به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی نشریات در دوره انقلاب اسلامی عصر امروز دوشنبه 18 بهمن با حضور دو تن از استادان علوم ارتباطات اجتماعی و کارشناسان حوزه روزنامه نگاری دکتر مهدی محسنیان راد استاد تمام دانشگاه امام صادق(ع) و دکتر محمدمهدی فرقانی رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در محل کتابخانه و موزه ملی ملک در تهران برگزار شد.
در ابتدای این جلسه محسنیان راد درباره روزنامه های دوران انقلاب اسلامی گفت: جرقه اولیه انقلاب اسلامی را سرمقاله روزنامه اطلاعات در تاریخ 17 دی ماه 1356 زد که هنوز هم که هنوز است مشخص نشد نوشته چه کسی است چرا که بعدها هم داریوش همایون در مصاحبه ای انتساب این مقاله را به خود رد کرد. در بحبوحه انقلاب اسلامی و تب و تاب تحولات آن 128 سینما به آتش کشیده شد چرا که علی الظاهر سینما نمادی از غرب بود و به همین خاطر مورد تهاجم قرار گرفت.
وی در ادامه با بیان اینکه در طول انقلاب اسلامی، کاست، تلفن و زیراکس نقش مهمی را در مدیریت رسانه ای انقلاب ایفا می کردند، یادآور شد: وقتی که انقلاب در حال شکل گیری بود، پیام امام(ره) در کاست هایی ضبط و بعدا تکثیر می شد و جالب است بدانید که از هر 10 خانواده ایرانی، 8 خانواده دستگاه ضبط صوت داشتند. طبیعی است با چنین پتانسیلی، پیام امام(ره) به گوش اغلب مردم ایران می رسید.
محسنیان راد با بیان اینکه آن زمان 850 هزار شماره تلفن در ایران وجود داشت یعنی به ازای هر 35 نفر یک دستگاه تلفن، گفت: زمانی که انقلاب به نقطه اوج خودش رسید و به ویژه از لحظه ای که شاه قدم های خود را در عقب نشینی آغاز کرد، مجموعه پیچیده ای از روزنامه ها وارد نظام رسانه ای ایران شد که برخی از آنها اولین دوره فعالیت خود را تجربه می کردند ضمن اینکه تیراژ بسیاری از این نشریات بسیار پائین بود.
این استاد علوم ارتباطات اجتماعی سپس با اتکا به پژوهش هایی که در خصوص مطبوعات دوره انقلاب اسلامی انجام داده است، گفت: من شخصا در مجموع 358 روزنامه را از آن دوره آرشیو کرده ام که از این تعداد 253 روزنامه، روزنامه هایی کاملا جدید بودند و 105 روزنامه هم در واقع ادامه همان روزنامه هایی بود که از دوره رضاخان منتشر می شدند و البته بعدها در دوره هایی توقیف و باز هم منتشر شدند.
وی با اشاره به گونه های زیراکسی و انبوه اعلامیه ها و شب نامه های دستنویس و تکثیر دستی که در بحبوحه انقلاب در جای جای کشور منتشر می شد، گفت: بعضی از روزنامه ها، ویژه نامه هایی منتشر می کردند که فاقد هرگونه شماره و یا تاریخ بود برخی هم شماره های فوق العاده منتشر می کردند. اوج تعدد روزنامه های جدید مربوط به اردیبهشت ماه 1358 بود اما به تدریج که پیش رفتیم از این تعداد کاسته شد تا جایی که زمانی که عراق به ایران حمله کرد، تنها یک روزنامه به صورت سراسری در ایران منتشر می شد.
این پژوهشگر پیشکسوت حوزه ارتباطات با اشاره به وابسته بودن بسیاری از جراید دوره شاهنشاهی به این رژیم گفت: با دو حزب کاملا فرمایشی و تشریفاتی که در زمان محمدرضا پهلوی بوجود آمد می توان گفت 60 درصد روزنامه ها وابسته به این گروه ها و احزاب و همچنین سازمان های مختلف بود ضمن اینکه برخی از روزنامه ها هم اعلام نمی کردند که وابسته به چه ارگانی هستند.
به گفته محسنیان راد از مجموع روزنامه های جدیدی که آن زمان انتشار خود را آغاز کردند، کمتر از نیمی از آنها به طور مرتبط و منظم منتشر می شدند و از 360 روزنامه ای که او (محسنیان راد) بررسی کرده است 73 درصد در تهران و 27 درصد مابقی در سایر نقاط ایران منتشر می شد.
وی اضافه کرد: در این میان در سنندج، بیش از هر شهر دیگری روزنامه جدید منتشر می شد. بعد از این شهر هم تبریز، اهواز و رشت قرار داشتند. نکته دیگر اینکه تمامی این روزنامه ها به صورت اُفست منتشر می شد.
این استاد دانشگاه امام صادق(ع) سپس با بیان اینکه روزنامه های مورد اشاره در پژوهش او اساسا به فکر بازگشت سرمایه و درآمدزایی نبودند، تصریح کرد: این روزنامه ها حتی خرج انتشار خودشان هم در نمی آوردند و اساسا این فکر به معنای امروزی که روزنامه باید بازگشت سرمایه داشته باشد، در تب و تاب انقلاب اسلامی محلی از اعراب نداشت. عمر این روزنامه ها بسیار کوتاه بود و اساسا در ایران ما با مرگ زودرس مطبوعات روبرو هستیم
وی با اشاره به تحولات عرصه انتشار نشریات تنها چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: در16 مرداد 1358 شورای انقلاب به ریاست ابوالحسن بنی صدر، قانونی را تصویب کرد که 30 روز بعد آن را تکمیل کرد و مطابق با آن 22 روزنامه به دستور دادستان در یک آن توقیف شد. این اولین شوک بزرگ به مطبوعات در دوره بعد از پیروزی انقلاب بود. به ناچار از آن تعداد 253 روزنامه، تنها 27 روزنامه اقدام برای اخذ مجوز کردند و مابقی برای همیشه تعطیل شدند.
