آرزوی هر شیعه است که ای کاش زمان به عقب برمی گشت و در غدیر حاضر بود و با مولایش دست بیعت می داد و به آنحضرت تبریک می گفت.ای کاش امیر المؤمنین علیه السلام اکنون زنده بود،و هر ساله در روز غدیر به حضورش شرفیاب می شدیم و با او تجدید بیعت می کردیم و بار دیگر به او تهنیت می گفتیم.
تحقق این آرزو چندان مشکل نیست.زیارت امیر المؤمنین علیه السلام در نجف اشرف و حضور در حرم مطهر آنحضرت و عرض ادب به ساحت قدس او و سخن گفتن با او از صمیم جان و باز گفتن این آرزوی قلبی در پیشگاهش از نظر شیعه،تجدید بیعت حقیقی و تبریک و تهنیت واقعی است .سلام غدیر به آن دوم شخصیت عالم وجود که صدای ما را می شنود و پاسخ ما را می دهد در حکم حضور در بیابان غدیر و بیعت با دست مبارک اوست.
امام صادق و امام رضا علیهما السلام سفارش اکید فرموده اند (1) که تا حد امکان در روز غدیر کنار قبر امیر المؤمنین علیه السلام حاضر باشیم و این یادبود عظیم را در حرم صاحب غدیر بپا کنیم.حتی اگر نمی توانیم در حرم او حاضر شویم در هر جایی که باشیم کافی است به سوی مزار با صفایش اشاره کنیم و به او سلامی دهیم و قلب خود را در حرم او حاضر کنیم و با مولایمان سخن بگوییم،که او سلام ما را سلامی گرم می دهد و دست بیعت ما را با دستان یداللهی خویش می فشارد.
این یادبود سالانه،تجدید خاطره غدیر و بیعت مجدد با صاحب آن است،و از زمان ائمه علیهم السلام تاکنون همواره برگزار شده است.سالانه هزاران نفر در شب و روز غدیر در حرم امیر المؤمنین علیه السلام حضور یافته اند و بند رقیت او را بدست مبارکش زینت گردن خود ساخته اند و به صاحب اختیاری مطلق او بر همه هستی شان افتخار نموده اند،و این را بعنوان بیعت با فرزندش حضرت قائم آل محمد عجل الله فرجه تلقی نموده اند.
امام هادی علیه السلامدر سالی که معتصم عباسی آنحضرت را از مدینه به سامرا تبعید کرددر روز غدیر به نجف آمدند و در حرم جدشان امیر المؤمنین علیه السلام حضور یافتند و زیارت مفصلی خطاب به آنحضرت انشا فرمودند. (2) این زیارت دوره کامل عقاید شیعه درباره ولایت امیر المؤمنین علیه السلام و فضایل و سوابق و محنتهای آنحضرت را بیان می کند.در اینجا جملاتی از این زیارت را که تجدید عهدی با عقاید ریشه دارمان است و نیز برخی دعاها که در آن مسئله غدیر مطرح شده است می آوریم : 1.در دعای ندبه:امامت پایان نبوت
فلما انقضت أیامه أقام ولیه علی بن أبی طالب صلواتک علیهما و آلهما هادیا إذ کان هو المنذر و لکل قوم هاد،فقال و الملأ أمامه:من کنت مولاه فعلی مولاه،أللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله. آنگاه که دوران رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله سر آمد ولی خود علی بن ابی طالب علیه السلام را بعنوان هدایتگر مردم منصوب نمود،چرا که او ترساننده مردم بود و هر قومی هدایتگری می خواهد.لذا در حالیکه مردم در برابر او بودند فرمود:«هر کس من صاحب اختیار او هستم علی صاحب اختیار اوست.خدایا دوست بدار هر کس او را دوست بدارد و دشمن بدار هر کس او را دشمن بدارد و یاری کن هر کس او را یاری کند و خوار کن هر کس او را خوار کند. 2.در دعای عدیله:ایمان به صاحب غدیر
آمنا بوصیه الذی نصبه یوم الغدیر و أشار بقوله«هذا علی»إلیه.
