بعثت، هجوم نور به قلب تاریکی است. عاشقان کوی محمد نقد دل را به پای محبت او نثار می کنند تا صفای باطن به دست آورند. دل را به چشمه معرفت او می سپارند تا با زلال احکام الهیش زنگار از درون بزدایند. کشتی نشین دریای اهل بیت(ع) محمد می شوند تا سوار بر امواج فقه به ساحل سعادت راه یابند!
آنچه پیامبر(ص) بر این مردم خواند یکسره مایه حیات است و وسیله نجات. راهی هموار در داغستان دنیا که پای اندیشه بشر را از ریگ خطا مصون می دارد. و احکامی سراسر حکمت که ریشه در فطرت انسان دارد. او که درهای باغ سبز معرفت را بر پیروان مکتب خویش گشود، و پیام آور این حکمت بود، به یقین شخصیتی بزرگ دارد و ستودنی. دل او آسمان معرفت الهی است و کلامش باران رحمت خداوند!
و حال که چنین است بر پویندگان راه محمد است آن پیام آور مهر و صداقت را بشناسند و جان خویش را آینه روشنی از او گردانند و در راه احترامش بکوشند.
آنچه به فهرست می کشانیم وظایفی است بر عهده همه ما که راه حق شناسی و احترام گذاری به خاتم پیامبران را می آموزد. او که جرعه حیات به ما نوشاند بیش از هر کس سزاوار احترامی بی شایبه است، هر چند که از عهده حق او برنیاییم.
از طرف دیگر این وظایف، آینه ای است که ما را با چهره نورانی پیامبر(ص) آشنا می سازد گرچه سیمای به حق پیوسته و از دنیا گسسته محمد(ص) هرگز در چشم دنیایی مان نمی گنجد; ولی
آب دریا را اگر نتوان کشید هم بقدر تشنگی باید چشید
پس بر شیفتگان او است که این وظایف را بشناسند و بدانند که هر یک از آنها انگشت اشاره به سیمای نورانیش دارند.
گواهی دادن به بندگی و رسالت پیامبر(ص)
گواهی دادن به بندگی و رسالت پیامبر(ص) در کنار گواهی به یگانگی خداوند سبحان، اهمیت و فضیلتی استثنایی دارد، تا آنجا که امیرمؤمنان فرمود: و اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله شهادتان ترفعان القول و تضاعفان العمل خف میزان ترفعان منه و ثقل میزان توضعان منه.
گواهی دادن به یگانگی خداوند متعال [همان گونه که در متن حدیث آمده] و بندگی و رسالت محمد(ص) دو گواهی دادنی است که سخن را بالا و عمل را دو چندان می سازند. ترازویی که این دو از آن برداشته شوند سبک و ترازویی که این دو در آن نهاده شوند سنگین خواهد بود.
بعلاوه که گواهی دادن به بندگی و رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله در تشهد نماز واجب است.
احترام به پیامبر(ص)
شخصی به حضور امام صادق(ع) رسید. حضرت(ع) حال او را جویا شد. گفت: خداوند به من فرزندی داده است. امام پرسید: نامش را چه گذاشته ای؟ گفت: محمد! امام(ع) با شنیدن این نام صورتش را به عنوان احترام نزدیک زمین آورد و گفت: محمد، محمد، محمد! آنگاه ادامه داد: خودم، فرزندانم، پدرم، مادرم و تمام اهل روی زمین به فدای رسول خدا(ص) .
مالک امام مالکیان می گوید: جعفر صادق(ع) هنگامی که نام پیامبر(ص) را می برد رنگ چهره اش تغییر می یافت. تا آنجا که بازشناخته نمی شد من کسی را چون او اینچنین نیافتم.
پاسداشت حرمت پیامبر(ص)
بزرگداشت پیامبر(ص) تا بدانجاست که اعتکاف در مسجد پیامبر(ص) به ویژه در سه روز چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه از اعتکاف در دیگر مساجد ثواب بیشتری دارد.و آن که پس از سه روز اقامت و روزه در مدینه حاجتی از خداوند بطلبد حاجتش روا شود.
و به موجب پاره ای از روایات اقامت در شهر آن حضرت (مدینه) بر اقامت در مکه ترجیح دارد.
بر پایه احادیث برای ورود به مدینه منوره و خروج از آن و وداع با پیامبر صلی الله علیه و آله یا زیارت آن حضرت و نیز ورود به مسجد پیامبر مستحب است غسل کنند.
