سینماسینما گزارش می‌دهد/ طناب مجلس بر گردن کدام فیلم‌ها پیچیده است؟

در حالی که انتظار می‌رود نمایندگان مجلس به خصوص اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در پی حمایت از حقوق هنرمندان به عنوان بخشی از مردم جامعه باشند٬  در سال‌های اخیر کم نبوده مواردی که نمایندگان مجلس در مخالفت با اکران فیلمی نامه‌ای امضا کرده‌اند و یا از مسئولان سینمایی خواسته‌اند هرچه زودتر نسبت به توقیف فیلم اقدام کنند.

به گزارش سینماسینما٬ مواجهه نمایندگان مجلس با فیلم‌های سینمایی در سال‌های اخیر بیش از آنکه برخورد با یک فیلم سینمایی و نگرانی از آسیب رسیدن به جامعه به واسطه اکران آن باشد٬‌ جنبه سیاسی به خود گرفته است. در چهار سال دوم دولت محمود احمدی‌نژاد به مرور نقش مجلس در تعیین تکلیف اکران فیلم‌های سینمایی پررنگ شد و گروهی در مجلس برای به رخ کشیدن قدرت خود در مقابل اکران برخی فیلم‌ها صف‌آرایی کردند. در ادامه این برخودرها اشکال تازه‌تری به خود گرفت و انتشار فهرست فیلم‌های ممنوع نیز به کارهای کمیسیون فرهنگی افزوده شد تا به این ترتیب سینمای ایران در دست‌اندازی سخت گرفتار شود. بعد از برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال 1394 و تغییرات در ترکیب نمایندگان و به خصوص کمیسیون فرهنگی مجلس٬ توقع می‌رفت این نهاد بیش از گذشته در نقش حامی هنر و هنرمند ظاهر شود٬ اما امضای نامه از سوی برخی نمایندگان مجلس در مخالفت با فیلم‌هایی چون «اکسیدان» به کارگردانی حامد محمدی و تهیه‌کنندگی منوچهر محمدی و «مادر قلب اتمی» ساخته علی احمدزاده نشان از آن دارد٬‌ همچنان نمی‌توان چندان روی حمایت مجلسی‌ها از سینما حساب کرد.

در ادامه مروری بر وضعیت فیلم‌هایی صورت می‌گیرد که گرفتار نگاه‌های سیاسی موجود در مجلس شدند و گاه از اکران بازمانده یا با اصلاحات گسترده رو‌به‌رو شدند.

«گشت ارشاد» و «خصوصی»

زمانی که در نوروز 1391 اکران فیلم‌های «گشت ارشاد» و «خصوصی» واکنش‌هایی را به همراه داشت و موجب تجمع بعد از نماز جمعه و اعتراض‌هایی از این دست شد٬ اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در این میدان بی‌موضع باقی نماندند و حمید رسایی عضو وقت کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در مورد اکران این دو فیلم به «فارس» گفت: «کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در جلسات گذشته خود بررسی‌هایی در مورد دو فیلم «گشت ارشاد» و «خصوصی» انجام داد. اعضای کمیسیون فرهنگی بعد از بررسی و بحث در مورد دو فیلم ذکر شده مخالفت خود را با اکران آن اعلام کردند.»

اعتراض رسایی و نمایندگان هم نظر با او به تداوم اکران این فیلم‌ها با وجود اعلام مخالفت نمایندگان مجلس بازمی‌گشت که در نهایت رای آنان به کرسی نشست و هر دو فیلم از پرده پایین کشیده شدند.

هشت فیلم ممنوع

پاییز سال 1393 بود که برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با امضای نامه‌ای مخالفت خود را با اکران فیلم‌هایی چون «عصبانی نیستم» به کارگردانی رضا درمیشیان٬ «قصه‌ها» به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد٬ «خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری٬ «آشغال‌های دوست‌داشتنی» ساخته محسن امیریوسفی٬ «گزارش یک جشن» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا٬ «خیابان‌های آرام» ساخته کمال تبریزی٬ «صد سال به این سال‌ها» ساخته سامان مقدم٬ «پاداش» به کارگردانی کمال تبریزی اعلام کردند.

