بزرگی خوش خیم پروستات و راههای جدید درمان

پروستات چیست؟

غده پروستات به وزن تقریبی 20 گرم قسمتی از دستگاه ادراری - تناسلی مرد است که بخشی از مایع منی را برای انزال تهیه می کند . (بیضه ها نطفه یا اسپرم را تولید می کنند) . پروستات مجرای ادرار (اورتر) ⁽¹⁾ را دربر می گیرد . مجرای ادرار از مثانه آغاز و در مرد به انتهای آلت تناسلی ختم می شود که ادرار از آن راه خارج می گردد و منی نیز در اثر انقباض و فشار پروستات، به خارج جهش می کند .

بزرگ شدن پروستات:

بزرگی خوش خیم پروستات از عوارض نامطلوب تغییرات هورمونی و افزایش سن است و تقریبا 100درصد افرادی که به سن 90 سالگی می رسند دچار این بیماری هستند . اگر دقت کنید پدر شما و برادر بزرگتر شما نیز در زمان کهولت دچار این ناراحتی بوده اند . یعنی این که این عارضه مختص شما نیست که نگران باشید .

تاکنون راه درمان، تنها جراحی بود که گاهی همراه با عوارض است اما در دهه اخیر راههای درمان جدید نیز پیدا شده اند که می توانند در بهبود این ناراحتی مؤثر باشند و نیز تغییرات جزئی در طرز زندگی نیز اثر نیکو دارد . از طرفی نباید از تغییرات بدخیمی در غده پروستات غافل بود چه شایع ترین سرطان دستگاه ادراری - تناسلی مردها سرطان پروستات است و در کل پس از سرطان ریه، سرطان پروستات دومین سرطان شایع مردان است و این پزشک است که با معاینه و آزمایش های لازم می تواند بگوید که پروستات شما عاری از سرطانست یا نه؟ و پزشک دقت لازم را در این مورد انجام می دهد چه وی می داند که سرطان پروستات 18درصد کل سرطان مردها را شامل می شود .

بزرگی خوش خیم پروستات خطر فوری جانی ندارد ولی خالی از ناگواریها و ناراحتیها هم نیست . بنابراین پزشک و بیمار باید تفاهم داشته باشند تا بهترین و مناسب ترین نوع درمان انجام گیرد .

بررسی مشکلات

بسیاری از مردان نمی دانند که دارای پروستات بزرگ هستند . فقط موقع معاینه است که به این امر پی برده می شود . این را باید دانست وقتی که مرد پیر می شود تقریبا نمی شود از بزرگ شدن پروستات جلوگیری کرد . در سنین 20 تا 40 اندازه پروستات به قدر یک گردوی متوسط است که از سن 50 به بالا شروع به بزرگ شدن می کند . در سن 85 سالگی عملا تمام مردها، دست کم از نظر علائم میکرسکوپی، دچار بزرگی پروستات هستند .

پروستات چگونه بزرگ می شود؟

بزرگی پروستات معمولا خوش خیم است . به عللی که هنوز مجهول است یاخته های پیشین پروستات، با به وجود آمدن یاخته های تازه نمی میرند و مشکل از همین جا آغاز می شود چه اگر در جای دیگر بدن به استثنای اعضای بسیار حساس مانند داخل کره چشم و یا قسمتی از مغز چنین مساله ای اتفاق بیفتد مهم نیست اما در مورد پروستات آنهم به علت محل قرار گرفتن آن چنین مشکلی پیش می آید چه به طوری که یادآوری شد، پروستات بخش فوقانی مجرای ادرار را، دورادور، مانند یک حلقه نرم فراگرفته است . وقتی که ناحیه داخلی این حلقه که مستقیما با مجرای ادرار در تماس است، رشد می کند . قطر داخلی آن تنگ تر می شود و در نتیجه به میزراه (مجرای ادرار) فشار وارد می کند و مجرا نیز که به طور طبیعی گشاد است، کم کم در اثر فشار پروستات تنگ می گردد به طوری که گاهی اصلا گرفته می شود . همه عوارض و علائم پروستات از این فرایند ناشی می شوند . نکته جالب این که با افزایش سن قسمت محیطی غده پروستات تحلیل می رود ولی بخش مرکزی افزایش حجم می یابد و به مجرای ادرار فشار وارد می کند .

نشانه های تنگی مجرای ادرار

علائم تنگی مجرای ادرار عبارتند از: کاهش قدرت و قطر جریان ادراری، و در موقع شروع ادرار کردن . یعنی این که ادرار در آغاز با اشکال جریان می کند و خود این جریان و ریختن ادرار به بیرون نیز ضعیف است و چندبار ممکن است قطع شود و از نو شروع گردد و آخرسر با چکیدن چند قطره ادرار پایان یابد . متاسفانه همه مطلب این نیست چه مثانه برای جبران تنگی مجرا، به خود فشار وارد می کند تا ادرار را از خود بیرون براند و این خود باعث تقویت ماهیچه های مثانه می گردد که در نتیجه آن دیواره مثانه ضخیم و حجم مثانه کم می شود به طوری که ادرار کمتری در خود جا می دهد و زودتر پر می شود که انسان بناچار زود زود ادرار می کند .