همچنین مسافری که قصد اقامت در مدینه نکرده و باید بر طبق قاعده نماز را شکسته بخواند می توان در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله نماز را به اختیار خود شکسته یا تمام بخواند.
البته سه مکان دیگر نیز دارای این حکم اند: مسجد الحرام، مسجد کوفه و حائر سیدالشهداء.
نیز به احترام آن حضرت روزه گرفتن در میلاد پیامبر (هفدهم ربیع الاول) ثواب یک سال روزه دارد. و روزه در عید مبعث ثواب دو سال.
بعلاوه در این روز شاد کردن مؤمنان و دادن صدقه یکی از آداب شمرده شده است.
اسوه پذیری
قرآن، پیامبر(ص) را اسوه نیکو می خواند (لکم فی رسول اسوه حسنة) و نهج البلاغه، محبوبترین بنده خدا را کسی می داند که از این اسوه زیبای بشریت، درس گیرد (و احب العباد الی الله المتاسی بنبیه)
دوست داشتن پیامبر(ص)
قل ان کان اباؤکم و ابنائکم و اخوانکم و ازواجکم و عشیرتکم و اموال اقترفتموها و تجارة تخشون کسادها و مساکن ترضونها احب الیکم من الله و رسوله و جهاد فی سبیله فتربصوا حتی یاتی الله بامره.(قرآن کریم)
ای پیامبر! بگو اگر پدران و پسران و برادران و زنان و خویشاوندان و دارایی هایی که به دست آورده اید و تجارتی که از کسادی آن می ترسید و خانه هایی که از آنها خرسندید نزد شما از خدا و رسولش و کارزار در راه او محبوبتر است پس منتظر باشید تا خدا امر و فرمانش را بر شما فرود آورد.
همان پیامبری که به اطاعتش امر شده ایم خود بر پیروی از عترتش سخت تاکید کرده است. از حدیث ثقلین گرفته تا حدیث سفینه و صدها حدیث دیگر همگی اطاعت از اهل بیت(ع) را ضروری شمرده اند.
پیروی از پیامبر(ص)
قرآن می فرماید:
... و اطیعوا الرسول و از پیامبر اطاعت کنید.
پیروی از عترت پیامبر(ص)
همان پیامبری که به اطاعتش امر شده ایم خود بر پیروی از عترتش سخت تاکید کرده است. از حدیث ثقلین گرفته تا حدیث سفینه و صدها حدیث دیگر همگی اطاعت از اهل بیت(ع) را ضروری شمرده اند. از نظر امیر مؤمنان(ع) این اطاعت باید به صورت یک ملازمت کامل با آنان شکل بپذیرد یعنی از اهل بیت(ع) نه اندکی جلوتر بیفتیم و نه اندکی عقب تر. آن حضرت(ع) فرمود: فالزموا سمتهم... ولا تسبقوهم فتضلوا و لا تتاخروا عنهم فتهلکوا
همواره ملازم طریقه آنان باشید. نه از آنان پیشی گیرید که به گمراهی می افتید و نه از آنان عقب بمانید که به هلاکت می رسید.
دروغ بستن بر پیامبر(ص)
پیامبر(ص) فرمود: من کذب علی متعمدا فلیتبوء مقعده من النار.
هر کسی بعمد بر من دروغ بندد در آتش جای گیرد. (گفتنی است دروغ بستن بر پیامبر(ص) روزه را باطل می کند.)
بپا داشتن سنت پیامبر(ص)
از نظر امیرمؤمنان، بپا داشتن سنت پیامبر(ص) خصلت اهل ایمان و وظیفه حکومت اسلامی است.
ترک نکردن سنت پیامبر(ص)
پبامبر(ص) فرمود: ستة لعنهم الله ... التارک لسنتی شش نفرند که خدای متعال آنها را لعنت می کند یکی از آنها کسی است که سنت مرا ترک کند.
تغییر ندادن سنت پیامبر(ص)
در ذکر صلوات امام صادق(ع) به رسول خدا(ص) چنین می خوانیم.
اللهم العن الذی ... غیروا سنة نبیک خداوندا لعنت کن کسانی را که سنت پیامبر را تغییر دادند، ... هزاران هزار لعنت!
ترجیح دادن پیامبر(ص)
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: حبی خالط دماء امتی فهم یؤثرونی علی الآباء و علی الامهات و علی انفسهم.