ما ایمان می آوریم به جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله که او را در روز غدیر منصوب کرد و با کلمه«این علی»به او اشاره کرد. 3.قسمتی از زیارت غدیر:اطاعت و ولایت تو را واجب کرد
السلام علیک یا مولای و مولی المؤمنین.
السلام علیک یا دین الله القویم و صراطه المستقیم.
أشهد أنک أخو رسول الله صلی الله علیه و آله...و أنه قد بلغ عن الله ما أنزله فیک،فصدع بأمره و أوجب علی أمته فرض طاعتک و ولایتک و عقد علیهم البیعة لک و جعلک أولی بالمؤمنین من أنفسهم کما جعله الله کذلک.ثم أشهد الله تعالی علیهم فقال:ألست قد بلغت؟فقالوا:اللهم بلی.فقال:اللهم اشهد و کفی بک شهیدا و حاکما بین العباد.فلعن الله جاحد ولایتک بعد الإقرار و ناکث عهدک بعد المیثاق.
سلام بر تو ای صاحب اختیار من و صاحب اختیار مؤمنین.
سلام بر تو ای دین محکم خداوند و راه مستقیم او.
شهادت می دهم که تو برادر پیامبر صلی الله علیه و آله هستی...و آنحضرت از طرف خداوند آنچه درباره تو نازل کرده بود رسانید و دستور خدا را به اجرا در آورد و وجوب اطاعت تو و ولایتت را بر مردم واجب کرد،و برای تو از آنان بیعت گرفت و تو را نسبت به مؤمنین صاحب اختیارتر از خودشان قرار داد همانطور که خداوند به آنحضرت چنین مقامی داده بود. سپس خدای تعالی را بر آنان شاهد گرفت و فرمود:آیا من به شما رساندم؟گفتند:آری بخدا قسم.
عرض کرد:خدایا شاهد باش و تو بعنوان شاهد و حاکم بین بندگان کفایت می کنی.
خداوند منکر ولایت تو را بعد از اقرار و شکننده عهد تو را بعد از پیمان لعنت کند. 4.قسمت دیگری از زیارت غدیر:قرآن به ولایت تو گویاست
أشهد أنک أمیر المؤمنین الحق الذی نطق بولایتک التنزیل و أخذ لک العهد علی الامة بذلک الرسول.
أشهد یا أمیر المؤمنین أن الشاک فیک ما آمن بالرسول الأمین و أن العادل بک غیرک عاند عن الدین القویم الذی ارتضاه لنا رب العالمین و أکمله بولایتک یوم الغدیر.
ضل و الله و أضل من اتبع سواک و عند عن الحق من عاداک.
شهادت می دهم تو امیر المؤمنین بر حقی هستی که قرآن به ولایت تو گویاست و پیامبر صلی الله علیه و آله بر سر آن از امت عهد و پیمان گرفته است.
یا امیر المؤمنین،شهادت می دهم که شک کننده درباره تو به پیامبر امین صلی الله علیه و آله ایمان نیاورده است،و کسی که تو را با غیر تو مساوی قرار دهد از دین محکمی که رب العالمین برای ما پسندیده و با ولایت تو در روز غدیر آن را کامل کرده،ضدیت و دشمنی کرده است.
بخدا قسم کسی که تابع غیر تو شد گمراه شده و هر کس با تو دشمنی کند با حق عناد ورزیده است. 5.فراز دیگری از زیارت غدیر:بخاطر ترس حق خود را رها نکردی
أشهد أنک ما اتقیت ضارعا و لا أمسکت عن حقک جازعا و لا أحجمت عن مجاهدة غاصبیک ناکلا و لا أظهرت الرضا بخلاف ما یرضی الله مداهنا و لا وهنت لما أصابک فی سبیل الله و لا ضعفت و لا استکنت عن طلب حقک مراقبا.