اگر علائم بدتر شوند یعنی این که میزراه بازهم تنگ تر گردد، مثانه به اشکال می تواند آن را جبران نماید تا عمل تخلیه را نسبتا خوب انجام دهد و در نتیجه تحریک پذیر می گردد که در اثر آن انسان، احساس ادرار کردن فوری می کند و باید هم فوری ادرار نماید به طوری که گاهی انسان به سختی می تواند چند لحظه ادرار را نگاه دارد تا به دستشوئی برسد . این امر در اثر تحریک مثانه به وسیله ادراری است که دائما در آن باقی می ماند و باعث «اسپاسم » یعنی انقباض مثانه می گردد . در بدترین وضع که خوشبختانه کمتر اتفاق می افتد، احتباس ادرار پیش می آید یعنی این که انسان از دفع ادرار کاملا ناتوان می گردد که در این صورت باید با «کاتاتر» (نوعی لوله) ادرار را تخیله کرد .

اگرچه بزرگی پروستات، دیر یا زود، دامن گیر همه مردها می شود اما هر مردی به نوعی متفاوت گرفتار می گردد در نتیجه فقط در حدود نیمی از مردها علائم آشکار پروستات را خواهند داشت و از این نیم هم نصف دیگر (یعنی به طور کلی از هر 4 مرد مسن یک نفر) علائم مزاحم پروستات را خواهند داشت که ناگزیر از مراجعه به پزشک هستند .

چه موقعی باید به درمان اقدام کرد؟

این بسته به وضعی است که به دو حالت پیش می آید . یکی این که علائم پروستات شما تا چه اندازه ای بد هستند و دیگر این که این علائم تا چه اندازه ای مزاحم می باشند . به طور کلی اگر شب ها یکبار برای ادرار کردن بیدار شوید زیاد سخت نگیرید چه هنوز مشکل چندانی وجود ندارد و اگر چند بار از خواب برای ادرار کردن برخیزید و یا نتوانید برای مدت کمی ادرار خود را نگاه داشته تا به دستشوئی برسید، در این صورت دچار مشکل هستید و بهتر است به پزشک خود و یا متخصص بیماریهای میزراه مراجعه نمائید . ممکن است پس از معاینه معلوم شود که پروستات شما بزرگ نیست چه بسیاری از مردها پروستات بزرگ ندارند ولی باوجود این دارای علائمی هستند که شبیه نشانه های بزرگی پروستات است . من جمله خود پیری باعث کوچک شدن حجم مثانه می گردد یا این که ممکن است عفونتی در کار باشد . یا بیمار دچار سنگ مثانه، سرطان مثانه، بیماری قند، «اسکلروز مولتیپل » ⁽²⁾ و بیماری لغوه «پارکینسون » ⁽³⁾ است . بنابر این علائم یاد شده را نباید همیشه به بزرگی پروستات نسبت داد بلکه باید آن علائم را به دقت مورد توجه قرار داد و پی گیری نمود .

در مراجعه برای درمان، پزشک شرح حال بیمار را به تفصیل می پرسد که بیمار باید به آن پاسخ دهد . پزشک ضمن معاینه دقیق بیمار، با انگشت دست نیز، از راه مقعد، پروستات را لمس و قوام آن را بررسی می کند . سپس دستور آزمایش خون و ادرار را می دهد تا بداند آیا عفونتی در کلیه و مثانه وجود دارد؟ از همه مهمتر آزمایش «آنتی ژن » اختصاصی پروستات (PSA) می باشد که آزمایش نسبتا جدید است و بدینوسیله بسیاری از موارد سرطان پروستات در مراحل اولیه تشخیص داده می شود .

وقتی که پس از بررسی ناراحتی شما معین شد آنگاه می توانید با پزشک خود درباره راههای گوناگون درمان به گفتگو بنشینید . راهها و طرز درمان، به شدت و ضعف علائم بزرگی پروستات بستگی دارد .

اگر علائم پروستات شما سبک است

در این صورت مراقب و مواظب و منتظر باشید و هر سال یک یا دو بار به پزشک مراجعه نمائید و در ضمن تغییراتی در وضع زندگی خود بدهید تا به احتمال قوی علائم تخفیف یابند، برای این منظور به شرح زیر اقدام نمائید:

الف: از مقدار قهوه، چای و آشامیدنیهای گازدار بکاهید چه همه آنها دارای «کافئین » هستند واین ماده ای است مدر که مقدار ادرار را زیاد می کند .

ب: شام را هرچه زودتر میل نمائید تا پیش از خواب وقت کافی برای دفع مایعات خورده شده داشته باشید .

پ: پس از ساعت 7 عصر از آشامیدن هرگونه مایع خودداری کنید تا از بیدار شدن های شبانه کاسته شود .

ج: از داروهای ضد سرماخوردگی که دارای ماده «پسودو افدرین » ⁽⁴⁾ هستند پرهیز نمائید چه اینها باعث می شوند که ماهیچه های صاف پروستات منقبض شوند و به طور موقت علائم پروستات را تشدید نمایند .

چ: از مصرف آنتی هستامین ها بپرهیزید چه آنها انقباض مثانه را کاهش می دهند .

د: از غذاهای ادویه دار بپرهیزید چه در بعضی از بیماران مبتلا به بزرگی پروستات علائم را تشدید می کنند .

ذ: تخلیه روده ها باید منظم باشند چه یبوست علائم ادراری را تشدید می کند .

ر: بی جهت از نزدیکی با همسر پرهیز نکنید چه برخلاف تصور بعضیها، انزال منظم منی ممکن است از تجمع مایع که باعث فشار بر پروستات می شود، بکاهد .

ز: حمام آب گرم ممکن است باعث آرامش و شل شدن ماهیچه های صاف مثانه گشته و انسداد مجرا را نیز برطرف کند .

س: از نشستن طولانی بپرهیزید چه ممکن است علائم پروستات را تشدید بکند به ویژه اگر روی دوچرخه مدت زیادی بنشینید .

ادامه دارد

پاورقیها:

1. Urethra.

2. Multiplesclerosis.

3. Parkinson.

4. Pseudo ephedrine.