مروری بر تاریخ جشنواره کارلووی واری/ نجات‌یافته از انقلاب مخملی

خبرگزاری مهر-گروه هنر-ارغوان اشتری: شهر کارلووی‌ واری در 130 کیلومتری پراگ پایتخت چک واقع شده است؛ شهری که در سال 1370 میلادی توسط شاه چارلز چهارم بنیانگذاری شد. کارلووی واری شهری زیباست که در جهان برای بهارهای گرمش شهرت دارد و از مکان های دیدنی جهوری چک به شمار می‌رود و البته برپایی یک جشنواره سینمایی به شهرت آن افزوده است.

جشنواره فیلم کارلووی واری مهم‌ترین، با اعتبارترین و قدیمی ترین جشنواره سینمایی در قلب اروپای مرکزی است که فضای منحصربفردی هم دارد. نخستین دوره جشنواره در سال 1946 در شهر ماریانسکی برگزار و سال بعد به شهر کارلووی واری منتقل شد.

هر سال بیش از 200 عنوان فیلم جدید از اقصی نقاط جهان در این جشنواره که نیمه نخست ماه ژوئیه هر سال برگزار می‌شود، عرضه می‌شود. جایزه اصلی جشنواره گوی کریستالی است که در مراسم اختتامیه به برندگان اهدا می‌شود. مرکز اصلی این جشنواره که معمولا رویدادهای متنوعی هم دارد، هتل ترمال است اما سالن‌های سینمایی شهر فیلم‌های جشنواره را به نمایش درمی‌آورند.

تاریخچه

فیلمسازان چکسلواکی پیش از جنگ جهانی مشتاق بودند که یک جشنواره سینمایی داشته باشند بدین ترتیب نخستین دوره جشنواره فیلم کارلووی واری در ماه اوت 1946 به شکل غیر رقابتی و از میان آثار هفت کشور برگزار شد. در آن سال‌ها هدف نمایش آثار صنعت ملی شده سینمای چکسلواکی بود. این جشنواره از سال 1948 به رویدادی رقابتی تبدیل شد و جایزه گوی بلورین نیز در همان سال به وجود آمد. از سال 1951 هیات داورانی بین المللی این جشنواره را داوری کردند.

خیلی زود جشنواره کارلووی واری میان دیگر جشنواره ها اهمیت خاصی پیدا کرد و سازمان فیاف (FIAFP) درجه الف را به این جشنواره داد و کارلووی واری از معتبرترین جشنواره های جهان لقب گرفت. در آن سال ها و با توجه به مشی سیاسی کشورهایی مانند چکسلواکی و روسیه هدف این بود که تنها یک جشنواره الف در کشورهای سوسیالیست برپا شود در نتیجه از سال 1959 تا سال 1992، جشنواره کارلووی واری هر دو سال یکبار با جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو به صورت یک سال در میان برگزار می‌شد. پس از تغییرات سیاسی و اجتماعی و انقلاب مخملی در سال 1989 در کشور چکسلواکی، جشنواره کارلووی واری با بی توجهی مدیران فرهنگی روبه رو شد زیرا در آن دوران اولویت های دیگری در کشور وجود داشت.

در سال 1990 جشنواره به نمایش فیلم هایی از چکسلواکی اختصاص پیدا کرد که هیچ گاه رنگ پرده به خود ندیده بودند و سال ها  نمایش شان ممنوع بود. حضور تعدادی از مهمانان بین المللی مانند میلوش فورمن، لینزی اندرسون، انت بنینگ و رابرت دنیرو تنور این جشنواره را در آن سال ها داغ تر کرد اما مشکلات اقتصادی و علاقه کمتر بخش دولتی به سرمایه گذاری در جشنواره به سیستم سنتی برگزاری جشنواره در سال 1992 پایان داد و از سال 1994 که بیست و نهمین دوره جشنواره بود و پس از چهل سال برگزاری یکسال درمیان، این جشنواره خود را از جشنواره مسکو جدا کرد و هر ساله برگزار شد.

در سال 1993 با کمک وزارت فرهنگ، شهر کارلووی واری و گراند هتل پوپ بنیاد جشنواره کارلووی واری تاسیس و ژیری بارتوشکا بازیگر مشهور به عنوان مدیر جشنواره و اوا زاوراوا در سال 1995 به عنوان مدیر برنامه ریزی جشنواره منصوب شدند. از سال 1998 برنامه ریزی جشنواره را سازمان فیلم جشنواره کارلووی واری و یک شرکت بورس برعهده دارد.

برنامه ها

فیلم هایی در بخش مسابقه جشنواره کارلووی واری نمایش داده می‌شوند که در بخش های رقابتی جشنواره های دیگر حضور نداشته باشند. بخش رقابتی مستند جشنواره کارلووی واری رویداد مهمی محسوب می‌شود و بخشی از جشنواره به کشف هنرمندان و فیلمسازان مستقل اهل کشورهای کمتر شناخته شده در جغرافیای صنعت سینما اختصاص دارد. در حاشیه جشنواره معمولا سمینارهایی که تمرکزشان فیلم های اروپایی است نیز برگزار می‌شود و پخش کنندگان می توانند امتیاز پخش فیلم های جدید را بخرند.