معاذ الله أن تکون کذلک،بل إذ ظلمت احتسبت ربک و فوضت إلیه أمرک و ذکرتهم فما ادکروا و وعظتهم فما اتعظوا و خوفتهم فما تخوفوا.
شهادت می دهم که تو از روی ذلت تقیه نکردی،و بخاطر ترس از حق خود امساک نکردی،و بعنوان عقب نشینی از جهاد با غاصبین حقت خودداری نکردی،و بعنوان سازشکاری مطلبی بر خلاف رضای خدا اظهار نکردی،و در مقابل آنچه در راه خدا به تو رسید سستی نکردی و ضعف نشان ندادی و بعنوان انتظار از طلب حق خود ناتوانی نشان ندادی.
معاذ الله که تو چنین باشی!بلکه وقتی مظلوم شدی برای خدا صبر کردی و کار خود را به او سپردی،و ظالمان را متذکر شدی ولی نخواستند بیاد بیاورند،و آنان را موعظه کردی ولی در آنان اثر نکرد،و آنان را از خدا ترسانیدی ولی نترسیدند! 6.قسمت دیگری از زیارت غدیر:خدا لعنت کند آنانکه حرمتت شکستند
لعن الله مستحلی الحرمة منک و ذائدی الحق عنک،و أشهد أنهم الأخسرون الذین تلفح وجوههم النار و هم فیها کالحون.
لعن الله من ساواک بمن ناواک.
لعن الله من عدل بک من فرض الله علیه ولایتک.
خدا لعنت کند آنانکه حرمت تو را شکستند و حقت را از تو دور کردند.شهادت می دهم که آنان از همه زیان کارترند،آنان که حرارت آتش به صورتهایشان می خورد و در آن با روی گرفته و عبوس هستند.
خدا لعنت کند کسی را که تو را با آن که در مقابل تو ایستاد مساوی بداند.
خدا لعنت کند کسی را که تو را با آنکه خداوند ولایتت را بر او واجب کرده مساوی بداند . 7.فراز دیگری از زیارت غدیر:جز عده کمی ایمان نیاوردند
إن الله تعالی استجاب لنبیه صلی الله علیه و آله فیک دعوته،ثم أمره بإظهار ما أولاک لأمته إعلاء لشأنک و إعلانا لبرهانک و دحضا للأباطیل و قطعا للمعاذیر.
فلما أشفق من فتنة الفاسقین و اتقی فیک المنافقین أوحی إلیه رب العالمین:یا أیها الرسول بلغ ما أنزل إلیک من ربک و إن لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس.فوضع علی نفسه أوزار المسیر و نهض فی رمضاء الهجیر فخطب و أسمع و نادی فأبلغ،ثم سألهم أجمع فقال :هل بلغت؟فقالوا:اللهم بلی.فقال:اللهم اشهد.ثم قال:ألست أولی بالمؤمنین من أنفسهم؟فقالوا :بلی.فأخذ بیدک و قال:«من کنت مولاه فهذا علی مولاه،اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله».فما آمن بما أنزل الله فیک علی نبیه إلا قلیل و لا زاد أکثرهم غیر تخسیر.P>خداوند تعالی دعای پیامبرش صلی الله علیه و آله را درباره تو مستجاب کرد،و به او دستور داد تا ولایت تو را بر امت اظهار کند تا مقام تو را بلند مرتبه و دلیل تو را اعلام کرده باشد و سخنان باطل را کوبیده و عذرهای بیجا را ریشه کن کرده باشد .
آنگاه که از فتنه فاسقان احساس خطر کرد و از منافقین درباره تو ترسید،پروردگار جهان به او چنین وحی کرد:«ای پیامبر،برسان آنچه از پروردگارت بر تو نازل شده،و اگر نرسانی رسالت او را نرسانده ای،و خداوند تو را از شر مردم حفظ می کند».
