به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه، کارشناس پژوهشکده مردم‌شناسی در نشست تخصصی حجاب و عفاف که در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد، گفت: پوشاک اقوام ایرانی با توجه به کاربرد و سپس براساس شرایط مذهبی و اقلیمی انتخاب و با هنرهای دستی مانند سوزن‌دوزی و پولک‌دوزی تزیین شده است.
او با اشاره به اینکه پوشاک فقط به تن‌پوش محدود نیست، ادامه داد: پوشاک یک مجموعه شامل سرپوش، تن‌پوش و پاپوش است. راحتی و گشادی از ویژگی‌های پوشاک اقوام ایرانی است. پوشاک اقوام ایرانی نه‌تنها بسیار زیباست، بلکه از منابع داخلی و طبیعی تهیه شده است.
کارشناس پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی با اشاره به تنوع پوشاک در مناطق مختلف کشور، اظهار کرد: پوشاک براساس جنسیت و رده سنی متفاوت است، به‌طور مثال پوشاک سالمندان نه‌تنها در رنگ، بلکه در الگوی دوخت نیز متفاوت با پوشاک جوانان است.
او پوشاک ایرانی را پوششی نجیب، کامل و چشم‌نواز دانست و با ابراز تاسف از اینکه در چند دهه اخیر توجه به لباس‌های سنتی بیشتر جنبه تبلیغاتی پیدا کرده است، اظهار کرد: در بسیاری از فروشگاه‌ها شاهد وجود کارهای بسیار ناشیانه و ابتدایی از لباس‌های سنتی هستیم.
امامی با تاکید بر اینکه روزآمد کردن پوشاک سنتی یکی از موضوعات مهم فرهنگی است، گفت: به‌طور حتم نمی‌توان لباس قدیمی را به همان شکل اولیه احیا کرد؛ اما می‌توان از عناصر این لباس‌ها در پوشاک امروزی بهره برد.
این کارشناس در بخش دیگری از سخنانش به فعالیت‌های پژوهشکده مردم‌شناسی در زمینه گردآوری پوشاک اقوام ایرانی از سال 1376اشاره و بیان کرد: متاسفانه ما فضای مناسب و کافی برای نمایش و حتی نگهداری این پوشاک‌ها در اختیار نداریم، هرچند با همکاری پژوهشکده حفاظت و مرمت مرمت تا حدودی این نوع پوشاک احیا شده‌اند.
او یکی از معانی بازشناسی فرهنگ ایرانی اسلامی اقوام مختلف کشور را فرهنگ حجاب دانست و افزود: با این حال حجاب تنها به پوشش ظاهری خلاصه نمی‌شود، بلکه حجاب باید در تفکر، رفتار و گفتار باشد و در آخرین مرحله حجاب باید در پوشش نمود پیدا کند و این امر باعث می‌شود زندگی مردان و زنان ایرانی سرشار از آرامش و صلح و دوستی باقی بماند.
نگاه باستان‌شناختانه به حجاب و عفاف
در ادامه این نشست، معاون اداری، مالی و توسعه مدیریت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: پژوهش‌های این حوزه با سایر حوزه‌ها دارای تفاوت ماهوی است، چراکه نگاه به موضوعات مختلف اعم از حجاب و عفاف در این حوزه باید باستان‌شناختانه باشد و با توجه به گذشته، پژوهش و مستندنگاری انجام دهیم و نتایج آن را معرفی کنیم.
عبدالکریم شادمهر با اشاره به موضوع حجاب و عفاف ادامه داد: از زمان عیلامی‌ها، بحث پوشش در ایران مطرح بوده و بعد از ورود اسلام هم از آن استقبال شده است. براساس پژوهش‌های انجام‌شده، مردان و زنان در دوران پیش از تاریخ پوشش کاملی داشته‌اند و فطرت و اصالت زن نقشی مهم در جامعه داشته است.
