تالاب جازموریان که روزگاری محل زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر بود امروز به مکانی برای مهاجرت ریزگردها به سمت سکونتگاه‌های مردم تبدیل شده‌است.
به گزارش ، روزنامه صبح نو نوشت: جازموریان در معرض احتضار است و اگر نابود شود، برای مقابله با مهاجرت گسترده مردم ساکن در جنوب کرمان، باید میلیاردها تومان هزینه کنیم اما مسوولان استانی قصد دارند با هدف تأمین آب شرب مردم کرمان، در سرشاخه‌های هلیل‌رود در منطقه راور، سد احداث کرده و آب آن را به کرمان منتقل کنند. اجرای این پروژه انتقال آب، مانند تمام پروژه‌های دیگر انتقال آب، مشکل کرمان را حل نمی‌کند اما جازموریان را برای همیشه نابود خواهد کرد.
جازموریان هم مثل سایر تالاب‌های ایران از نگاه مسوولان قلک آب به حساب آمده‌است. چرا که مسوولان استان کرمان قصد دارند حق این تالاب را ندیده بگیرند. طرحی در کرمان در دست اجراست که بر اساس آن سد شهیدان امیرتیموری بر روی سرشاخه‌های هلیل‌رود در راور احداث خواهد شد. سپس با اجرای پروژه تأمین آب شرب کرمان، حق این تالاب به نقطه‌ای دیگر منتقل می‌شود. بر اساس مطالعات موجود، 80 درصد آب تالاب جازموریان از طریق رودخانه هلیل‌رود تأمین می‌شود و 20 درصد بقیه نیز توسط رودخانه بمپور سیستان‌و‌بلوچستان به این تالاب منتقل می‌شود.
از آنجا که حوضه راور یکی از حوضه‌های پرآب منطقه است و سهم آب انتقالی از سرشاخه‌های این حوضه، بسیار زیاد است، اگر پروژه ساخت سد تکمیل شده و آب آن به کرمان منتقل شود، تالاب جازموریان برای همیشه نابود خواهد شد.آقای ارسلان فاریابی عضو هیات علمی گروه علوم مهندسی آب دانشگاه جیرفت در گفت‌وگو با «صبح‌نو» می‌گوید: امیدوارم که این پروژه اجرایی نشود.
وی تاکید می‌کند: اجرای این پروژه تأثیر زیادی به روی تالاب جازموریان خواهد داشت و این تالاب را بیش از گذشته خشک می‌کند. به گفته فاریابی هلیل‌رود شاهرگ حیاتی منطقه است و به دلیل وقوع خشکسالی‌های پیاپی در سال‌های اخیر، ظرفیت کشاورزی منطقه به شدت تحلیل رفته و وضعیت منابع آب زیرزمینی حادتر شده‌است. وی اجرای پروژه اخیر انتقال آب هلیل‌رود را عاملی برای بیابان شدن منطقه جیرفت معرفی کرده و یاد‌آور می‌شود: این مساله نه فقط جازموریان و شهرستان رودبار جنوب بلکه شاید نیمه جنوبی استان کرمان را به طور کامل تبدیل به منطقه‌ای کویری و خشک و وضعیت این منطقه را مشابه سیستان یا حتی بدتر می‌کند.
مهاجرت گسترده مردم از جنوب کرمان
دشت جیرفت قرار است مشابه سیستان خالی از سکنه شود. در حال حاضر این منطقه دشت حاصلخیزی است که تأمین‌کننده هندوانه شب یلداست. قیمت پیاز و سیب‌زمینی در زمستان به طور کامل به شرایط آب و هوایی جیرفت بستگی دارد زیرا این گلخانه طبیعی در زمستان تأمین‌کننده نیازهای کشور است.آقای مهدی آزادآور عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جنوب کرمان نیز در گفت‌وگو با «صبح‌نو» به پتانسیل‌های کشاورزی منطقه اشاره کرده و انتقال آب هلیل‌رود را عاملی برای تبدیل شدن جازموریان به کانون گرد و غبار معرفی می‌کند.
وی با استناد به سخنان خانم معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: تالاب جازموریان منشاء 25 درصد از گرد و غبارهای منطقه است. آزادآور ادامه می‌دهد: در آینده شرایط تالاب جازموریان وخیم‌تر خواهد شد اما اگر با همین منوال فعلی هم پیش برویم، طی 10 تا 15 سال آینده شاهد مهاجرت گسترده مردم از جنوب کرمان خواهیم بود و این مهاجرت‌ها مشکلات اقتصادی و اجتماعی برای کشور ایجاد کرده و ناامنی‌ها را توسعه می‌دهد. وی همچنین با اشاره به تحقیقات همکارانش از روند خطرناک افت سفره آب‌های زیرزمینی و انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری در دشت جیرفت خبر می‌دهد.