پیامبر صلی الله علیه و آله سختی سفر را متحمل شد و در شدت حرارت ظهر بپا خاست و خطبه ای ایراد کرد و شنوانید و ندا کرد و رسانید.سپس از همه آنها پرسید:آیا رسانیدم؟گفتند:آری بخدا قسم.
عرض کرد:خدایا شاهد باش.سپس پرسید:آیا من نسبت به مؤمنین از خودشان صاحب اختیارتر نبوده ام؟گفتند :آری.پس دست علی علیه السلام را گرفت و فرمود:«هر کس من صاحب اختیار او بوده ام این علی صاحب اختیار اوست.خدایا دوست بدار هر کس او را دوست بدارد و دشمن بدار هر کس او را دشمن بدارد،و یاری کن هر کس او را یاری کند و خوار کن هر کس او را خوار کند».ولی به آنچه خداوند درباره تو بر پیامبرش نازل کرد جز عده کمی ایمان نیاوردند و اکثرشان جز زیان کاری برای خود زیاد نکردند. 8.فراز دیگری از زیارت غدیر:معتقدیم که این حقی از جانب خداست
اللهم إنا نعلم أن هذا هو الحق من عندک،فالعن من عارضه و استکبر و کذب به و کفر و سیعلم الذین ظلموا أی منقلب ینقلبون.
لعنة الله و لعنة ملائکته و رسله أجمعین علی من سل سیفه علیک و سللت سیفک علیهیا أمیر المؤمنینمن المشرکین و المنافقین إلی یوم الدین،و علی من رضی بما ساءک و لم یکرهه و أغمض عینه و لم ینکر أو أعان علیک بید أو لسان أو قعد عن نصرک أو خذل عن الجهاد معک أو غمط فضلک و جحد حقک أو عدل بک من جعلک الله أولی به من نفسه.
خدایا،ما می دانیم که این حقی از جانب توست.پس لعنت کن هر کس با آن معارضه کند و در مقابل آن سر تعظیم فرود نیاورد و آن را تکذیب کند و کافر شود.و بزودی آنانکه ظلم کردند خواهند دانست که به کجا باز خواهند گشت.
یا امیر المؤمنین،لعنت خدا و لعنت همه ملائکه و انبیائش بر کسی که تو بر او شمشیر کشیدی و کسی که بر تو شمشیر کشید از مشرکین و منافقین تا روز قیامت.و بر کسی که به آنچه تو را ناراحت می کند راضی باشد و او را ناراحت نکند،و بر کسی که چشم خود را بسته و انکار نمی کند،و بر کسی که علیه تو با دست یا زبان کمک کرده یا از یاری تو خودداری کرده یا از جهاد همراه تو دیگران را منع کرده یا فضیلت تو را کوچک شمرده و حق تو را انکار نموده یا کسی را که خداوند تو را صاحب اختیار بر او قرار داده با تو برابر بداند. 9.بخش دیگری از زیارت غدیر:مسئله عجیب بعد از انکار حق تو
و الأمر الأعجب و الخطب الأفزع بعد جحدک حقک غصب الصدیقة الطاهرة الزهراء سیدة النساء فدکا و رد شهادتک و شهادة السیدین سلالتک و عترة المصطفی صلی الله علیکم،و قد أعلی الله تعالی علی الأمة درجتکم و رفع منزلتکم و أبان فضلکم و شرفکم علی العالمین.
مسئله عجیب و کار سوزناک بعد از انکار حق تو،غصب فدک از صدیقه طاهره سیدة النساء حضرت زهرا علیها السلام و رد شهادت تو و دو آقا از نسل و عترت تو امام حسن و امام حسین علیهما السلام است که صلوات خدا بر شما باد،و این در حالی بود که خداوند تعالی درجه شما را بر امت بالا برده و منزلت شما را بلند قرار داده و فضل شما را روشن کرده و شما را بر عالمیان شرافت داده است. 10.فراز دیگری از زیارت غدیر:متحیر است کسی که به تو ظلم کرده
ما أعمه من ظلمک عن الحق.
