به مناسبت بیستمین سالگرد مفقود شدن امام موسی صدر و تجلیل از شخصیت والای ایشان و معرفی اندیشه و رفتار آن بزرگوار، نخستین همایش علمی در روزهای 9 و 10 خرداد 78 در سالن اجتماعات دانشگاه مفید قم برگزار گردید.
در آغاز به کار این همایش پیام رهبر معظم انقلاب حضرت آیة الله خامنه ای توسط حجة الاسلام و المسلین رسولی محلاتی قرائت شد. متن پیام رهبر معظم انقلاب
بسم الله الرحمن الرحیم
گرامیداشت عالم فرزانه و اندیشمند پیشرو، علامه سید موسی صدر که اکنون به همت شما حضار محترم صورت می گیرد، اقدامی پسندیده و دیر هنگام است که شاید بتواند قدردانی و سپاس بجائی محسوب شود از بخشی از خدمات بزرگی که آن عالم مبتکر و پر نشاط در مدتی نزدیک به بیست سال در صحنه ی اجتماعی و سیاسی لبنان به شیعه و به لبنان تقدیم کرد.
وحدت و هویت بخشیدن به شیعه ی لبنان و ایجاد هم زیستی و احترام متقابل میان پیروان ادیان و طوائف سیاسی در آن کشور از سوئی، و صراحت در معرفی رژیم غاصب صهیونیست بعنوان «شر مطلق » و اعلام حرمت همکاری با آن از سوی دیگر و بالاخره ابراز ارادت و صمیمیت نسبت به رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، چه در عرصه ی فرهنگی و نوشتاری و چه با همکاری با عناصر مبارز ایرانی در مدتی طولانی، از این عالم بزرگوار که فرزند حوزه ی علمیه ی قم و بازمانده ی یکی از خاندانهای بزرگ علمی در جهان تشیع است، شخصیتی همه جانبه پدید آورده بود، و چنین بود که امام راحل بزرگوار ما دلبستگی و تکریم خود به این شخصیت معزز را از اوائل پیروزی انقلاب با بیانات گوناگون ابراز داشتند.
یقینا محروم شدن صحنه ی لبنان از حضور چنین عنصر ممتاز و ارزشمندی یک خسارت بزرگ بوده و هست که متاسفانه عکس العمل مناسب خود را از سوی مدعیان طرفداری از حقوق بشر دریافت نکرده، و امیدواریم بی خبریها در این قضیه با همت صاحبان همت و مسؤولیت پایان یابد.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
سید علی خامنه ای
8/3/78 پیام ریاست محترم جمهوری به همایش
همچنین پیام ریاست محترم جمهوری جناب آقای سیدمحمد خاتمی توسط دبیر همایش حجة الاسلام و المسلمین محمد تقی فاضل میبدی قرائت شد. در بخشی از این پیام آمده است:
بزرگداشت پاسداران اندیشه و باور دینی و همه اندیشمندان و فرزانگان، رسالتی دینی و انسانی است. و در ادامه به نکات برجسته در زندگی امام موسی صدر آورده اند: او نماینده برجسته ای در جریان وحدت حوزه و دانشگاه است. وی در اندیشه و رفتار، نشان داد دین در پاسخگویی به نیازهای گونه گون بشر امروز توانمند است و سرافراز. او این حقیقت را آفتابی کرد که حوزه های علمیه شیعه ظرفیت و استعداد تربیت کسانی را دارد که به نیازهای مردمان، دانا و به راه حل امور بینا، و در اداره جامعه توانا باشند. در قسمت دیگری از پیام چنین آمده است:
امام موسی صدر پس از سالها تحصیل و رسیدن به والاترین مرتبتهای علمی، در حالی که دستیابی او به آن منزلتها که امید هر طالب علم جوان است، بیش از هر زمان مهیا بود و سهل، از حوزه به لبنان رفت تا در آن محیط پرتفرقه و متنوع اندیشه تقریب مذاهب و والاتر از آن، گفت و گوی ادیان را ارایه دهد و اندیشه اش زود به بار نشست و همدلی و شادکامی آورد.
سلوک و سیرت امام موسی صدر یادآور جاذبه و دافعه شخصیت والای مولای او و ما، امام علی علیه السلام است. هر جوینده حق، هر محروم و دردمند، هر ستمدیده یاری خواه، مجذوب وجود او بود و از یاری و راهنمایی او برخوردار و هر کس که بدخواه مردمان و دشمن عزت آنان بود آماج شعله قهر او. سخنرانی افتتاحیه همایش
در مراسم افتتاحیه این همایش حضرت آیة الله العظمی موسوی اردبیلی مؤسس محترم دانشگاه مفید ضمن بیان حرکتهای مؤثر امام موسی صدر در ایجاد فضای امن در لبنان و ایجاد اتحاد بین مسلمانان و مسیحیان آن کشور از شخصیت ایشان تجلیل نمودند.
