امروزه بیشتر همسران برای دریافت عشق، صمیمیت و حمایت عاطفی ازدواج می‌کنند. شواهد فراوانی گویای آن است که همسران جوان در جامعۀ امروزی برای برقراری و حفظ روابط صمیمی و دوستانه به مشکلات شدید فراگیری دچارند. یکی از مسائلی که مشاوران ازدواج با آن روبه‌رو هستند، مشکلات مربوط به صمیمیت و کمک به بهبود آن در رابطه میان همسران است؛ زیرا یکی از شاخص‌هایی که امروزه باعث آشفتگی در ارتباط همسران می‌شود، کمبود صمیمیت است و یکی از مهم‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های ایجاد صمیمیت بین همسران، گفت‌وگو و تعامل سازنده است. در این نوشتار کوتاه، به بررسی صمیمیت از دیدگاه زنان پرداخته‌ایم.
زمان گفت‌وگو
یکی از مسائل مهمی که زن و شوهر را به هم نزدیک می‌کند، گفت‌وگو و صداقت داشتن در کارهاست. برای یک ازدواج فرخنده و بادوام، همسران باید از اینکه کنار هم هستند، لذت ببرند و صحبت کردن با هم عمده‌ترین چیزی است که باید موردتوجه قرار گیرد. هر یک از همسران باید زمانی را برای صحبت کردن اختصاص دهند و دیگری فقط گوش دهد. از این طریق هردوی آنها صحبت خواهند کرد، چون حرف زدن یکی به‌تنهایی، مطلوب و سازنده نخواهد بود. از رموز یک ازدواج شاد و موفق این است که همسران بدانند در مورد موضوع موردبحث در چه زمانی صحبت کنند و به هنگام صحبت به حد و مرز شریک زندگی‌شان احترام بگذارند.
در برخی از خانواده‌ها زمانی به نام «زمان گفت‌وگو» وجود دارد و تعاملات رضایت بخشی بین همسران و اعضای خانواده اتفاق می‌افتد. این‌گونه ارتباطات موجب شناخت بیشتر می‌شود. به‌این‌ترتیب آنها می‌کوشند تا رفتارهای متناسبی داشته باشند و سوء تفاهمات را به حداقل برسانند، در جریان کارهای یکدیگر باشند. این کار همچنین مشورت بین آنها را افزایش می‌دهد.
گفت‌وگو و تعاملی که پایان خوشی داشته باشد، نشانۀ صمیمیت است. هر دو طرف می‌دانند که دیگری چه می‌گوید و به‌تدریج از اینکه می‌توانند آزادانه و بدون پیش‌داوری و قضاوت حرف بزنند و منظور یکدیگر را بفهمند، لذت می‌برند. برای تداوم صمیمیت رابطه، شناخت خیلی مهم است و ایجاد تعامل باعث خودشناسی و نیز شناخت بیشتر طرف مقابل می‌شود. صمیمیت اغلب به‌عنوان یک فرایند پویا توصیف می‌شود که عبارت است از نزدیکی، تشابه و روابط شخصی عاشقانۀ پرهیجان با شخص دیگر که مستلزم شناخت و درک عمیق از فرد دیگر و بیان افکار و احساسات است. درنتیجه، داشتن تعاملات رضایت‌بخش به صمیمیت بین همسران خواهد انجامید.
بنابراین یکی از مهم‌ترین عواملی که زنان آن را باعث ایجاد صمیمیت می‌دانند، گفت‌وگوی رضایت‌بخش با همسرشان است. هرچند داشتن زمانی برای گفت‌وگو از دیدگاه زنان مهم است، اما عامل مهم‌تر کیفیت گفت‌وگو و تداوم آرام و لذت‌بخش آن است. عواملی که باعث تداوم گفت‌وگو می‌شوند، در مشاوره‌های پیش از ازدواج باید بیان شوند. ازجملۀ این عوامل علاقۀ دو طرف برای صحبت کردن، تأیید به‌جای سرزنش، هماهنگی نظرات و توجه به احساسات یکدیگر است.
گفت‌وگو به‌صورت گپ زدن با همسر یا اعضای خانواده، نشان‌دهندۀ توجه به همدیگر است. وقتی همسران برای صحبت دوستانه و بیان وقایع روزمره وقت می‌گذارند، نشانه‌هایی از مهر و عطوفت و لذت بردن متقابل از همدیگر را بروز می‌دهند. گفت‌وگو و تعامل یا ارتباط درست و خوب، کلید صمیمیت و اساس کاهش اختلافات و مشکلات زندگی است. برقراری ارتباط به‌صورت توانایی دو نفر در انتقال و بیان نظرات و احساسات، درک طرف مقابل و طرح صحیح مشکلات برای حفظ و یا تقویت رابطه توصیف می‌شود. گفت‌وگو تنها راهی است که به‌وسیلۀ آن همسران می‌توانند دانسته‌های خود را از همسرشان افزایش دهند و همچنین دنیای درونی همسرشان را درک کنند.
