کم رویی در لغت، به معنای وضعیت عدم آرامش در حضور جمع می باشد. از نقطه نظر متخصصان سلامت روان، کم رویی یکی از جدی ترین مسائل کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان محسوب می شود. رد کم رو و خجالتی، از رنج ناشی از ناامنی و بی کفایتی خود، به دنیای درون خویش پناه می برد که سبب پیدایش انواع اختلالات روانی- اجتماعی شده و کم کم به انسانی افسرده و بی کفات از نظر اجتماعی بدیل خواهد شد. آگاهی افراد از میزان توانایی خویش، اهمیت زیادی دارد. اگر در شرایطی این آگاهی کاهش یابدف در زندگی فرد، مشکلات فراوانی بروز خواهد کرد که از جمله ی آن ها، کم رویی ست؛ کم رویی همواره با یک ناتوانی از کنار آمدن با زندگی اجتماعی، خانوادگی و حرفه ای مشخص می شود. در واقع یک فرد کم رو، از انطباق خود با شرایطی که به نظرش خطرناک می آید، عاجز است. شخص خجالتی، در حضور جمع، وحشت زده بوده و به همین دلیل، می ترسد که مورد قضاوت یا عدم قدرشناسی واقع شود.
نشانه های کم رویی:
الف) نشانه های جسمی:
ترس: موجب گرفتگی در گلو یا اطراف قلب و احساس خهالی بودن در شکم می شود.
دشواری در گفتار: یک نوع انقباض در قفسه ی سینه ایجاد می شود که در نتیجه ی آن، سخن گفته شده، ضعیف، لرزان و جسته گریخته می شود. تارهای صوتی، کشیده و سخت شده، تن صدا تغییر کرده و سخن، با لکنت زبان و نامفهوم گفته می شود.
انقباضات عضلانی: فرد خجالتی، این باور را دارد که همواره دیگران به او نگاه می کنند. در نتیجه، پاهایش سفت و سخت و در حن ورود به یک مکان، دچار اشتباه می شود. (به اثاثیه برخورد می کند و...)
خستگی: احساس ضعف بیش از حد که ناشی از همان انقباض عضلانی ست.
کند شدن حواس: فرد خجالتی، ادراک حسی و هوشیاری اش کاهش می یابد. به عنوان نمونه، وقتی ناگزیر است در مقابل جمع صحبت نماید، اگر فردی به او نگاه کند، در آن لحظه، این ترس فقط روی آن فرد متمرکز می شود و تنها او را می بنید، به همین دلیل، سخنران کم رو، فراموش می کند که قبلاً به نکته ای اشاره کرده یا نه.
اختلالات عروقی: موجب سرخ شدن یا رنگ پریدگی در ناحیه ی صورت می شود که علت آن، انقباض یا انبساط رگ هاست.
اختلالات ترشحی: ترشح بزاق، متوقف شده و لب ها خشک می شود و تعریق شدیدی در کف دست ها و زیر بازوها به وجود می آید.
ب) نشانه های روانی:
یک فرد خجالتی، مدام احساس دلهره می کند و می ترسد که توسط دیگران، دست کم گرفته شود. این ترس، او را مانند یک پروانه در قفس شیشه ای محدود می کند. اگر از یک فرد خجالتی اما باهوش سؤالی شود، اغلب خاموش می ماند. در واقع، در پس تعارفات، خود را مخفی می کند تا مجبور به مبارزه نباشد.
علل کم رویی:
از نظر روان شناختی، عواملی هم چون احساس حقارت، عزت نفس پایین، ترس، عدم توانایی و مهارت در انطباق با محیط، تنبیه و توهین در دوران کودکی، سبب بروز کم رویی می شود. البته زمانی که به منشأ اصلی کم رویی پی برده شود، حتی از ریشه نیز قابل درمان خواهد بود.
روش های مقابله با کم رویی:
عقیده و باورهای اشتباه خود را اصلاح نمایید.
آن چه در حقیقت هستید را از آن چه که تصور می کنید، تفکیک سازید. (شناخت نقش واقعی خویش و دوری جستن از نقش خیالی)
به زمان حال توجه نموده و گذشته را فراموش کنید.
واقع بین باشید و از زندگی در دنیایی که برای خود ساخته اید، دست بردارید.
سعی کنید از انزوا و گوشه گیری دوری کنید.
با موقعیت هخای جدید، سازگار شوید.
احساسات و عواطف خود را کنترل نمایید.
آهسته سخن گفتن، به نرمی اشاره کردنبا سر و دست و با آرامش غذا خوردن را تمرین کنید.
ارتباط چهره به چهره داشته باشید.
در مقابل تمایل به تفکر منفی، مقاومت کنید. (سیستم تفکر جایگزین)
سعی کنید با آرامش و خونسردی، شرایطی که در گذشته برای تان غیر قابل تحمل بوده را کنترل کنید.
دوستانی صمیمی که رفتار تحکم آمیز نداشته و هیچ گاه از کمرویی شما سخن نمی گویند، بیابید.
همان طور که نقاط قوت تان را می پذیرید، نقاط ضعف خود را هم قبول کنید.
احساسا مسؤولیت کنید، به آینده بنگرید و از فرصت ها، به بهترین نحو استفاده نمایید.
خوش بین باشید و مثبت بیندیشید. برای نمونه، به جای گفتن "خسته شدم"، بگویید "به استراحت بیش تری نیاز دارم."
سعی کنید از کار کردن و انجام وظیفه های خود لذت ببرید.
از مهارت های اجتماعی استفاده کنید.
در صورت نیاز، با مشاوران و روان شناسان ارتباط برقرار نمایید.
منبع: نشریه شادکامی- شماره: 75