حضرت آیة الله العظمی موسوی اردبیلی در بخشی از بیانات خود فرمودند:
امام موسی صدر در دوران تحصیل خود در حوزه علمیه قم طلبه ای مصمم، منظم، متین، وارسته و جدی بود و قلمی بسیار خوب و بیانی جذاب داشت. سرعت انتقال و دقت فکرش زبان زد رفقا بود. از تحقیر اشخاص متنفر بود و به همه حتی به طلابی که از او بسیار پایین تر بودند احترام می گذاشت. ایشان با این برجستگی هایی که داشت شخصیت جهانی پیدا کرد. در لبنان حرکت المحرومین را ایجاد کرد و اشخاص فاضل و تحصیل کرده مانند مرحوم شهید چمران دور او جمع شدند و البته رفتار و خلق و خوی او بعد از اینکه امام و مقتدی شده بود با قبل از آن هیچ تفاوتی نداشت رابطه ایشان با انقلاب اسلامی ایران بسیار خوب بود و حضرت امام خمینی قدس سره به ایشان علاقمند بود. بطور خلاصه او یک انسان کامل بود بطوریکه حتی مسیحیها و سنی های لبنان نیز او را قبول داشتند و مسیحیان می گویند او مسیح زمان بود چرا که اولا ایشان شخصیت تحمیلی نبود هرگز فکر و فعل و منطق و راه خود را به دیگران تحمیل نمی کرد و ثانیا خود را بالاتر از دیگران نمی دانست و تحمل انتقاد را داشت. این عوامل سبب شد او شخصیت همیشگی پیدا کند. اگر او تحمیلی بود و خودش را میزان می دید و می گفت میزان عقل، شرع، دین، حقیقت و میزان همه چیز من هستم در این صورت حتی چاپلوسها و متلمق ها گرچه در ظاهر او را می پذیرفتند ولی در باطن او را قبول نمی کردند و در غیاب او بر خلافش حرف می زدند.
همچنین در این همایش آیة الله مجدالدین محلاتی، شیخ ادیب حیدر از علمای لبنان و حجج اسلام: دوانی، آصفی، سید باقر خسروشاهی، دعائی، سید هادی خسروشاهی و آیات: جناتی و حکیم و مهندس چمران پیرامون شخصیت، ویژگیها و نقش امام موسی صدر در نهضت تشیع لبنان سخنرانی نمودند. همچنین دکتر سید کاظم صدر به بیان اندیشه های اقتصادی امام موسی صدر پرداخت.
در این همایش دو میزگرد برگزار گردید در نخستین میزگرد آقایان مجتهد شبستری، ملکیان، محمد رضا بهشتی به بحث پیرامون تعایش ادیان پرداختند. و در میزگرد دیگر که بعد از ظهر روز دوشنبه برگزار شد آقایان مهتدی، امیر کمالی، نفری، ابطحی، فیروزان و خانم هیام در مورد مسایل لبنان و نقش امام موسی به گفت و گو پرداختند.
آخرین سخنران این همایش سرکار خانم ربابه صدر خواهر امام موسی صدر بود.
این همایش که با استقبال گسترده پژوهشگران و اندیشمندان حوزه و دانشگاه از ایران و لبنان روبرو شد با انتشار بیانیه ای به شرح ذیل به کار خود پایان داد: بیانیه پایانی همایش
در بخشی از این بیانیه آمده است:
از مقام معظم رهبری (دام ظله العالی) و ریاست محترم جمهوری (زید عزه) که با ارسال پیام های پرمحتوی و نوید بخش به همایش، نور امید را بر دلها تاباندند، از حضرت آیة الله العظمی موسوی اردبیلی (مد ظله العالی) مؤسس گرانمایه دانشگاه مفید، که زمینه برپایی این همایش را فراهم آوردند، و از دیگر آیات عظام، استادان حوزه و دانشگاه، فرهیختگان حق مداری که با حضور و سخنرانی های روشنگر بر غنای همایش افزودند، و از همه آنان که در ایران و لبنان ما را در این حق گزاری بجا یاری دادند، از صمیم جان قدردانی می کنیم.