حجت‌الاسلام احمد سالک رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اواخر مهرماه سال 1393 در گفت‌و‌گویی با تسنیم به صراحت گفت: «بنده به عنوان رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس نامه‌ای به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نوشتم و در آن نامه خواستم به 8 فیلم اجازه اکران ندهد.»

او در ادامه آن گفت‌و‌گو تاکید کرد اکران این فیلم‌ها به مصلحت نظام نیست و دلیل آن را چنین توضح داد: «آنها در مرحله اول فیلم نامه را داده‌اند و مجوز گرفته‌اند ولی در ساخت فیلم حاشیه رفته اند زمانی که نیز فیلم را بازبینی و بازسازی کردیم مشاهده می‌کنیم که این فیلم به مصلحت نظام نیست.عده ای در این میان ناراحت می‌شوند و می گویند پس چرا فیلم نامه راقبول کردید؟ باید دانست که وقتی این فیلم برای اجرا آماده می‌شود بازیگران دیالوگ‌هایی را فراتر از فیلم نامه بیان می کنند.»

از میان فیلم‌های یاد شده٬ «قصه‌ها» توانست به مرحله اکران برسد٬ اما پیش از آنکه فیلم روی پرده سینما برود٬ در سازمان سینمایی نمایشی با حضور نمایندگان مجلس تدارک دیده شد و جمعی از نمایندگان به تماشای فیلم نشستند و در ادامه بعد از شنیدن توضیحات با اکران فیلم موافقت کردند و به این ترتیب فیلم بنی‌اعتماد امکان اکران به دست آورد.

از میان دو فیلم تبریزی هم «پاداش» توانست اکران شود٬ اما برای رسیدن به مرحله اکارن با تغییرات گسترده‌ای روبه‌رو شد و بعد از حذف و تغییرات بسیار فیلم توانست روی پرده برود.

«خانه پدری» سهمی بیش از یکی دو سئانس نمایش نداشت و زودتر آنکه خوشحالی از رفع توقیف فیلم عیاری در دل سازنده‌اش نقش ببندد فیلم از پرده پایین کشیده شد و در پایان سال٬ حجت‌الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی از صبوری عیاری تقدیر کرد.

به این ترتیب سرنوش شش فیلم همانطور که برخی از نمایندگان مجلس می‌خواستند رقم خورد و از اکران بازماندند.

«رستاخیز»

احمدرضا درویش که سال‌ها به عنوان فیلمساز متعهد و انقلابی شناخته می‌شد و فیلم‌های مطرحی با موضوع دفاع مقدس در کارنامه دارد٬ با ساخت «رستاخیز» وارد میدانی شد که دردسرهای بسیاری برای او به همراه داشت. «رستاخیز» هرچند در ابتدا توانست به جشنواره فجر راه پیدا کند و جوایزی بگیرد٬ اما در جریان اکران بسیاری از مسائل تغییر کرد: فیلم پس از بالا و پایین‌هایی در مورد تغییرات در ظاهر شخصیت‌های فیلم بالاخره اکران شد٬ اما بیش از یکی دو سئانس نتوانست روی پرده باقی بماند و زودتر از آنچه که تصور می‌شد مسئولان سازمان سینمایی از ادامه اکران آن صرف‌نظر کردند.

در اتفاقی که برای فیلم درویش رخ داد٬ کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی هم نقش تاثیرگذاری داشت.

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدعلی طاهری سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‎وگویی با باشگاه خبرنگاران، در مورد نگرانی‌هایی که نسبت به فیلم درویش وجود داشت٬‌گفت: «از ابتدای اکران فیلم «رستاخیز» در جشنواره فیلم فجر نگرانی‌هایی بابت محتوای این فیلم به وجود آمد که این نگرانی‌ها را به مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منعکس کردیم. این نگرانی حتی از سوی مراجع عظام تقلید و متدینین درباره اصل فیلم و صحنه‌هایی که در فیلم است، مورد انتقاد قرار گرفت.»