بنابراین می‌توان گفت در جریان گفت‌وگو، مشورت، در جریان کار هم قرار گرفتن و تقریبا تمامی ابعاد صمیمیت (عقــلانی، عاطــفی، روان‌شناختــی، اجتماعی-تفریحی، زمانی، جسمی و حتی جنسی) اتفاق می‌افتد.
چون گفت‌وگو سرآغاز بیان احساسات، باورها، ترس‌ها، امیدها و خواسته‌ها است و درکل باعث شناخت و نزدیکی همسران می‌شود و از مهم‌ترین مؤلفه‌های ایجاد صمیمیت است. گفت‌وگو به‌صورت گپ زدن با همسر یا اعضای خانواده نشان‌دهندۀ توجه به همدیگر است. وقتی همسران برای صحبت دوستانه و بیان وقایع روزمره وقت می‌گذارند، نشانه‌هایی از مهر و عطوفت و لذت بردن متقابل از همدیگر را بروز می‌دهند، بی‌آنکه مستقیم بگویند«دوستت دارم» یا «از بودن با تو لذت می‌برم». در دنیای پرمشغله‌ای که بیشتر ما در آن زندگی می‌کنیم، گپ زدن باعث آرامش خاطر و تجدید قوا می‌شود و گاه یک لطیفۀ زیبا خستگی را به در می‌کند.
از دیدگاه باگاروزی (Bagarozzi)، «صمیمیتِ زمانی» یکی از مهم‌ترین صمیمت‌هاست که به صمیمیت‌های دیگر هم می‌انجامد. صمیمیت زمانی یعنی اینکه هر یک از همسران روزانه چقدر دوست دارند در فعالیت‌های صمیمانه برای همسر خود وقت صرف کنند، به صحبت‌های یکدیگر گوش دهند و گفت‌وگوهای همیشگی داشته باشند. همسران از حیث مدت زمانی که برای ایجاد صمیمیت برای یکدیگر صرف می‌کنند و همچنین نوع فعالیت‌هایی که هر یک از آنان به‌عنوان فعالیت‌های صمیمانه در نظر می‌گیرند، تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. از سوی دیگر ـ‌صمیمت اجتماعی ـ تفریحی که به معنای انجام فعالیت‌ها و تجربه‌های لذت‌بخش مشترک با یکدیگر، بیان تجربه‌های روزانه و صحبت از فعالیت‌های روزمره، گذراندن تعطیلات، مسافرت، بیرون رفتن، رفتن به سینما، خوردن غذا و نوشیدنی، ورزش، داشتن رفت‌وآمد با دوستان و اقوام می‌باشد که با صمیمیت زمانی هم‌پوشی دارد. ایده‌ای که در پس گذراندن اوقات گفت‌وگو نهفته است، عبارت است از در میان گذاشتن موضوعات موردعلاقۀ یکدیگر . همسرانی که زمان بیشتری باهم سپری می‌کنند و گفت‌وگوهای سازنده دارند، بیشتر یکدیگر را می‌شناسند، با احساسات و افکار یکدیگر بیشتر آشنا می‌شوند و صمیمیت بیشتری را در روابط خود تجربه می‌کنند. برای تجربۀ صمیمیت باید در مورد تمایلات و خواسته‌ها صحبت شود. هرچقدر همسران در روابط خود احساس امنیت بیشتری را احساس کنند، خودافشایی (مؤلفۀ اصلی صمیمیت) بیشتری رخ می‌دهد و در مورد خود اطلاعات بیشتری می‌دهند و این شناخت باعث می‌شود به دنیای ذهنی طرف مقابل نزدیک‌تر شده و همدلی را که اساسی‌ترین بنیاد روابط صمیمانه است، با تمام وجود درک کنند. در ادامه نمونه‌ای از مصاحبه با زنانی که صمیمیت بالا و نیز نداشتن صمیمیت را در روابطشان تجربه کرده‌اند، بیان می‌کنیم…
صمیمیت بالا
«ما سعی می‌کنیم برای هم زمان بذاریم. زیاد صحبت می‌کنیم، راجع به همه چی.از کارهای روزمره گرفته تا ایده‌هامون و برنامه‌های آینده و بچه‌هامون. اینکه همسرم درکم می کنه (شاید گاهی حتی نتونه کمک خاصی هم کنه) به من آرامش میده، خب فکر می‌کنم خیلی با هم صمیمی هستیم، اینکه همدیگر رو در نظر می‌گیریم و تو همۀ کارها و برنامه‌هامون هوای هم رو داریم یعنی صمیمیت.»
در روز چقدر با همسرتان صحبت می‌کنید؟
«موقعی که همسرم از سر کار میاد، در حین اینکه دارم ازش پذیرایی می‌کنم صحبت‌هامون هم شروع میشه. ساعت مشخصی نداره، ولی فکر می‌کنم 2-3 ساعت بشه.»