دوستی من با خونهای امت من آمیخته شده است. آنها مرا بر پدران و مادران و خودشان ترجیح می دهند.
فرو آوردن صدا در محضر پیامبر(ص)
خدای متعال بر حفظ مقام آخرین برگزیده خود در سوره حجرات می فرماید:
یا ایها الذین آمنوا لا ترفعوا اصواتکم فوق صوت النبی و لا تجهروا له بالقول کجهر بعضکم لبعض.
ای مؤمنان، صدای خود را فراتر از صدای پیامبر(ص) نکنید و برای او سخن بلند مگویید مانند بلند سخن گفتن برخی از شما برای برخی دیگر.
بی تابی در رحلت پیامبر(ص)
امیرمؤمنان(ع) در رحلت پیامبر(ص) بر سر قبر آن حضرت(ع) گفت: فغان و بیتابی قبیح است مگر بر تو.
خشنود کردن دخت پیامبر(ص)
رضایت فاطمه زهرا(س) دخت گرامی پیامبر(ص) معیار رضایت الهی است. پیامبر(ص) در تکیه بر این امر، رضایت فاطمه(ع) را رضایت خویش و رضایت خویش را رضایت خداوند معرفی می نمود و ناخرسندی و خشم زهرا7 را ناخرسندی خود و خشم خود را غضب خداوند می دانست.
یادکرد اجداد پیامبر(ص)
پیامبر(ص) فرمود: اذا بلغ نسبی الی عدنان فامسکوا هر گاه نسب من به هنگام شمردن، به عدنان، [جد بیستم پیامبر(ص)] رسید توقف کنید. [و از آن پس را دنبال نکنید.]
ماه ویژه پیامبر(ص)
پیامبر(ص) فرمود: شعبان ماه من است، خداوند رحمت کند آنکه مرا در این ماه (اطاعت پروردگار و روزه) کمک کند.
امیرمؤمنان(ع) فرمود: از زمانی که ندای پیامبر(ص) را نسبت به شعبان شنیدم روزه این ماه را ترک نکردم و آن را تا آخر عمرم ترک نخواهم کرد ان شاء الله
زیارت پیامبر(ص)
زیارت قبر شریف پیامبر(ص) از پرفضیلت ترین زیارتهاست. آن حضرت خود فرموده است: کسی که بعد از رحلتم قبرم را زیارت کند مانند کسی است که به دیدار من در زمان حیاتم آمده است. و (در روایت دیگری فرمود) من شفیع او در قیامت خواهم شد.
زیارت قبر پیامبر(ص) تا آنجا اهمیت دارد که مستحب است آن را بر حج استحبابی ترجیح دهیم. این زیارت در مواردی استحباب بیشتری دارد. از جمله:
1- به هنگام حج زیارت قبر شریف پیامبر صلی الله علیه و آله برای کسانی که به حج رفته اند استحباب بسیار دارد به گونه ای که اگر حجاج از انجام آن سر باز زنند بر حاکم اسلامی است آنان را به انجامش موظف دارد.
رضایت فاطمه زهرا(س) دخت گرامی پیامبر(ص) معیاررضایت الهی است.
2- در روز ولادت رسول اکرم(ص) (هفدهم ربیع الاول) در این روز چنانچه نتوان بر سر قبر آن حضرت حاضر شد می توان از دور حضرت را زیارت کرد.
3- در مبعث نبوی 9 (بیست و هفتم رجب) زیارت پیامبر(ص) در این روز مستحب است.
سلام کردن به پیامبر(ص)
پیامبر(ص) فرمود: اگر نمی توانید به زیارت قبر من بیایید به سویم سلام بفرستید که آن نیز به من می رسد. در روایت دیگری از امام کاظم(ع) می خوانیم: هنگامی که به رواق پیامبر(ص) داخل یا از آن خارج می شوی بر او سلام کن و همچنین از دور به او سلام کن. در روایت برای کنار قبر پیامبر(ص) «سلام » با کیفیت خاصی وارد شده است.
در دو مورد سلام کردن به پیامبر(ص) جایگاه ویژه ای پیدا می کند:
1- در نماز، مستحب است قبل از گفتن سلام واجب در نماز، السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته گفته شود.
2- در سجده سهو، برای سجده سهو اذکاری وارد شده که گفتن یکی از آنها واجب است. از جمله آن اذکار این است: بسم الله و بالله السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته.
