اشاره:
گسترش روزافزون اینترنت در قم واستقبال شایان توجه روحانیون از این پدیده جدید اطلاع رسانی، یکی از نکات جالبی است که اخیرا توجه روزنامه نگاران خارجی را به خود جلب کرده و سوژه بسیاری از مقالات و گزارشهای مندرج دررسانه های غربی شده است. گزارش حاضر یکی از صدها مطلبی است که روزانه در این زمینه منتشر می شود. این گزارش توسط خبرنگار مجله انگلیسی فایننشال تایمز در باره یکی از روحانیون برجسته ایرانی تهیه شده است و با عنوان" "AYATOLLAH EMBRACES THE NET درتیر ماه سال جاری به چاپ رسیده است.
ترجمه این مقاله که از مجله «رسانه های دنیا» اخذ شده تقدیم می گردد.
عمامه سفید و ریش پر پشت، تصویری سنتی از یک روحانی جدی شیعه در شهرمقدس قم را به دست می دهد. اما کسی که بااو دیدار کرده ایم در سطح بسیار گسترده ای به عنوان یک آیة الله فوق العاده مدرن وامروزی با سه آدرس پست الکترونیکی شناخته شده است، که آماده است تازه ترین و آخرین اطلاعات را در زمینه فن آوری کسب کند و به کار بندد. او توضیح می دهد:«استفاده از اینترنت در میان روحانیون قم بسیار شایع و متداول است.»
این آیة الله - که پروفسور در قوانین اسلامی و فلسفه است و زبان انگلیسی را بافصاحت و روانی صحبت می کند - سایت فایننشنال تایمز را هم در میان سایت های دیگر می بیند و ادعا می کند که او اولین روحانی ایرانی بوده که هفت سال قبل به کسی که با او دیدارکرده ایم در سطح بسیار گسترده ای به عنوان یک آیة الله فوق العاده مدرن و امروزی با سه آدرس پست الکترونیکی شناخته شده است، که آماده است تازه ترین وآخرین اطلاعات را درزمینه فن آوری کسب کند و به کار بندد.
سؤالات مربوط به اسلام از طریق اینترنت پاسخ داده است.
رواج اینترنت در قم - که بیشتر به دلیل زیارتگاه قدیمی آن که فوج زائران را به سوی خود می کشد، شهرت دارد - قابل ملاحظه و چشمگیر است.
بسیاری از ادارات دولتی در تهران - ازجمله بعضی دوایر بانک مرکزی - به شبکه اینترنت دسترسی ندارند. برخی دیگر ازمسئولان نیز از پست الکترونیکی اطلاع چندانی ندارند. اگر چه، فن آوری ابزاری در دستان «دشمن » تلقی می شده، اما ازطرفی به عنوان عنصری مفید و جذاب که مورد علاقه مردم است به حساب می آمده است.
دستگاههای ضبط و پخش نوارهای ویدئویی مدتی ممنوع بودند، اما بعد از آن اجازه استفاده از آنها داده شد. بشقابهای ماهواره ای هم با وجود مجلس [شورای اسلامی] جدید تحت حاکمیت اصلاح طلبان که وعده داده ممنوعیت استفاده ازآنها را لغو خواهد کرد، سیر مشابهی را طی می کند. در حال حاضر، بحث و گفتگومتوجه ارتباطات اینترنتی شده است.
آیة الله با استفاده از شبکه اینترنت موافق است، هر چند عقیده دارد سایت های پورنوگرافی باید مسدود شوند. او در مورداجازه پخش عقاید سیاسی می گوید: «مردم در ایران آزاد هستند که عقایدشان را ابرازکنند».
به نظر می رسد نظریه پردازان برخی جناحها در ایران با این عقیده مخالف هستندو می گویند روحانیون به ابزار و ادواتی نظیراینترنت احتیاج دارند، اما به طور ضمنی اشاره می کنند که مردم عادی به آن نیازی ندارند. آنان معتقدند «اینترنت جوانان را به راه خطرناکی می کشد.»
در حالی که آیة الله ها در خصوص اینترنت در حال فکر کردن هستند و این شبکه جهانی به طور مداوم در سراسر ایران رواج پیدا می کند، وضعیت قانونی آن روشن نیست.
مدیر فروش یکی از چندین تامین کننده خدمات اینترنتی (آی اس پی) در تهران اظهار داشت: «در حالی که در حال حاضرهیچ کس مسئول نظارت و سرپرستی در این قبیل امور نیست، این کار، کاملا خطرناک می باشد. ناگهان هر اتفاقی ممکن است رخ دهد و موجودیت شرکت شما را به خطربیندازد. ما ترجیح می دهیم، این کار را بی سر و صدا و بدون جلب توجه انجام دهیم.»
کافه های اینترنتی - که بسیار مورد توجه و علاقه جوانان است - در تهران پامی گیرند، هر چند خطوط بسیار کند،نامطمئن و نسبتا گران هستند. اما درخیابانهای خشک قم - که در حاشیه دشت کویر واقع شده و حتی چایی آن مزه نمک می دهد - طرح کافه اینترنتی کاملا جا نیفتاده است.
صاحب یکی از این مراکز - که کارکنانش مثل دندانپزشکان، کت سفید به تن داشتند - سؤال می کند: «آیا شما وقت قبلی دارید؟» از قرار معلوم این مکان - که مقامات شهر آن را به عنوان یک کافه اینترنت معرفی کرده بودند - توسط حوزه علمیه قم - که یک تامین کننده خدمات اینترنتی به نام «نورنت » از آن خود دارد -اداره می شود. کامپیوترهای این مرکز فقط باتعیین وقت قبلی - با اولویت دادن به محققان و روحانیون - قابل دسترسی و استفاده است.»
قم، شهری با ارزشها و معیارهای عمیق مذهبی است.
یک طلبه حوزه علمیه - که در خیابان بااو صحبت کردیم و نشانی پست الکترونیکی خود را می دهد، اما نامش راعنوان نمی کند - می گوید وقت زیادی به تماسهای اینترنتی اسلامی اختصاص می دهدو یک بار با آشنا کردن یک امریکایی «متزلزل و سست ایمان » با قرآن، به اوکمک کرده است. اما او می گوید رقبای اسلامی ای هم وجود دارند که با سایت های اینترنتی سنی - شاید در واقع در عربستان سعودی - به سایت های شیعه در ایران حمله می کنند.
آنچه را که آیة الله ها تصمیم دارند درمورد اینترنت پیاده کنند، چیزی بیش ازاشاعه تمایلات مذهبی است. اگر چه قم،پایتخت ایران نیست، اما از نفوذ زیادی برخوردار است.