و در بخشی دیگر چنین تاکید شده است: اینک فرصتی بس مغتنم دست داده است که آرزوی دیرینه خود، و رخواست بحق و دیرهنگام خویش را بازگوییم و از دولت های جمهوری اسلامی و لبنان مصرانه بخواهیم در انجام یکی از وظایف قانونی خود مبنی بر دفاع از حقوق اتباع و ساکنان در قلمرو خویش، برای روشن شدن سرنوشت امام موسی صدر - به عنوان شخصیت جهانی که عمری برای عظمت اسلام و نجات محرومان و مستضعفان و سرافرازی شیعیان کوشیده است - اقدامات لازم را مبذول دارند.
و در قسمت پایانی بیانه آمده است: از خاندان صدر که از خاندان های بزرگ علمی در جهان تشیع است خواستاریم با تاسیس مرکزی برای گردآوری و نشر آثار علمی امام موسی صدر جامعه ایرانی را در شناخت بیشتر اندیشه، بینش و منش وی یاری دهند. ب - سخنرانیهای علمی
1 - سخنرانی پروفسور مکلین
پروفسور مکلین مدیر گروه فلسفه و رئیس بخش تحقیقات و ارزشهای دانشگاه کاتولیک آمریکا به دعوت گروه فلسفه دانشگاه مفید در تاریخ 5/3/78 در سالن اجتماعات دانشگاه درباره ایمان و عقل سخنرانی نمود وی سپس به همراه پروفسور دیویدبرل استاد فلسفه و کلام دانشگاه نوتردام به سؤالات دانشجویان پاسخ دادند. متن کامل این جلسه در شماره آتی مجله منتشر خواهد شد.
از پروفسور مکلین 200 اثر فلسفی منتشر شده است و از پروفسور دیویدبرل نوشته هایی در زمینه تفکرات فلسفی یهود و مسیح و اسلام در قرون وسطی منتشر شده و دو اثر از غزالی را به انگلیسی ترجمه کرده است.
پروفسور مکلین و پروفسور دیوید برل در این سفر با حضرت آیة الله العظمی موسوی اردبیلی دیدار نمودند. در این دیدار آقای پروفسور مکلین ضمن مقدس خواندن فضای شهر قم از ایجاد دانشگاه مفید در این شهر ابراز خوشحالی نمود و اظهار امیدواری کرد که در آینده نزدیک همکاریهای علمی فرهنگی در زمینه نشر کتاب و مقالات مشترک به زبانهای انگلیسی و فارسی با همکاری استادان و پژوهشگران دو دانشگاه، شکل گیرد.
آیة الله العظمی موسوی اردبیلی ضمن آرزوی موفقیت برای آنان از پیشنهاد ایشان استقبال نمودند و اظهار امیدواری کردند که این امر بزودی محقق شود.
2 - سخنرانی دکتر شیخ نوح علی سلمان
آقای دکتر شیخ نوح علی سلمان سفیر محترم اردن هاشمی در ایران دارای فوق لیسانس از دانشگاه الازهر و دکتری در فقه مقارن از دانشگاه ریاض می باشند و مدت 28 سال به وعظ و ارشاد و قضا در اردن پرداخته و 6 سال استاد جامعه یرموک بوده است.
موضوع سخنرانی نامبرده تقریب بین مذاهب اسلامی بود که در تاریخ 11/3/78 در محل اجتماعات دانشگاه برگزار گردید. سفیر اردن بعد از سخنرانی در دانشگاه با حضرت آیة الله العظمی اردبیلی مد ظله العالی دیدار کرد. در این دیدار سفیر اردن ضمن ابراز خوشحالی از سفر به قم خواستار ارتباط علمی فرهنگی بین دانشگاه مفید و دانشگاه های اردن شد.
حضرت آیة الله العظمی موسوی اردبیلی ضمن آرزوی موفقیت ایشان از همکاری در زمینه های علمی فرهنگی بین دانشگاههای اردن و دانشگاه مفید استقبال کردند.
محورهای اصلی سخنرانی دکتر شیخ نوح علی سلمان بدین قرار است:
مذاهب اسلامی علاوه بر وحدت نظر پیرامون خیلی از مسایل فرعی نسبت به امور کلی زیر اتفاق نظر دارند.
1- ایمان به خداوند واحد 2- ایمان به نبوت و رسالت جهانی حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم 3- ایمان به قرآن مجید بعنوان کلام خداوند و وجوب عمل به آن 4- ایمان به وجوب عمل به سنت رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم 5- ایمان به معاد و رستاخیز 6- محبت اهل بیت علیهم السلام. سپس چگونگی برخورد با موارد اختلاف را از نظر خودشان چنین بیان کردند:
1- مقدم شمردن احادیث مشترک و مورد قبول بر احادیث مورد اختلاف.
2- احترام به عقاید یکدیگر و عدم دخالت در عبادات شخصی و فردی و اطاعت از حکام و قضات مسلمان در امور اجتماعی که منبعث از شریعت می باشد.