جشنواره کارلووی واری بخش های متنوعی دارد: بخش مسابقه که فیلم ها برای نخستین بار رونمایی می شوند، بخش رقابتی شرقِ غرب که فیلم هایی از کشورهای بلوک سوسیالیست پیشین نمایش داده می شوند، بخش رقابتی فیلم های مستند که این بخش به دو قسمت مستندهای کمتر از سی دقیقه و بیشتر از سی دقیقه تقسیم می شود، بخش  افق ها و نمایی دیگر که گزیده ای از فیلم های مهم معاصر را در جشنواره نمایش می‌دهد، بخش «ایمجینا» که فیلم هایی با رویکرد غیرسنتی در روایت و سبک و نگاه متمایز و رادیکال در زبان سینما را بر می گزیند، بخش «خارج از گذشته» فیلم های کلاسیک کمیاب را به صورت نسخه اصلی یا مرمت شده به نمایش می گذارد، در بخش «قاب های آینده» نیز 10 فیلم دانشجویی از 10 فیلمساز جدید از نسل جوان اروپا به نمایش گذاشته می شود. این بخش با همکاری سازمان ترویج فیلم اروپا سازمان دهی می شود. نمایش های نیمه شب بخش دیگری از جشنواره است که گزیده ای از فیلم های اکشن و ترسناک جدید را برای نمایش برمی گزیند. بخش فیلم های چک بزرگداشتی است از فیلم های جدید کشور چک. یک بخش نیز به نام انتخاب منتقدان ورایتی است که 10 فیلم را منتقدان مجله معتبر ورایتی چاپ آمریکا برمی گزینند. معمولا در جشنواره کارلووی واری از چهره های مشهور تجلیل می شود یا بزرگداشت هایی هم برگزار می شود.

جوایز

از سال 1948 جایزه جشنواره به شکل یک گوی کریستالی بود اگرچه شکل و شمایل آن تغییر کرد. در سی و پنجمین دوره جشنواره تندیس شکل جدیدی پیدا کرد و تصویر بانویی بود که یک گوی کریستالی در دست دارد. هنرمندانی چون تونو استانو، آلوش ناژبر، مایکل کابان و سیمون کابان این تندیس جدید را ساخته اند.

جایزه بزرگ جشنواره که به بهترین فیلم اهدا می شود تندیس گوی کریستالی است با 25 هزار دلار وجه نقد. جایزه وِیژه هیات داوران جشنواره 15 هزار دلار وجه نقد نیز همراه دارد. جایزه بهترین کارگردان، بهترین بازیگر زن و مرد نیز اهدا می شود. در بخش مستند دو جایزه به بهترین فیلم مستند اهدا می شود چون بخش مستند دو بخش مستندهای کوتاه تر از سی دقیقه و بلندتر از سی دقیقه را شامل می شود.

 جمهوری چک هالیوود قلب اروپا

جشنواره کارلووی واری در کنار جشنواره کن از با اهمیت ترین جشنواره های اروپایی است. اهمیت جشنواره کارلووی واری برای جمهوری چک از این جهت است که ده ها سال پس از انقلاب مخملی و برچیده شدن رژیم کمونیستی در این کشور، حالا جمهوری چک لوکیشن فیلم های اروپایی نیز شده و برپایی هر ساله جشنواره مهمی مانند کارلووی واری در بهتر شناخته شدن لوکیشن های بکر این کشور بی تاثیر نبوده است.

در سال های اخیر جشنواره کارلووی واری میزبان فیلم های بیش از 40 کشور جهان است و تهیه کنندگان و فیلمسازان بین المللی و هالیوودی هر ساله به این جشنواره سفر می کنند. استودیو باراندو که درست بیرون از پراگ قرار دارد و روزگاری حزب نازی برای تولید فیلم های تبلیغاتی از این استودیو استفاده می کرد در حال حاضر شلوغ ترین پایگاه صنعتی جهان اروپا شده است. بیشتر کمپانی های تولید فیلم چک در باراندو مستقر هستند و بزرگترین ساند استیج اروپا در این استودیو است. واکلاو مارهول تهیه کننده اهل چک که در سال 1997 مدیریت استودیوهای باراندو را برعهده داشت درباره فضای جشنواره کارلووی واری می گوید که فضای جشنواره باز و دوستانه است درست برخلاف جشنواره کن و برلین. مردم راحت درباره فیلم ها گپ می زنند ولی در کن شما نمی توانید راحت با وکلا و کارگزاران تماس برقرار کنید.

اواخر ماه ژوئن و اوایل ماه جولای سال 2017 جشنواره کارلووی واری پنجاه و دومین دوره خود را در ماه برگزار می کند و مدت 9 روز این جشنواره برپاست.