزود: تولیدات و آثار پژوهشی دو دهة اخیر هم به لحاظ کمیت و هم به لحاظ تنوع و تکثر قلمروهای دین پژوهی شاهد موفقیت های چشمگیری بوده است.
وی در عین حال تصریح کرد: هر چند این کامیابی ها مانع از این نیست که این قلمروهای دین پژوهی به نقد دائمی خویش نپردازد.
رئیس پژوهشکده حوزه و دانشگاه تأکید کرد: ضعف هائی در قلمرو متدلوژی وجود دارد که باعث گردیده تا تحقیقات در زمینه دین پژوهی و یا کلاً پژوهش در هر زمینه ای از علم دچار کاستی هایی گردد. و بایستی زمینه هایی فراهم آید تا محققان و پژوهشگران در امر و قلمرو متدلوژی گام های مؤثری بردارند.
سپس دبیر شورای برنامه ریزی دین پژوهان کشور در سخنانی هدف از برگزاری مراسم چهارمین دوره تجلیل را گسترش و ارتقاء پژوهش و اندیشه دینی ذکر کرد و گفت: نتایج به دست آمده از سه دوره گذشته اجرای این گونه مراسم باعث شد تا نسبت به ادامة آن رویکرد و انگیزة خاصی داشته باشیم.
آقای محمدجواد صاحبی گستردگی سامان نایافته را از آفت های پژوهش در عرصه دین به خصوص پس از جنگ دانست و افزود: این مسئله باعث گردیده تا کارهای تکراری و گاهی هم کم مایه و سطحی ارائه شود.
وی عزم دولت، نهادهای فرهنگی و مؤسسات دین پژوهی را به منظور سامان دادن و به روز کردن پژوهش های دینی مثبت ارزیابی نموده و تصریح کرد: اهمیت پژوهش دینی بر هیچ کس پوشیده نیست و امید است زمینه های لازم جهت شناساندن و معرفی پژوهش های دینی به عنوان پژوهش های مبنائی و زیربنائی مهیا شود.
وی تعداد آثار ارسالی به دبیرخانه دین پژوهان به منظور انتخاب پژوهش های برتر حوزه دین را بیش از 300 عنوان ذکر کرد و گفت: از این تعداد، 250 اثر به مرحله داوری راه یافته و پس از بررسی های لازم تعداد 186 اثر به دور دوم داوری رسید.
آقای صاحبی افزود: در مرحله بعدی 55 اثر حائز امتیازات بیش از 80 درصد گردیده و در نهایت 20 اثر در دو رتبه برتر و برگزیده انتخاب شدند. و 20 اثر نیز حائز رتبه تشویقی شده اند که در جلسه جداگانه ای مورد تشویق قرار خواهند گرفت.
سپس حجت الاسلام و المسلمین مهدی پیشوایی خلاصه ای از پژوهش برگزیده خود با عنوان «تاریخ اسلام» را ارائه نموده و در خصوص ویژگی های پژوهش خویش گفت:
در این پژوهش همه سرفصل های وزارت علوم رعایت شده و به همین دلیل از سال 73 تاکنون وقفه هایی ناخواسته برای رعایت این اصول به وجود آمده است.
وی افزود: این پژوهش هم صبغة تحلیلی دارد و هم خواننده با متن استوار و یکدست روبرو می باشد. و برای آنکه تحقیق صورت گرفته از تک سویه شدن و نگاه متعصبانه به دور باشد علاوه بر منابع شیعی از منابع اهل سنت و مستشرقین هم استفاده شده است.
حجت الاسلام پیشوایی تصریح کرد: بر خلاف متون رایج تاریخ اسلام که در پایان هر فصل منابعی را ارائه کرده اند، در این پژوهش سعی گردیده تا به صورت جزئی با متن روبرو شده و در هر مبحث، از منابع گوناگون استفاده شده به طوریکه 13 صفحه از صفحات متن به منابع اختصاص یافته است.
وی در پایان اظهار داشت: در این پژوهش فضاسازی لازم دربارة امام علی (ع) و اهل بیت (ع) انجام شده و برجستگی امام علی (ع) نیز به گونه ای خوب تجسم گردیده و عمدتاً از منابع اهل سنت نیز استفاده شده تا حمل بر تعصب و غلو نباشد.
