بر اساس یک گزارش بین‌المللی درباره میزان شادی در جهان، ایران از لحاظ شاخص‌های نشاط عمومی در میان 157 کشور مورد بررسی در رتبه 105 قرار دارد. این در حالی است که در کشور ما شادی‌های اجتماعی در حد ارتباط کلامی توقف شده و از ارتباطات رفتاری و احساسی واقعی خبری نیست.
به گزارش ، آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات زهرا نژاد بهرام، منتخب مردم تهران برای پنجمین دوره شورای شهر در گفت‌و‌گو با «آرمان» است.
برای تبدیل شهر تهران به شهری سرشار از نشاط و شادی باید چه اقداماتی انجام داد؟
برای توسعه شادی و نشاط در بین افراد جامعه باید بتوان شهر را متناسب با روح انسان طراحی کرد. هر قدر که شرایط زیست در شهرها با روح انسان همخوانی داشته باشد به نسبت روح انسان نیز از نشاط و آرامش لازم برخوردار می‌شود. برای مثال اگر در فضای پیرامون انسان فضای سبز، مناظر زیبا با فرصت‌های متعدد برای تفریح، نشاط و گفت‌و‌گو فراهم باشد به نسبت شهر از لحاظ زیست انسانی قابل سکونت است. باید توجه داشت که مفهوم نشاط به این معنا نیست که از صبح تا شب فقط افراد با یکدیگر بخندند، بلکه نشاط به معنای شوق به زندگی است. باید بتوان با پویایی و نشاط به حفظ خانواده و تربیت فرزندان در جامعه پرداخت. در اصل مفهوم نشاط به معنای سر زندگی می‌تواند هویت شهر را حفظ کند. باید برای اتصال بین انسان و شهر چند کالبد در شهر ایجاد کرد. البته شهر تهران دارای چنین ظرفیت‌هایی است، اما تاکنون اقدامات انجام شده به شکل نهادینه نبوده است. در دهه 1990میلادی در دنیا شهرها بر اساس جنسیت تقسیم‌بندی می‌شدند.برای مثال بر اساس تعاریف در آن دوران پاریس شهر زنانه و مسکو شهر مردانه نامگذاری شده بود. با بررسی دلایل نامگذاری این شهرها باید گفت که برخی شاخص‌ها در هر شهر ارتباط بین انسان و سازه را فراهم می‌کرد. در این وضعیت هر قدر سازه‌های ترکیب شهرها سخت‌تر بود امکان استفاده مردان از آن افزایش می‌یافت و به این شهرها، شهرهای مردانه گفته می‌شد. این در حالی است که هر قدر یک شهر از فضای سبز بیشتر و از محلهای متنوع برای گفت‌و‌گو برخوردار بود، از آن تحت عنوان شهر زنان نام برده می‌شد.
درباره ویژگی‌های شهر تهران توضیح دهید.
شهر تهران از پستی و بلندی‌های طبیعی فراوان برخوردار است. بر این اساس مدیریت شهری می‌تواند برای ارتقای نشاط در این شهر، شهر کالبد محور را به شهر انسان محور تبدیل کند. در چهار سال اخیر از سوی شهرداری اقدامات مختلف در زمینه تغییر رویکرد در حوزه شهری انجام شده است. برخی از مدیران شهری نیز از تغییر رویکرد خود در قالب رویکرد اجتماعی سخن گفته اند، اما هنوز شهر تهران با رویکرد انسان محور اداره نشده است. هم اکنون در انتخاب شهردار فردی مدنظر قرار می‌گیرد که به حوزه‌های مدیریت، مهندسی و اجتماعی تسلط داشته باشد. باید دانست که شهردار باید فردی مدیر باشد، چون یک مدیر به ابعاد مختلف زندگی انسانی توجه دارد. به نظر می‌رسد برای دستیابی به شهر با نشاط باید بتوان با تغییر رویکرد روش‌ها را به شکل مناسب تغییر داد؛ طبیعتا با تغییر روش‌ها، طرح‌ها نیز تغییر می‌کند. با بررسی پروژه‌های مختلف شهرداری باید گفت که 90درصد پروژه‌ها سازه‌ای است. این در حالی است که پروژه‌های اجتماعی باید بر اساس نیاز شهروندان به شکل مناسب اجرا شود. بی‌شک با تغییر روش‌ها پروژه‌ها نیز تغییر می‌کند. شهرداری تهران به