زیارت نوادگان پیامبر(ص)
پیامبر(ص) فرمود: من زار احدا من ذریتی زرته یوم القیامة کس که فردی از ذریه مرا زیارت کند، زیارت کنم او را در روز قیامت
صلوات فرستادن
خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: ان الله و ملائکته یصلون علی النبی، یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیماخدا و فرشتگان بر پیامبر(ص) درود می فرستند. ای کسانی که ایمان آورده اید، شما نیز بر او درود فرستید و او را کاملا فرمان برید.
در بیان فضیلت صلوات بر پیامبر(ص) و آل او روایات فراوانی وارد شده است که به دو روایت اشاره می کنیم:
1- امام رضا(ع) فرمود: من لم یقدر عن ما یکفر به ذنوبه فلیکثر من الصلاة علی محمد و آله کسی که نمی تواند گناهان خویش را با توبه و انابه و تحمل رنج عبادت محو کند باید بسیار بر محمد و آل او صلوات بفرستد.
2- ما فی المیزان شئ اثقل من الصلاة علی محمد و آل محمدچیزی به اندازه صلوات بر محمد و آل او در ترازوی اعمال سنگینی نمی کند.
صلوات در چهار مورد حکم ویژه ای پیدا می کند:
الف. در تشهد نماز واجب است.
ب. هنگام ذکر نام پیامبر(ص).
در این صورت هر چند واجب نیست ولی در مورد ترک آن دو حدیث نبوی تکان دهنده وجود دارد:
1- البخیل حقا من ذکرت عنده فلم یصل علی حقیقتا بخیل کسی است که مرا پیش او یاد کنند و بر من صلوات نفرستد.
کسی که نمی تواند گناهان خویش را با توبه و انابه و تحمل رنج عبادت محو کند باید بسیار بر محمدو آل او صلوات بفرستد.
2- کسی که به هنگام یاد شدن از من صلوات را فراموش کند خداوند او را در پیدا کردن راه بهشت دچار اشتباه می کند.
ج. در روز مبعث یکی از آداب ویژه، بسیار صلوات فرستادن است.
د. در دو خطبه نماز جمعه
در هر دو خطبه باید بر محمد و آل او علیهم السلام درود فرستاد.
ه. در سجده سهو
برای این سجده چند ذکر وارد شده که انجام یکی از آنها واجب است. بیشتر این ذکرها شامل صلوات است مانند: «بسم الله و بالله و صلی الله علی محمد و آل محمد» و «بسم الله و بالله اللهم صل علی محمد و آل محمد»
محترم شمردن خون، مال و آبروی گواهی دهنده به رسالت
کسی که بعد از شهادت به یگانگی خداوند سبحان، به رسالت پیامبر(ص) گواهی دهد خون، مال و آبروی او محترم می گردد و احکام ازدواج و ... در حق او جاری می شود.
در حدیث آمده: به حقنت الدماء و علیه جرت المناکح و المواریث با گفتن شهادتین خونها محترم شمرده می شود و بر پایه آن احکام ازدواج و ارث جاری می گردد.
کشتن دشنام دهنده پیامبر
همه فقیهان اسلام بر این عقیده اند که باید دشنام دهنده پیامبر(ص) را کشت.
تعمیر قبر پیامبر(ص)
علامه مجلسی(ره) در این باره در کتاب شریف بحارالانوار روایاتی را برشمرده که گویای استحباب تعمیر قبر پیامبر(ص) و قبور امامان(ع) است.
نام گذاری به اسم پیامبر(ص)
آن حضرت خود فرموده است: بورک لبیت فیه محمد و مجلس فیه محمد و رفقة فیه محمدخانه یا مجلس و گروهی که در آن محمدنام وجود دارد مبارک است.
ابی رافع می گوید: از پیامبر شنیدم اگر نام فرزند را محمد نهادید با او بدرفتاری ننمایید، اذیتش نکنید و او را نزنید.
امام صادق(ع) به کسی که نام فرزندش را محمد نهاده بود فرمود: او را فحش نده، نزن و به او بدی نکن.
دوست داشتن عترت پیامبر(ص)
قرآن می فرماید: قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی ای پیامبر، بگو از شما پاداشی جز دوستی خویشاوندانم نمی خواهم پیامبر(ص) فرمود: الزموا مودتنا اهل البیت 7 فانه من لقی الله و هو یودنا دخل الجنة بشفاعتنا و الذی نفسی بیده لا ینفع عبدا عمله الا بمعرفة حقناهمواره به اهل بیت محبت ورزید. چه آنکه اگر کسی خداوند را ملاقات کند در حالی که ما را دوست می دارد با شفاعت ما به بهشت رود. سوگند به کسی که جانم در دست اوست هیچ بنده ای از عمل خویش سود نمی برد مگر با شناختن حق ما.