در ادامه مراسم جناب آقای احمد مسجدجامعی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی وحدت حوزه و دانشگاه را مهم دانسته و همزمانی برگزاری مراسم تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین و ایام سالگرد شهادت استاد مفتح را فرصتی مغتنم و الهام بخش ذکر کرد
آقای مسجد جامعی گفت: بی گمان نهاد دین پژوهی که امروز چهارمین دوره آن برگزار می شود، از این حیث بسیار مؤثر و ارزشمند بوده و در کنار تلاش پرارزش پژوهشکده حوزه و دانشگاه قرار گرفته است.
وی افزود: از آنجا که گزارش داوران محترم هم حاکی از پیشرفت کیفی آثار کنگره در سال جاری بوده لازم است بررسی و گزارش این پژوهش ها در دستور کار کنگره دین پژوهان قرار گیرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان ویژگی های نشست های قبلی تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین و در سال های گذشته تصریح کرد: همه این موضوعات از یک دغدغه بنیادین برخاسته اند. دغدغه ای که هم شخصی و هم اجتماعی است. وی ادامه داد من به عنوان فردی دین دار و علاقمند به دین و نیز به عنوان مسؤول در دولت و حکومتی دینی، این دغدغه را دارم که چگونه می توان دین ورزی را در جامعه افزایش داد؟
آقای مسجد جامعی دین را پدیده ای کثیرالابعاد توصیف کرد و گفت: دین، وجوه گوناگنی دارد و هر وجه آن خود عرصه ای برای اندیشه ورزی و عمل است.
وی با اشاره به اینکه در دایره گسترده دین، جریان های فراوانی پرسش های زیادی عرضه کرده اند افزود: نفس این افزایش پرسشگری، منفی نیست و این پرسش ها کاملاً از دغدغه ای دینی برخاسته اند و بر خلاف آنچه گاهگاهی به اشتباه طرح می شود، جوانان ما دین گریز نشده اند و جامعه، هنوز از بنیان هایی محکم در عرصه دین برخوردار است.
وی گفت: بر اساس پژوهش اجتماعی گسترده ای که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در 28 استان کشور به انجام رسانده، 99 درصد جامعه، خود را دین دار و مذهبی دانسته اند. وی افزود: شاید بر اساس برخی معیارها، دینداری را در بخش هایی از جامعه ضعیف بدانیم، اما مهم این است که اعضای جامعه خود را مذهبی می دانند.
آقای مسجدجامعی اظهار داشت: نهاد دین، هم چنان توان و قدرت بسیار زیادی در بازآفرینی و انتقال ارزش ها و معلنی خود دارد.
وی نقش دین پژوهی را در جامعه مهم ارزیابی نموده و گفت: دین پژوهی از منظر فرهنگی باید در این چارچوب به مسائل ما پاسخ داده و روند خلاقیت و آفرینش آثار فرهنگی و هنری را تعیین کند.
وی رشد دین پژوهی در سال های اخیر را چشمگیر توصیف کرده و افزود: در سال های اخیر نهادها و مؤسسات متنوعی در این زمینه شکل گرفته اند و حتی تحقیقات متنوع، سامان یافته اند، هر چند این عرصه هنوز هم یک رویکرد نسبتاً دست نخورده است که دلیل آن رشد فزاینده نیازها در عرصه دینی است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد: انتظار از دین پژوهان، روشنگری محیط رسانه ای کشور به مدد تتبعات دین باورانه و معطوف به نیازهای اقشار خاص اجتماعی نظیر زنان و جوانان است.
وی افزود: ارتباط پژوهش های دینی با مردم ارتباطی یک مرحله ای نیست و نیازمند واسطه های رسانه ای و حلقه های بحث و گفت و گویی است که در محیط رسانه ای شکل می گیرد.
وی طراحی موقعیت های گفت و گوی عمیق و تأثیرگزار در مباحث فرهنگی و اجتماعی ثمره ارتباط نزیدک دین پژوهان و پرداختن به پژوهش های دینی در رسانه ها دانست و گفت: این همان نقشی است که پیش از این در تجربه تاریخی ارتباط دوسویه علمای دین و مردم در رسانه های سنتی و بر منابر شگل گرفته است.
در هر حال، آنچه برای دین پژوهی بسیار مهم است. پرسش های کلی و مسائل اصلی است که با آن مواجه می شود. باید به طرح این پرسش ها پرداخت و از منظر آنها به انتظارات خود در دین پژوهی دست یابیم.