او که قبل از شروع اکران بسیار کوتاه فیلم صحبت می‌کرد٬ اعلام کرده بود اگر تغییرات مورد نظر در فیلم اعمال نشود٬ ممانعت با اکران ادامه خواهد داشت: «انتظار این است با تمام تذکرات وارد شده مشکلات این فیلم در زمان اکران عمومی برطرف شود و اگر اصلاحات صورت نگرفته باشد، کمیسیون فرهنگی مجلس به وظیفه خود به گونه‌ای دیگر برای توقیف این فیلم اقدام می‌کند. روز یکشنبه 21 تیرماه (1394) در صحن علنی مجلس به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تذکر دادیم از اکران عمومی فیلم «رستاخیز» ممانعت کنند، چرا که به طور حتم باید مشکلات این فیلم در ابتدا حل شود، سپس به اکران عموم دربیاید.»

سرنوشت فیلم درویش هم چیزی غیر از بازماندن از اکران نبود.

حساسیت نسبت به «گشت2»

سعید سهیلی «گشت2» را در ادامه فیلم «گشت ارشاد» ساخت. با توجه به آنکه حساسیت‌ها نسبت به «گشت ارشاد» بالا بود و فیلم از پرده پایین کشیده شده بود٬ قسمت دوم این فیلم هم از نظرات منفی اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس دور نماند٬ اما مجموع این نظرات نتوانست این بار هم فیلم سهیلی را زمین بزند.

فاطمه ذوالقدر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در مورد دیدگاهی که نسبت به فیلم جدید سهیلی در مجلس و در میان نمایندگان وجود داشت٬‌گفت: «برخی از همکاران نمایش فیلمی مانند «گشت2» را در شأن جشنواره ندیده و در مقابل برخی دیگر با توجه به جوان‌پسند بودن جشنواره نمایش فیلم‌های طنز را نیز لازم دانستند؛ درواقع با وجود آنکه نمایندگان محتوا و  برخی دیالوگ‌های «گشت2» را نمی‌پسندیدند به دنبال اعمال نظر در اکران یا عدم اکران آن نبوده و نیستند.»

«اکسیدان» و «مادر قلب اتمی»

تازه‌ترین فیلم‌هایی که با موضع‌گیری منفی نمایندگان مجلس مواجه شده‌اند٬ «اکسیدان» و «مادر قلب اتمی» هستند. هر دو فیلم پیش از اکران هم با برخی حواشی رو‌به‌رو شده بودند٬ اما تصور می‌شد با شروع اکران٬ مشکلاتی که پیش روی این دو فیلم وجود داشت به پایان رسیده است٬ اما چنین نشد و جمعی از نمایندگان مجلس با این استدلال که فیلم‌ها لزوم اتحاد میان ادیان را در نظر نگرفته‌اند٬ خواستار توقف اکران هر دو فیلم شدند.

یک ردپای آشنا

در مورد اغلب فیلم‌هایی که مخالفت اعضای کمیسیون فرهنگی و نمایندگان مجلس در مورد اکران آن‌ها دیده می‌شود٬ یک نکته مشترک وجود دارد و اینکه فیلم‌ها از سوی حوزه هنری نیز تحریم بودند و امکان دست‌یابی به سالن‌های سینمای حوزه را نداشتند. این اتفاق در مورد فیلم‌هایی چون «اکسیدان»٬ «مادر قلب اتمی» و «قصه‌ها» سالن‌های سینمای حوزه را برای اکران در اختیار نداشتند و برای نخستین بار این سینماهای حوزه هنری بودند که دو فیلم «گشت ارشاد» و «خصوصی» را از پرده پایین کشیدند.