گونه انار شیطان در دشت جیرفت به صورت لکه‌ای کوچک وجود دارد و این گونه بدون شک از اجرای پروژه‌های انتقال آب ناشی از دستکاری‌های بشر آسیب فراون می‌بیند. از آنجا که رویشگاه این گونه بسیار محدود است، حفظ لکه کوچک جیرفت به عنوان معروف‌ترین ذخیره‌گاه این گونه اهمیت بسیاری دارد اما آقای محمد حسین کردستانی مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان ارائه هر گونه اطلاعات درباره تأثیرپذیری این گونه و سایر گیاهان منطقه از اجرای پروژه‌های انتقال آب را منوط به ارائه نامه کتبی از سوی روزنامه «صبح‌نو» می‌کند.
تشکیل کارگروه مدیریت جامع حوضه آبریز تالاب جازموریان
پروژه‌های انتقال آب به ظاهر نیازهای انسان را تأمین می‌کنند اما خسارات آنها جبران‌ناپذیر بوده و این رویه در هیچ جای دنیا پسندیده نیست. به همین دلیل برای اجرای پروژه‌های انتقال آب، قوانین سختگیرانه‌ای در نظر گرفته شده‌است. آقای ابوالفضل آبشت مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران نیز با اجرای پروژه‌های انتقال آب هلیل‌رود مخالف است زیرا این پروژه نظام هیدرولوژیکی منطقه را به هم می‌زند. وی می‌گوید: گاهی مسائل امنیتی و معیشتی سبب می‌شود دولت‌ها پروژه‌های انتقال آب را اجرا کنند. آبشت خبر خوشی هم برای تالاب جازموریان دارد زیرا روز یکشنبه کارگروه مدیریت جامع حوضه آبریز این تالاب تشکیل جلسه خواهد داد و تمامی ذی‌نفعان و برنامه‌ریزان در این کارگروه گرد هم جمع می‌شوند تا بهترین برنامه را برای آن بریزند. وی اضافه می‌کند: فکر می‌کنم در این جلسه درباره مسائل مختلف صحبت شود اما در نهایت خروجی آن، اجماعی است که بین همه ذی‌نفعان تالاب به دست می‌آید. مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های کشور عدم رعایت حق‌آبه‌های زیست‌محیطی را ناشی از تصمیم‌گیری‌های مجزای دستگاه‌های اجرایی می‌داند. به گفته وی این نخستین باری است که کشور تصمیم دارد برای مدیریت حوضه آبریز تالاب‌ها، برنامه مشترک بدهد به همین دلیل برای 15 تالاب کشور کارگروه مدیریت جامع حوضه آبریز تشکیل داده‌است.
سیاست‌گذاران مهم‌تر از ذی‌نفعان
آبشت تنها کسی نیست که به جلسه مشترک مدیریت جامع حوضه آبریز تالاب جازموریان خوش‌بین است. ارسلان فاریابی عضو هیات علمی گروه علوم مهندسی آب دانشگاه جیرفت نیز در این رابطه می‌گوید: هر اقدامی که وضعیت جازموریان را از شرایط کنونی بدتر نکند، غنیمت است. وی تاکید می‌کند: احیای تالاب‌ها کار راحتی نیست. احیای دریاچه ارومیه با وجود هزینه‌های زیادی که برای آن شده چندان طرح موفقی نبوده‌است. درباره تالاب جازموریان نیز وضع به همان صورت است. شاید به‌دلیل کوچک‌تر بودن این تالاب اهمیت آن کمتر باشد اما خشک شدن جازموریان به مراتب خطرات بیشتری دارد زیرا معیشت مردم این منطقه کاملاً به کشاورزی و آورد رودخانه هلیل‌رود وابسته است. فاریابی تاکید می‌کند: سیاست‌های کلان برای نجات جازموریان بسیار تعیین کننده‌تر است؛ اما این کمیته‌ها یک گام کوچک است. به گفته وی شاید با یکی دو جلسه به خروجی مطلوب دست پیدا نکنیم اما قطعاً هرچه جلسات بیشتری برگزار شود و مسوولان و کسانی که حوزه کاری آنها مرتبط با جازموریان است، به همراه ذی‌نفعان در جلسات حضور یابند، قطعاً می‌تواند روی وضعیت این تالاب تاثیرگذار باشد. تبعات اقتصادی و اجتماعی خشک شدن تالاب جازموریان برای کشور بسیار سنگین است اما باید دید آیا باز هم شرکت‌هایی با ارائه توجیه اقتصادی برای اجرای پروژه انتقال آب به کرمان، حق حیات را از تالاب جازموریان سلب می‌کنند یا با خرد جمعی، تصمیمی گرفته می‌شود که منافع ملی در آن لحاظ شده باشد.