وظیفه ما هم به عنوان اعضای یک جامعه دینی این است که انتظارات خود را از دین پژوهی بیان کنیم و از عالمان و اندیشمندان و پژوهشگران دینی بخواهیم که در مقام اندیشه ورزان این جامعه، پژوهش های دینی ما را پاسخ دهند. وظیفه سیاستگذار در این میان سنگین تر است. سیاستگزار باید از یک سو، رابط بین جامعه و پژوهشگران باشد و از سوی دیگر، پژوهش ها را با هدف تدوین سیاست ها بیشتر مورد مداقه قرار دهد. در پایان امیدوارم این نهاد مبارک در سال های آینده دستاوردهای پرباری را نصیب سازد.
سپس بیانیه هیأت داوران به شرح ذیل قرائت و برگزیدگان، لوح های سپاس و جوایز خود را از دست حضرت آیت الله امینی نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری، احمدمسجدجامعی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر سعید معیدفر ریاست پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و محمدجواد صاحبی دبیر شورای برنامه ریزی دین پژوهان کشور دریافت کردند.
بیانیه هیأت داوران چهارمین مراسم «تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین»
گستردگی دامنه و گوناگونی جلوه های دانش و فرهنگ در سرزمین کهن و پهناور ایران از یک سو، و عنایت اسلام عزیز و جمهوری اسلامی ایران به تتبع و تحقیق در معارف اسلامی و علوم انسانی برای شناخت مسائل و مشکلات و پیشنهاد راه حل آنها در جهت اشاعه ارزش های اصیل و تقویت فرهنگ صحیح از سوی دیگر، عرصه ای وسیع برای انجام مطالعات مختلف و عرضه دستاوردهای آنها به این ملت شریف مهیا کرده است، و آنان که عمر و استعداد خود را در این زمینه مبذول می دارند شایسته احترام و اکرام بسیارند. از این رو دبیرخانه دین پژوهان کشور به منظور تشویق و نکوداشت آفرینندگان آثار پژوهشی برگزیده همچون دوره های گذشته، فراخوان چهارمین مراسم تجلیل از پژوهشگران حوزه دین را در خرداد ماه سال جاری از طریق رسانه های خبری به اطلاع مراکز دین پژوهی و محققان علوم اسلامی رسانید، در پی این فراخوان تا اول مهرماه 1381 بیش از 300 عنوان پژوهش دینی واصل که 250 عنوان آن به مرحله داوری راه یافته و از این تعداد 186 اثر به دور دوم بررسی و 55 اثر حائز امتیازات بیش از هشتاد درصد گردیده و در نهایت 20 اثر در دو رتبه پذیرفته شده که در همین جا از مقام منیع ریاست جمهوری و وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی به جهت امضا و اهدای لوح سپاس و اعطای جوایز قدردانی و تشکر می شود.
لازم به تذکر است که بیست نفر از پژوهشگران رتبة بعدی در جلسه ای جداگانه از سوی دبیرخانه مورد تشویق قرار خواهند گرفت.
دبیرخانه دین پژوهان کشور ضمن سپاس از همه محققانی که با ارسال آثار خود به فراخوان پاسخ مثبت داده اند، و همچنین با سپاس از عالمان و صاحب نظرانی که در مراحل گوناگون، کار بررسی آثار دریافتی را به انجام رسانیده اند به ویژه از ریاست محترم پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات جناب آقای دکتر سعید معید فر که از هیچ گونه همکاری و حمایتی دریغ نورزیده اند، افراد ذیل را به عنوان برگزیدگان رتبه های اول و دوم معرفی می نماید:
پژوهش های برتر حوزه دین شامل :
در بخش علوم قرآن و تفسیر:
پژوهش «تحلیل زبان قرآن» اثر جناب حجت الاسلام آقای دکتر «محمدباقر سعیدی روشن» به جهت «دقت نظر، روزآمدی و توجه به آرای مخالف.»
پژوهش «معیارهای فهم و نقد حدیث در تفسیر المیزان» اثر سرکار خانم دکتر «شادی نفیسی» به جهت«ابتکاری بودن موضوع و قدرت نقادی و نیز مقایسه آراء علامه طباطبایی با دیگران.»
در بخش فقه و حقوق:
پژوهش «مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب» اثر مشترک جناب حجت الاسلام آقای دکتر «سید علی میرموسوی» و جناب آقای دکتر «سید صادق حقیقت» به جهت «پرداختن به مسأله حقوق بشر از جهات گوناگون و برخورداری از استدلال خوب، نظم منطقی و متن روان.»
در بخش تاریخ و سیره:
پژوهش «تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی تشیع در ایران» اثر سرکار خانم دکتر «پروین ترکمنی آذر» به جهت «نوآوری در بررسی تحولات تاریخی و تکیه بر منابع اصیل و دوری از تعصب و یک سونگری.»