فأشبهت محنتک بهما محن الأنبیاء عند الوحدة و عدم الأنصار.
ما یحیط المادح وصفک و لا یحبط الطاعن فضلک.
تخمد لهب الحروب ببنانک و تهتک ستور الشبه ببیانک و تکشف لبس الباطل عن صریح الحق.
چقدر متحیر است از حق کسی که به تو ظلم کرده است.
محنت تو به آن دو(ابوبکر و عمر)،به گرفتاریهای انبیاء علیهم السلام هنگام تنهایی و کمک نداشتن شباهت پیدا کرد. مدح کننده تو به اوصافت احاطه پیدا نمی کند،و طعن زننده بر تو فضیلتت را پائین نمی آورد.
آتش جنگها را با انگشتانت خاموش می کردی،و پرده های شبهه را با بیانت پاره می نمودی،و پوشش باطل را با حق صریح منکشف می کردی. 11.فراز دیگری از زیارت غدیر:خدایا منکرین حق ولیت را لعنت کن
اللهم العن قتلة أنبیائک و أوصیاء أنبیائک بجمیع لعناتک و أصلهم حر نارک و العن من غصب ولیک حقه و أنکر عهده و جحده بعد الیقین و الإقرار بالولایة له یوم أکملت له الدین.
اللهم العن قتلة أمیر المؤمنین و من ظلمه و أشیاعهم و أنصارهم.
اللهم العن ظالمی الحسین و قاتلیه و المتابعین عدوه و ناصریه و الراضین بقتله و خاذلیه لعنا وبیلا.
خدایا،قاتلین انبیاء و جانشینان انبیائت را با همه لعنتهایت لعنت کن،و گرمی آتش را به آنان بچشان.و لعنت کن کسانی را که حق ولیت را غصب کردند و پیمان او را انکار نمودند و بعد از یقین و اقرار به ولایت او در روزی که دین را برایش کامل کردی،آن را انکار کردند .
خدایا قاتلین امیر المؤمنین و کسانی که به او ظلم کردند و پیروان و یارانشان را لعنت فرما.
خدایا،ظالمین حسین علیه السلام و قاتلین او و تابعین دشمن او و یاری کننده دشمنش را و راضیان به قتل او و خوارکنندگان او را لعنتی فرما که عاقبتی بد دنبال آن باشد. 12.فراز دیگری از زیارت غدیر:خدایا اولین ظالم به آل محمد را لعنت فرما
اللهم العن أول ظالم ظلم آل محمد و مانعیهم حقوقهم.
اللهم خص أول ظالم و غاصب لآل محمد باللعن و کل مستن بما سن إلی یوم القیامة.
اللهم صل علی محمد خاتم النبیین و علی علی سید الوصیین و آله الطاهرین و اجعلنا بهم متمسکین و بولایتهم من الفائزین الآمنین الذین لا خوف علیهم و لا هم یحزنون.
خدایا اولین ظالمی که به آل محمد ظلم کرد و مانعین حقوق ایشان را لعنت فرما.
خدایا اولین ظالم و غاصب حق آل محمد و هر کس که بدعتهای او را تا روز قیامت عمل می کند لعنت مخصوص فرما.
خدایا،بر محمد خاتم پیامبران و بر علی آقای اوصیاء و آل طاهرینش صلوات فرست،و ما را متمسک به آنان قرار داده و با ولایتشان ما را از رستگاران و از صاحبان امان که بر آنان ترسی نیست و محزون نمی شوند قرار ده. 13.در دعای روز عید غدیر:غدیر را پذیرفتیم
اللهم صدقنا و أجبنا داعی الله و اتبعنا الرسول فی موالاة مولانا و مولی المؤمنین أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب...أللهم ربنا إننا سمعنا منادیا ینادی للایمان أن آمنوا بربکم فآمنا...فإنا یا ربنا بمنک و لطفک أجبنا داعیک و اتبعنا الرسول و صدقناه و صدقنا مولی المؤمنین و کفرنا بالجبت و الطاغوت،فولنا ما تولینا...
