گیاه معجزه آسا و فراموش شده

Alhagi Persarum
خارشتر ایرانی - ترنجبین
نام محلی:خارآدور
نام قرآنی: مَنّ
نام های متداول: فارسی: ترنجبین یا«ترانگبین» یا «ترنگبین»؛ عربی: ترنجبین

شرح گیاه
 

درختچه ای کوچک و گسترده روی زمین که بلندی آن از نیم متر تا یک متر و خاردار است و کرک های تیزی دارد. غلاف میوه ی آن کرک دار، کمی ضخیم و خمیده و اسفنجی است. و تخم دان آن پوشیده از تارهای ابریشمی است. میوه های بند بند با ظاهری منظم دارد که ریشه ی آن بسیار عمیق می شود تا به آب برسد. دانه های آن در ابعاد ارزن و به رنگ سرخ است. از این گیاه ماده ی قندی به نام «ترنجبین»به خارج ترشح می شود.

اشارات قرآنی
 

1- و ظلنا علیکم الغمام و انزلنا علیکم المن و السلوی کلوا من طیبات ما رزقناکم و ما ظلمونا و لکن کانوا انفسهم یظلمون.(بقره/57)
و ابر را سایبان تان گردانیدیم و برای تان من و سلوی فرستادیم . بخورید از این چیزهای پاکیزه که شما را روزی داده ایم. آنان بر ما ستم نکردند، بلکه بر خود ستم می کردند.
هم چنین در سوره ی «اعراف» آیه یک صد و شصت و «طه» آیه هشتاد و یک از آن سخن گفته شده است.
ابوریحان محمد بن احمد بیرونی (362-440ه) اولین فردی بود که ثابت کرد ترنجبینی که از گیاهی به نام «الحاج» به دست می آید همان من قرآن است. هم او بیان کرد که حشرات بسیار کوچکی که روی بعضی از این درختان زندگی می کنند، مولد ترنجبین می باشند. کلمه ی «ترنجبین» معرب کلمه فارسی «ترنگبین» است. (تر یعنی تازه و انگبین به معنای عسل است). پراکندگی آن بین اردکان، یزد ، بافق، مهریز و مرو است.
ترکیبات شیمیایی: طی تحقیقات انجام شده، ترنجبین دارای مله زیتور می باشد. بررسی های جدیدتری نشان می دهد که ماده ی قندی ترنجبین بر خلاف آن چه که ذکر شد فقط ساکارز می باشد. مله زیتورتری، ساکاریدی است که از دو مولکول گلوکز و یک مولکول فروکتوز تشکیل یافته است.
مصارف محلی: جهت درمان ناراحتی های کلیوی و کم کاری کبد و دفع سنگ کلیه مصرف می شود.
خواص مهم دارویی و مصارف گیاه: خاصیت ضدعفونی کنندگی خوبی دارد و میکروب ها را از بین می برد، به همین دلیل برای درمان بیماری های عفونی مفید است.
ترنجبین در طبابت های ایرانی مصرف فراوان داشته، برای شیرین کردن داروها به کار می رود. جوشتانده ی آن معرق است. مالیدن روغن برگ های آن برای روماتیسم بسیار سودمند است و مالدین گل های آن برای بواسیر مفید. عرق گیاه ترنجبین اگر مدتی با ملایمت خورده شود برای سنگ کلیه و مثانه تا حدودی مؤثر است. از دانه ی گرده ی این گیاه می توان در بررسی های پزشکی جهت مشخص کردن و تست آلرژی و تهیه ی واکسن ضد آلرژی استفاده کرد.
ملین و مسهل است. دوز مصرفی ترنجبین به عنوان ملین برحسب سن بیمار بین 10 تا 70 گرم است که با کمی آب مصرف می شود. این گیاه اگر به مقدار کم خورده شود، ملین و اگر به مقدار زیاد مصرف شود، مسهل است.
در تسکین سرفه و درد سینه مؤثر است.
برای تسکین عطش و تب مفید است.
خاصیت ضد عفونی کنندگی خوبی دارد و میکروب ها را از بین می برد، به همین دلیل برای درمان بیماری های عفونی مفید است.
خوردن ترنجبین با آب پنیر برای اخراج اخلاط سوخته، با ماء الشعیر برای دفع اخلاط گرم، با کره برای باز کردن ادرار (در مواردی که ترشح ادرار بند می آید) مفید است.
اگر ترنجبین با آب زیره خورده شود، برای دفع صدای شکم که با تب خفیفی تؤام باشد، نافع است.