در بخش اقتصاد اسلامی:
پژوهش «نگرش اسلام به فعالیت بازار بورس اوراق بهادار» اثر جناب حجت الاسلام آقای «غلامرضا سرآبادانی» به جهت «ابتکاری بودن و دست یابی به نتایج مفید و کارآمد در اقتصاد اسلامی.»
در بخش فلسفه و کلام:
پژوهش «فلسفة زبان دینی» اثر جناب آقای دکتر «امیرعباس علیزمانی» به جهت «بدیع بودن و تتبع در آراء اندیشمندان غربی و طرح موضوع مورد نیاز جامعه علمی.»
پژوهش های برگزیدة حوزه دین شامل:
در بخش علوم قرآنی:
پژوهش «حکومت در قرآن» اثر جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای «کاظم قاضی زاده» به جهت «برخورداری از قدرت استدلال، و تحلیل مناسب و روزآمدی.»
پژوهش «قرآن و قلمرو شناسی دین» جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای «مصطفی کریمی» به جهت «تلاش برای نقد دیدگاه های مختلف و کوشش در حل شبهات.»
در بخش تاریخ و سیره:
1. پژوهش «تاریخ اسلام» اثر جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای «مهدی پیشوایی» به جهت «برخورداری از قدرت تحلیل و استدلال، تتبع فراوان و نگارش نثری ساده و روان.»
«پژوهشی در سیره نبوی» اثر گروهی از پژوهشگران زیر نظر جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای «رسول جعفریان» به جهت «فراوانی و گستردگی منابع و جمع بندی شایسته و نیز ادبیات مناسب و نثر روان.»
در بخش فقه و حقوق:
1. پژوهش «آزادی عقیده» اثر حجت الاسلام والمسلمین آقای «محمد سروش محلاتی» به جهت «عنایت به دیدگاه های متفاوت و استدلال به آیات و روایات و روزآمدی موضوع.»
پژوهش «حقوق و وظایف شهروندان و دولتمردان» اثر جناب حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای «سید جواد ورعی» به جهت «برخورداری از روزآمدی، قدرت استدلال، بررسی و نقد نظرات مخالف.»
3. پژوهش «اسلام و حقوق بین الملل خصوصی» اثر جناب حجت الاسلام آقای «مصطفی دانش پژوه» به جهت «برخورداری از خلاقیت و قدرت استدلال و نیز توجه به همه نکات و جوانب موضوع.»
در بخش فلسفه و کلام:
پژوهش «جاودانگی» اثر جناب آقای دکتر «رضا اکبری» به جهت «طرح یکی از مسائل اساسی در عرصة فلسفه دین و کلام جدید و برخورداری از نقد برخی دیدگاه ها.»
پژوهش «عقل و وحی» اثر مشترک جناب آقای «حسن یوسفیان» و جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای «احمدحسین شریفی» به جهت «برخورداری از کثرت منابع، مستند بودن، تتبع بسیار و شیوایی سبک نگارش.»
پژوهش «انتظار از دین» اثر جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر «محمدامین احمدی» به جهت «بررسی تطبیقی آراء متفکران اسلامی و غربی و داشتن دیدگاه انتقادی و قدرت استدلال.»
در بخش جامعه شناسی دینی:
پژوهش «مبانی تحزب در اندیشه اسلامی» اثر جناب آقای «سید عبدالقیوم سجادی» به جهت «بدیع بودن و روزآمدی موضوع و تلفیق خوب مسائل جدید با مباحث دینی و نگارش سلیس و روان.»
در بخش عرفان و اخلاق:
پژوهش «تطبیق مبانی اخلاق ارسطویی و اخلاق اسلامی» اثر سرکار خانم «فرزانه ذوالحسنی» به جهت «ابتکاری بودن موضوع و مراجعه به منابع اصلی و تتبع کافی در موضوع مورد بحث.»
در بخش اقتصاد اسلامی:
پژوهش «نظام درآمد هزینه دولت اسلامی» به همت حجت الاسلام المسلمین آقای «حسن آقا نظری» با همکاری جمعی از پژوهشگران به جهت «ارائه راهکارهای علمی و تبیین احکام اسلامی در قالب روابط ریاضی.»
در بخش حدیث و رجال:
پژوهش «نقش دانش رجال در تفسیر و علوم قرآنی» اثر جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای دکتر «علی اکبر کلانتری» به جهت «برخورداری از ابتکاری بودن موضوع و دقت در مبانی فکری عالمان شیعه و اهل سنت.»