خدایا ما تصدیق کردیم و اجابت نمودیم دعوت کننده تو را و پیرو پیامبر صلی الله علیه و آله شدیم درباره ولایت مولایمان و مولای مؤمنان امیر المؤمنین علی بن ابی طالب...خدایا،پروردگارا،ما شنیدیم منادیی برای ایمان ندا می کند که به پروردگارتان ایمان بیاورید.ما نیز ایمان آوردیم...پروردگارا،مابه منت و لطف تودعوت کننده ات را پاسخ مثبت دادیم و پیرو پیامبر صلی الله علیه و آله شدیم و او را تصدیق کردیم و همچنین مولای مؤمنین را تصدیق کردیم،و به جبت و طاغوت کافر شدیم.خدایا ولایتی را که پذیرفته ایم همراهمان قرار ده. 14.فرازی دیگر از دعای روز غدیر:معرفت غدیرم ده
اللهم إنی أسألک...أن تجعلنی فی هذا الیوم الذی عقدت فیه لولیک العهد فی أعناق خلقک و أکملت لهم الدین،من العارفین بحرمته و المقرین بفضله...اللهم فکما جعلته عیدک الأکبر و سمیته فی السماء یوم العهد المعهود و فی الأرض یوم المیثاق المأخوذ و الجمع المسؤول صل علی محمد و آل محمد و أقرر به عیوننا و أجمع به شملنا و لا تضلنا بعد إذ هدیتنا و اجعلنا لأنعمک من الشاکرین یا أرحم الراحمین.
خدایا از تو می خواهم مرا در این روزی که برای ولیت عهدی برگردن خلقت بسته ای و دین را بر ایشان کامل کرده ای،مرا از عارفین به حرمت آن و اقرار کنندگان به فضیلت آن قرار دهی...
خدایا همانگونه که آن را عید بزرگ خود قرار داده ای و در آسمان روز عهد معهود نامیده ای و در زمین روز پیمان گرفته شده و اجتماع سؤال شونده نامگذاری کرده ای،بر محمد و آل محمد درود فرست و چشم ما را بدان روشن فرما و کارهای ما را به برکت آن منظم فرما و بعد از هدایت ما را گمراه مفرما و ما را نسبت به نعمتهایت از شاکران قرار ده،ای رحم کننده ترین رحم کنندگان. 15.فراز دیگری از دعای عید غدیر:لعنت بر منکر حق غدیر
الحمد لله الذی عرفنا فضل هذا الیوم و بصرنا حرمته و کرمنا به و شرفنا بمعرفته و هدانا بنوره...اللهم إنی أسألک...أن تلعن من جحد حق هذا الیوم و أنکر حرمته فصد عن سبیلک لإطفاء نورک.
حمد خدایی را که فضیلت این روز را به ما شناسانید و ما را نسبت به حرمت آن بصیرت داد و بوسیله آن به ما کرامت بخشید و با معرفت آن به ما شرف داد و به نور آن ما را هدایت کرد.
خدایا،از تو می خواهم لعنت کنی کسانی را که حق این روز را انکار کردند و حرمت آن را نپذیرفتند و برای خاموش کردن نور تو راه تو را بستند. 16.فراز دیگری از دعای عید غدیر:خدا را بر غدیر سپاسگزارم
الحمد لله الذی جعل کمال دینه و تمام نعمته بولایة أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام.
شکر خدایی را که کمال دینش و تمام نعمتش را با ولایت امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام قرار داد.
پی نوشتها:
1) عوالم ج 15/3 ص 220
2) بحار الانوار، ج 97 ص 360
چهارده قرن با غدیر ص 201