احتیاط کنید
 

بیماران مبتلا به حصبه، اسهال خونی، بواسیر، خون ادراری و آبله از خوردن ترنجبین خودداری کنند.ترنجبین برای طحال و اشخاص گرم مزاج مضر است.

تهیه آب ترنجبین
 

برای تهیه ی آب ترنجبین، مقداری ترنجبین را در آب جوش حل می کنند. سپس مایع صاف روی آن را بر می دارند و می گذارند قدری بماند تا مواد خارجی آن ته نشین شود. حالا مایع صاف شده روی آن، آماده ی خوردن است.
آب ترنجبین اگر صبح ناشتا خورده شود، مؤثرتر است. مقدار خوراکی معمول آن 12 تا 35 گرم است.

خواص مشترک شیر خشت و ترنجبین
 

خاصیت ضد عفونی کننده دارند و میکروب ها را از بین می برند.
حرارت و تب بدن را از طریق افزایش ترشحات بدن کاهش می دهند.
خوردن آب هنداونه و آب لیموی شیرین هم راه شیر خشت و ترنجبین، برای درمان«زردی » مفید است.
مقوی کبد، معده، کلیه و روده ها است.
چنان چه شیر جوشیده را با شیر خشت و ترنجبین مخلوط و شیرین کرده، آن را به صورت بمالید، جهت طراوت گونه بسیار مؤثر است.
به سبب داشتن املاح زیاد و کلسیم، برای معالجه و پیش گیری از نرمی استخوان اثری نیکو دارد.
برای شیرین کردن داروها حتماً از این دو گیاه استفاده کنید.
شیرینی این دو نه تنها برای دندان مضر نیست بلکه از کرم خوردگی و پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند.
برای دفع علائم ناشی از سرماخوردگی از قیبل سینه درد و سینه پهلو، خصوصاً در فصل زمستان توصیه می شود که صبحانه یک لیوان شیر که با ترنجبین شیرین شده باشد بنوشید.
وجود قند در ترنجبین و شیر خشت، برای مبتلایان به «مرض قند» مضر نمی باشد.
2- اگر می خواهید اطفال شما رشد کاملی داشته باشند، شیر خشت و ترنجبین به آن ها بدهید.مخصوصاً به اطفال شیرخوار به جای شربت قند، شربتی از این دو به آنها بدهید تا استخوان بندی آن ها محکم شده و زود دندان درآورند.
3- ترنجبین باعث لینت مزاج شده و جهت صفرا و رفع سرفه و استفراغ مفید است.
4- همچنین حرارت درونی، خارش بدن و ناراحتی های ادراری را برطرف می کند و تب بر است.
5- شیر خشت مقوی کبد و امعاء و احشاء بوده، سرفه، تنگی نفس، برونشیت و خشونت حلق و شش را برطرف می کند و چنان چه با ماء الشعیر خورده شود، بهتر است.
6- شیر خشت در افراد گرم مزاج که تب دارند خاصیت تب بری دارد. در تب های عفونی مشکوک نیز به صورت مسهل مورد استفاده قرار می گیرد.
7- برای درمان تب های شدید و حرارتی نیز توصیه می شود هندوانه به همراه شیر خشت مصرف شود.
8- هم چنین شیر خشت برای بسیاری از امراضی که از حرارت و گرمی باشد، از قبیل حصبه و... سودمند است.
9- در تب های حاد، آبله مرغان، انواع حصبه و اسهال خونی، بواسیر و دیده شدن خون در ادرار، از خوردن ترنجبین خودداری کرده و به جای آن شیر خشت میل نمایید.

روش کشت گیاه
 

بهره برداری از پایه های خودروی گیاه نیازها را تأمین می کند، لیکن در صورت نیاز، تکثیر آن از طریق دانه است که برای این کار، دانه ی گونه های شناخته شده را که ترنجبین تولید می کند، از ماه اسفند یا فروردین در زمین مورد نظر می کارند.

زمان و روش استحصال
 

در اواخر تابستان معمولاً ساقه های خشک شده ی گیاه را - که دارای این ماده، به صورت قطرات خشک شده است- جمع آوری کرده، بر روی پارچه ای می گسترانند و تکان می دهند. با این عمل ترشحات خشک شده ی گیاه به صورت قطعات بسیار کوچک به دست می آید.
منبع:نشریه ی پیام زن، شماره 216.
/ج