نیازردن نوادگان پیامبر(ص)
پیامبر(ص) فرمود: به خدا سوگند نسبت به کسی که ذریه ام را بیازارد شفاعت نمی کنم.
نظر انداختن به فرزندان و نوادگان پیامبر(ص)النظر الی ذریة النبی(ص) عبادة نظر انداختن به ذریه پیامبر(ص) عبادت است.
والامقام ترین فرزندان و نوادگان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هستند که وظایف امت نسبت به آنها آشکار است. بعد از ایشان باید به سادات بزرگوار احترام گذاشت و روایت فوق اینان را نیز شامل است. در روایتی می خوانیم:
النظر الی جمیع ذریة النبی عبادة ما لم یفارقوا منهاجه و لم یتلوثوا بالمعاصی نظر افکندن به تمام ذریه پیامبر(ص) عبادت است تا آن زمان که از راه آن حضرت(ص) جدا نشده و به معاصی آلوده نشوند.
قرائت سوره محمد
پیامبر(ص) فرمود: کسی که سوره محمد(ص) را قرائت کند خدای سبحان او را از نهرهای بهشت سیراب خواهد کرد.
امام صادق(ع) فرمود: کسی که سوره محمد(ص) را قرائت کند هیچگاه در دین او شک درنیاید و همواره از شرک و کفر محفوظ ماند تا اینکه مرگش فرا رسد. و زمانی که مرد خداوند هزار فرشته در قبر او می گمارد که درود فرستند و ثواب درودشان برای او باشد و وی را تشییع کنند تا در ایستگاه ایمنی و رحمت، نزد خدا نگاهش دارند. سپس او در امان خداوند سبحان و پناه محمد(ص) قرار می گیرد.
نماز پیامبر(ص)
کسی از امام رضا(ع) در باره نماز جعفر طیار پرسید حضرت فرمود چرا غافلی از نماز حضرت رسول(ص)! بعد فرمود: دو رکعت نماز بجای می آوری و در هر رکعتی یک بار سوره حمد و پانزده بار سوره انا انزلناه می خوانی و در رکوع و بعد از سر برداشتن از آن، و در هر دو سجده و بعد از سر برداشتن از هر کدام پانزده بار سوره انا انزلناه را قرائت می کنی. از نماز که فارغ شدی میان تو و خداوند گناهی نمی ماند مگر اینکه آمرزیده و حاجتت برآورده می شود.
نماز در روضه شریف
مستحب است میان منبر و قبر پیامبر(ص) نماز گذارده شود.
نماز مبعث
دو نوع نماز برای این روز وارد شده است:
الف: دوازده رکعت نماز دو رکعتی که در هر رکعت حمد و یک سوره آسان قرائت می گردد. میان هر دو رکعت نماز دعای خاصی دارد که ابتدای آن این است: الحمدلله الذی لم یتخذ ولدا ...
ب: دوازده رکعت نماز که در هر رکعت حمد و سوره قرائت می گردد و بعد از هر دو رکعت به صورت زیر عمل می کند:
1- سوره حمد و سوره توحید و سوره قل اعوذ و برب الفلق و سوره قبل اعوذ برب الناس (چهار بار)
2- لا اله الا الله و الله اکبر و سبحان الله و الحمدلله و لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم (چهار بار)
3- الله الله ربی لا اشرک به شیئا (چهار بار)
4- لا اشرک بربی احدا (چهار بار)
نماز روز میلاد
یکی از آداب روز میلاد پیامبر(ص) (هفدهم ربیع الاول) خواندن نمازی است که دو رکعت دارد و در هر رکعت بعد از حمد ده بار سوره انا انزلناه و ده بار سوره توحید خوانده می شود.
وداع با قبر پیامبر(ص)
مستحب است کسی که می خواهد از مدینه بیرون رود با قبر نبی 9 وداع کند و مستحب است در وداع چنین بگوید:
صلی الله علیک السلام علیک لا جعله الله آخر تسلیمی علیک: خداوند بر تو درود فرستد. سلام بر تو! امیدواریم خداوند این سلام را آخرین عرض ارادت ما بر تو قرار ندهد. (وداع با پیامبر(ص) کیفیت خاصی دارد.)