3- شکستن دیوار بی اعتمادی روانی بوسیله همزیستی مسالمت آمیز.
4- دوری از بیان موارد اختلاف در جلسات مشترک.
5- اهتمام ورزیدن به مشکلات و مسائل فعلی جهان اسلام مانند توطئه جداسازی دین از حکومت، استفاده ابزاری از دین، تهاجم علیه اسلام و مسلمانان و غیره.
سپس ایشان به سؤالات حاضرین پیرامون مسایل علمی و سیاسی جهان اسلام پاسخ گفتند.
3 - سخنرانی حجة الاسلام و المسلمین یوسفی پیرامون دین و توسعه
حجة الاسلام و المسلمین یوسفی عضو هیات علمی دانشگاه مفید در تاریخ 24/2/78 در سالن اجتماعات دانشگاه مفید پیرامون تبیین مفهوم دین و توسعه سخنرانی نمودند و به سؤالات پرسش کنندگان پاسخ گفتند. ج - گزارش ها
1 - گزارش برگزاری آزمون اختصاصی
بر اساس مجوز وزارت فرهنگ و آموزش عالی در تاریخ 31/2/78 آزمون اختصاصی دوره کارشناسی برای پذیرش دانشجو از بین طلاب محترم ایرانی و غیر ایرانی در چهار رشته اقتصاد نظری، حقوقی، فلسفه و علوم سیاسی در دانشگاه برگزار شد.
2 - گزارش برگزاری جلسه دفاع از پایان نامه کارشناسی ارشد
تاریخ:17/6/77 موضوع پایان نامه : بررسی اصل تغییر بنیادین اوضاع و احوال دانشجو بعنوان یک اصل کلی حقوق رشته : حقوق دانشجو : سیداحمدرضاحسینی الست استاد راهنما : دکترسید علی هنجنی استاد مشاور : دکترمحمد جعفرقنبری استاد داور : دکترسید باقرمیرعباسی
3 - گزارش بازدید رئیس مرکز اندیشه اسلامی آمریکا از دانشگاه مفید
روز شنبه 12/4/78 آقای دکتر جابرالعلوانی رئیس مرکز اندیشه اسلامی آمریکا با مؤسس محترم دانشگاه دیدار نمودند در این دیدار دکتر العلوانی ضمن اظهار خوشحالی از سفر به قم و دیدار با معظم له خواستار همکاری نزدیک در زمینه های علمی فرهنگی با دانشگاه مفید شد که مورد استقبال مؤسس دانشگاه قرار گرفت.
لازم به یادآوری است دکتر جابر العلوانی عراقی الاصل تبعه آمریکا و دارای دکترا از دانشگاه الازهر می باشند. وی ده سال در عربستان به تدریس اصول مشغول بوده و هم اکنون ریاست مرکز اندیشه اسلامی آمریکا را عهده دار می باشند. این مرکز دارای 20 سال سابقه کار می باشد و حدود 300 کتاب به زبان عربی و 60 کتاب به زبان انگلیسی منتشر کرده است و 60 کنفرانس علمی در موضوعات مختلف اسلامی در این مرکز برگزار شده، چهار سال است که دانشگاهی را تاسیس نموده اند و در رشته های فلسفه، عرفان، فقه مقارن، فقه اقلیت و دیگر موضوعات اسلامی در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می پذیرند و از سال 2000 میلادی برای دوره دکتری دانشجو خواهند پذیرفت.
مرکز اندیشه اسلامی آمریکا مراکزی در سودان، مصر و اردن تاسیس نموده که هم اکنون فعال می باشند.
دکتر جابر العلوانی در بازدیدی از دانشگاه طی جلسه ای که با حضور قائم مقام ریاست دانشگاه; مهندس موسوی - مدیر گروه فلسفه; حجة الاسلام و المسلمین ایروانی و مدیر روابط عمومی و امور بین الملل تشکیل شد راهکارهای همکاریهای علمی فرهنگی بین دو مرکز را مورد بررسی قرار دادند.
اهم زمینه های گفتگوی طرفین عبارت بودند از: 1 - تبادل استاد بین دو مرکز; 2 - تبادل دانشجو بین دو مرکز; 3-چاپ و انتشار مطبوعات با همکاری اساتید دو مرکز; 4 - برگزاری کنفرانسهای علمی فرهنگی مشترک در دو مرکز.
در پایان این جلسه طرفین اظهار امیدواری نمودند تفاهم نامه همکاری علمی فرهنگی در زمینه های ذکر شده در اسرع وقت بین دانشگاه مفید و مرکز اندیشه اسلامی آمریکا به امضاء برسد.