دلیل ظرفیت‌های جغرافیایی می‌تواند از ظرفیت باغات و دیگر قابلیت‌ها برای سرزندگی شهر استفاده کند. ایجاد سرزندگی برای تهران می‌تواند با رفع ترافیک، افزایش فضای سبز و استشمام هوای مناسب و پاک همراه باشد. افراد شهرنشین باید بتوانند از امکانات فضای شهری بهره‌مند شوند. امروزه افراد معدودی می‌توانند از فضای شهری بهره‌مند شوند، چون با بررسی کوچه‌ها و خیابان‌های این شهر باید گفت که برای تمامی افراد در جامعه ظرفیت‌های متناسب برای استفاده از امکانات شهری وجود ندارد. باید قبل از هرگونه اقدام در زمینه ساخت‌و‌ساز شهری امکان استفاده کودکان، سالمندان، معلولان جسمی و حرکتی و... ایجاد شود. در شرایط فعلی افراد دارای معلولیت‌ها یا کم توان به دلیل نبود شرایط مناسب مجبور به تردد محدود در شهر هستند و به نسبت آنها در دریافت نشاط و شادی از شهرها ناتوانند. هر قدر ارتباط انسان با سازه‌ها بر اساس احساس انسانی طراحی و ساخته شود، طبیعتا میزان نشاط در شهر تهران افزایش می‌یابد.
برای احیای نشاط در تهران چه باید کرد؟
بر اساس برنامه دوم توسعه باید با تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی در زمینه ارتقای فرهنگ استفاده از این وسایل عمومی اقدامات مناسب انجام شود، چون استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی باعث می‌شود شهر در اختیار انسان‌ها قرار گیرد و فضا برای تردد افراد پیاده افزایش می‌یابد. استفاده از دیگر وسایل همچون دوچرخه و موتورسیکلت‌های برقی یکی دیگر از فرصت‌های شهر برای باز تولید نشاط و شادی اجتماعی است. برای مثال افراد ساکن در شهر تهران در فصل زمستان به دلیل وجود سوخت‌های فسیلی نمی‌توانند آن‌طور که باید و شاید در شهر تردد داشته باشند و همین امر باعث بروز افسردگی می‌شود. همچنین برای افزایش نشاط اجتماعی باید با ایجاد پاتوق و تمرکز بر محله گرایی به تقویت ارتباط با یکدیگر پرداخت و به این شکل در کوتاه‌مدت سرزندگی را به شهر تهران برگرداند. سالم سازی شهر تهران با کاهش ترافیک، ایجاد فضای گفت‌و‌گو و پاتوق‌های محلهای باعث ارتباط بیشتر افراد با یکدیگر و ایجاد آرامش در بین آنها می‌شود.
به نظر شما حوزه شهری برای بهبود وضعیت روحی شهروندان چه اقداماتی باید انجام دهد؟ آیا با افزایش فضاهای شاد همچون برگزاری جنگ‌های خنده در پارک‌ها یا دیگر اماکن عمومی می‌توان نشاط و همبستگی اجتماعی را در جامعه افزایش داد؟
امروزه در دنیا اغلب افراد به دلیل زندگی در خانواده‌های هسته‌ای و کمبود ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر و وجود استرس‌های ناشی از کار و آلودگی هوا در کلانشهرها در معرض ابتلا به افسردگی هستند. در این شرایط برخی کشورها با استفاده از فضای طبیعی شهرها توانسته‌اند میزان افسردگی را بین افراد جامعه کاهش دهند. با توجه به آموزه‌های دینی می‌توان با تقویت ارتباطات افراد در قالب صله رحم شدت افسردگی را در جامعه کاهش داد. برای تقویت این فرهنگ تبلیغات میدانی در سطح شهر تاثیرگذار است. درضمن ایجاد فضاهای سبز نظیر پارک‌ها در اشکال مختلف می‌تواند فرصت تعامل و همدلی را در بین افراد ایجاد کند. همچنین برگزاری جنگ‌های شادی در ارتقای نشاط اجتماعی موثر است، هر چند این اقدامی کوتاه‌مدت به حساب می‌آید. با ایجاد فرصت برای فعالیت و جنب و جوش شبانه در شهر می‌توان علاوه بر ایجاد فرصت اقتصادی مناسب شادی و نشاط نیز ایجاد کرد
