دزدی ، یعنی برداشتن بدون اجازه ی وسایل دیگران، کودکان خردسال اغلب این کار را بدون آگاهی از نفس عمل شان انجام می دهند. بارها پیش می آید آن ها چیزی را که متعلق به خودشان نیست بر می دارند و بدون اجازه با خود به خانه می آورند. در این گونه موارد، پدر ومادر با شنیدن عمل فرزندشان چنان ناراحت، دلخور وگاه عصبانی می شوند که ممکن است رفتاری خشن وپرخاش آمیز با کودک شان داشته باشند. چون آن ها نگران هستند که مبادا فرزندشان در بزرگ سالی نیز دست به دزدی های دیگری بزند.
دراین جا به چند نکته ی ساده که والدین می توانند با به کار بستن آن ها مانع از بروز چنین رفتارهایی در کودکان شان شوند اشاره می شود.
چرا کودکان دزدی می کنند؟
کودکان به چند دلیل ممکن است گاهی وسایل و اسباب هایی را که مال آنها نیست، بدون اجازه بردارند.این دلایل هم از کودکی به کودک دیگر و از شرایطی به شرایط دیگر فرق می کنند.
*گاهی والدین ناخواسته رفتارهای منجر به دزدی را تقویت می کنند. پدر و مادری که متوجه می شوند کودک شان بدون اجازه چیزی برداشته است، باید تذکرهای لازم را همان موقع به کودک بدهند. برای مثال به او بگویند: «این وسیله مال تو نیست و نباید آن را بدون اجازه برداری» یا «آن وسیله را پس بده و عذرخواهی کن»...
*گاهی کودک با مشاهده ی رفتار اطرافیانش این عمل را یاد می گیرد. والدینی که وسایلی را بدون اجازه ی صاحبش برمی دارند، به نوعی موجب بدآموزی برای کودک خود می شوند.
*بعضی کودکان، چون هیچ پولی از خودشان برای خرج کردن ندارند، دزدی می کنند. گاهی کودک دوست دارد برای خودش چیزهای کوچکی مثل بستنی، شکلات یا بیسکویت بخرد، ولی پولی ندارد. در این حالت اگر او پول داشته باشد، ممکن است به سراغ کیف پدر یا مادرش برود.
*گاهی کودک برای رقابت بین هم سالانش دست به دزدی می زند. بعضی از کودکان دزدی می کنند، تنها به دلیل این که دوستان شان آنها را در گروه خودشان بپذیرند.
*گاهی دزدی کودک ناشی از مشکلات رفتاری- هیجانی کودک است. بعضی از کودکان که دچار مشکلات مرزی هستند، دست به رفتارهای نابه هنجار می زنند. برای مثال، کودکان عقب مانده ی ذهنی قادر به درک قوانین اجتماعی نیستند و ممکن است گاهی از فروشگاه های محلی چیزی بردارند.
پیشگیری
روش های زیادی برای پیشگیری از دزدی های کودکانه وجود دارد که والدین و اعضای خانواده ها می توانند با استفاده از آنها، مانع از تثبیت این گونه رفتارها در کودکان شان شوند.
علت اشتباه بودن عمل دزدی را برای کودک توضیح دهید
والدین ابتدا باید اطمینان حاصل کنند که فرزندشان، ناشایست بودن عمل خود را فهمیده است. آنها می توانند به این موضوع اشاره کنند که دزدی به مفهوم برداشتن وسیله یی است که متعلق به او نیست.
مفهوم مالکیت را به کودک یاد بدهید
بهترین وقت یادگیری مفهوم مالکیت، زمانی است که کودکان هنوز کوچک هستند. در این زمان پدر و مادر می توانند با توضیح این مطلب که هر شخصی وسایلی دارد که متعلق به خود اوست و نباید بدون اجازه آن را برداشت، سعی کنند معنی مالکیت فردی را به کودک بیاموزند.
برای مثال والدین می توانند از کودک بپرسند: «اگر کودک دیگری اسباب بازی مورد علاقه ی او را بدون اجازه اش بردارد، چه احساسی پیدا می کند؟»
به کودک بیاموزید که خواسته اش را با شما در میان بگذارد
اگر کودک اسباب بازی، خوراکی و یا وسیله یی را می خواهد، به او یاد بدهید که خواسته اش را با شما در میان گذارد تا راه صحیح رسیدن به آن را به او یاد بدهید. برای مثال، اگر کودک از عروسک دوستش خوشش آمده و می خواهد یک شب آن را از دوستش قرض بگیرد، این موضوع را صادقانه با او یا با شما در میان گذارد تا شما چاره یی برای او بیاندیشید.
رابطه شفاف و صمیمانه با کودک برقرار کنید
والدین باید نهایت تلاش شان را بکنند تا ارتباطی مؤثر و فعال با کودکان خود داشته باشند. کودکانی که از بودن با پدر و مادرشان احساس صمیمیت و نزدیکی می کنند. نسبت به کودکانی که این احساس را ندارند تمایل بیشتری برای هماهنگ کردن خود با ارزش ها و باورهای والدین شان دارند.
رفتارهای صادقانه کودک را تحسین و تشویق کنید
پدر و مادر باید از رفتارهای شایسته، مناسب و صادقانه کودک حمایت و قدردانی کنند. اگر آنها این گونه رفتارها را به موقع مورد تحسین قرار دهند، موجب تقویت و تکرار آنها در فرزندانشان می شوند.
عکس العملی مناسب و زود انجام دهید
همان قدر که والدین نباید رفتاری هیجانی و تند از خود نشان دهند، همان قدر هم باید رفتاری مناسب و نسجیده (در آن لحظه) داشته باشند. برای مثال: از کودک بخواهند آن شیء را پس دهد و عذرخواهی کند یا برگردد و آن را سرجایش گذارد و...
تفاوت «قرض گرفتن» و «دزدیدن» را شرح دهید
«قرض گرفتن» یا برداشتن بدون اجازه ی وسایل دیگران و «دزدیدن» آن خیلی فرق دارد. سعی کنید تفاوت این رفتارها را برای کودک روشن سازید.
علت دزدی کودک را پیدا کنید
کودکان مختلف به دلایل مختلف دست به دزدی می زنند. به همین دلیل بسیار مهم است که والدین علت دزدی فرزندشان را بفهمند. اگر والدین بتوانند علت اصلی دزدی کودک را پیدا کنند، قادر خواهند بود این رفتار کودک را اصلاح کنند. بر ای مثال می توانند برای کودک مقداری پول توجیبی مقرر کنند. یا برای انجام کارهای خانگی دشوار(مثل کوتاه کردن چمن های باغچه، چیدن علف های هرز، مرتب کردن انبار و...) به او اجرت دهند.
کودک را شرمنده نکنید
والدین نباید با سرزنش کردن های مکرر کودک، او را دچار احساس گناه کنند. آنها هم چنین نباید لقب ها و برچسب های ناروا به کودک شان بزنند.
بعضی از این روش ها، شدیداً موجب کاهش عزت نفس کودک می شود. والدین می توانند با رفتارهای خود به کودک نشان دهند که از کار او ناراحت شده اند و برای او پیامدهای رفتار اشتباهش را توضیح دهند.
منبع: 7 روز زندگی شماره 123