«اخلاقش هم طوریه که هر کاری رو بیرون انجام بده عادت داره همه رو دونه به دونه، لحظه‌به‌لحظه‌اش رو میگه. منم این‌طوری عادت کردم. تقریبا همه چی رو با جزئیات میگم. عموما صحبت‌هامون تو روز زیاده. هر وقت که توی خونه باشه، حتی زمانی که من آشپزخونه‌ام، میاد پیشم و حرف میزنه یا به حرفام گوش می‌کنه. »
عدم صمیمیت
«من بیشتر از اینکه با همسرم احساس صمیمیت کنم، احساس ترس دارم. وقتی میخوام باهاش حرف بزنم می‌ترسم که خوشش نیاد و بعد دادوبیداد بشه؛ به خاطر همین حرف نمی‌زنم. چیزی هم که میگه با آره یا نه جواب می‌دم. میگم بذار همین‌جور آروم باقی بمونه. خیلی حرفا رو دلم مونده اما نمی‌تونم بگم. همیشه از بالا به من نگاه می‌کنه. نظرات من براش بچه گونه است. گاهی میگم بذارم برم، اما دو تا دختر دارم. دیگه هیچی عوض نمیشه. انگار نه انگار زندگی دوتامونه. من همیشه باید آخر بفهمم که قراره چیکار کنیم و چیکار نکنیم. همۀ تصمیم‌هارو خودش می‌گیره».
در روز چقدر با همسرتان صحبت می‌کنید؟
«هیچی. فقط در حد گفت‌وگوهای عادی. «اینو میخوام»، «اونو بده»، «تلویزیون رو روشن کن»، «غذا بیار دیگه گشنمه». وگرنه اینکه بخوایم بشینیم به گپ زدن و یا حتی دربارۀ مسائل روزمره گفت‌وگو داشته باشیم، متأسفانه نداشتیم.
مشورت
مؤلفۀ دیگری که باعث ایجاد صمیمیت می‌شود، مشورت کردن همسران است. مشورت از مسائلی مانند تزیین منزل، تغییر دکوراسیون گرفته تا مسافرت، تربیت فرزند، خرید و برنامه‌ریزی برای آینده را شامل می‌شود. مشورت کردن نشان‌دهندۀ اهمیت قائل شدن برای دیگری است.
نمونه ای از صمیمیت بالا
در مورد خرید وسایل، مسافرت رفتن یا تغییر دکوراسیون و تربیت فرزندان چقدر با هم مشورت می‌کنید؟
«در مورد خرید وسایل هر دو نظرمون با هم هماهنگ می‌شیم. گاهی من ضروری نمی‌دونم، اما اون دلیل میاره و منم قانع میشم و یا برعکس. در مورد مسافرت هم با هم کنار میایم. اون بیشتر طبیعت رو دوست داره. من سفرهای تاریخی رو بیشتر دوست دارم. طوری برنامه‌ریزی می‌کنیم تا هم اون به علایقش برسه هم من. در مورد تربیت بچه‌ها هم تا اونجایی که امکان داشته باشه با هم هماهنگ می‌شیم. در مواردی هم که هماهنگ نیستیم، جلوی بچه‌ها، ناهماهنگی‌مون رو نشون نمی‌دیم.»
نداشتن صمیمیت
در مورد اینکه چیکار کنیم، کجا بریم، چی بخریم، اصلا مشورت نمی‌کنیم. اون کار خودش رو می‌کنه، منم کار خودم رو. مسافرت هم که میریم شهرستان. دیگه مشورت کردن نداره. مرخصی که گرفت راهی می‌شیم. در مورد تربیت بچه‌ها هم گاهی با توپ و تشر و اجبار و گاهی هم بچه ها رو لوس می‌کنه که من با هیچ کدومش موافق نیستم.»
همان‌طور که دیدید، گذراندن زمان با یکدیگر، گفت‌وگو، احساس آرامش از در کنار هم بودن، درک کردن، در جریان کارهای هم بودن و مشورت کردن، عواملی هستند که باعث احساس صمیمیت این زنان شده است. گفت‌وگو شاهراه رسیدن به صمیمیت است که در بستر آن مشورت و در جریان کارهای هم بودن اتفاق می‌افتد. گفت‌وگوی رضایت‌بخش کم‌خرج‌ترین روش ایجاد صمیمیت است. گاهی همسران دنبال خرج‌های گزاف برای یکدیگرند تا بین خود صمیمیتی ایجاد کنند، درحالی‌که مهم‌ترین بُعد صمیمیت مسائل روانی آن است که اگر تأمین شود، صمیمیت ایجادشده و ماندگاری و تداوم پیدا می‌کند؛ اگر نه هیچ خرج مالی دیگری نمی‌تواند آن را ایجاد کند