او اظهار کرد: برای مرکز نوآوری پژوهشگاه قرار است دو رویداد برگزار شود. در یکی از این دو رویداد که کاربست نتایج پژوهشی خواهد بود، مبحث پوشاک با رویکرد هویت ملی و ایرانی را خواهیم داشت و رویداد دیگر نیز تحت عنوان پوشاک با رویکرد هویت اسلامی ایرانی برگزار خواهد شد.
وی مد را از نظر آماری یک شاخص مرکزی دانست و گفت: هر اتفاقی که فراوانی بیشتری داشته باشد، مد است و ما در بحث پوشاک، چنین نگاهی نخواهیم داشت.
شادمهر در ادامه به اهمیت نسبت جنسیت در مطالعات مختلف اعم از مطالعات جمعیت‌شناسی اشاره کرد و افزود: نسبت جنسیتی 105 است. به عبارت دیگر به ازای هر 105 مرد 100 زن در جامعه وجود دارد.
او با اشاره به حضور فعال زنان در جامعه، گفت: زنان نقش بسیار سنگینی برعهده دارند و زمانی که به‌عنوان الگوی ایرانی اسلامی صحبت می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که پوشش ریشه تاریخی داشته و ما باید تلاش کنیم خودمان باشیم.
معاون اداری، مالی و توسعه مدیریت پژوهشگاه میراث فرهنگی با بیان اینکه در بحث مد نگاه ما به خارج از مرزهاست، تاکید کرد: این در حالی است که با توجه به یافته‌ها، آن‌ها باید به ما نگاه کنند.
عفاف چیست؟
مدیر حوزه ریاست و مشاور بانوان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز با تاکید به اینکه رفتارهای انسان از اعتقادت درونی او نشأت می‌گیرد، اظهار کرد: اگر به عفت اعتقاد نداشته باشیم، نمود آن در رفتارهای بیرونی مشاهده خواهد شد.
فاطمه کرباسی انسان‌های عفیف را افرادی خوددار، خودنگهدار و باتقوا دانست و گفت: این افراد می‌توانند جلوی هوای نفسانی خود را بگیرند، به‌طور مثال افراد فقیری را می‌بینیم که در رفتار و گفتار خود غنی و بی‌نیاز هستند و به عبارت دیگر با سیلی صورت خود راسرخ نگه می‌دارند، چراکه این افراد عفیف هستند.
او در تعریف عفاف اضافه کرد: عفاف یعنی جلوگیری و نگهداری نفس از آن چیزی که حلال و لایق نیست به عبارت دیگر در مقامی که نمی‌توانی به حلالی دسترسی داشته باشی از حرام بپرهیزی. در مرحله بعدی باید از آن چیزی که لایق نیست از انسان سربزند را انجام ندهی.
مدیر حوزه ریاست و مشاور بانوان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تاکید بر اینکه عفت و عفاف، پذیرش درونی است، گفت: همه رفتارهایی که از انسان سر می‌زند بستگی به اندیشه و نظر درونی او دارد.
عفیف کیست؟
کرباسی در توصیف یک مرد و زن عفیف گفت: مردان باعفت چشم خود را از نامحرم فروهشته و با نخستین نگاه سر خود را پایین انداخته و با دید شهوت به زن مقابل خود نگاه نمی‌کنند. زنان از خودنمایی خودداری کرده و با پوشش، نوع حرف زدن و راه رفتن خود باعث جلب توجه نمی‌شوند.
او با اشاره به اینکه پوشش و حجاب در حضور نامحرم معنا پیدا می‌کند، ادامه داد: حجاب با حضور زنان در جامعه و فعالیت‌های اجتماعی آن‌ها منافاتی ندارد، عفت و حجاب فقط در پوشش نیست، بلکه نوعی نگاه درونی است که در رفتار تجلی پیدا می‌کند.
مدیر حوزه ریاست و مشاور بانوان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اشاره به گسترش فضاهای مجازی، گفت: آیا به راستی ما در این فضا ها عفت را رعایت می کنیم؟ آیا ما اجازه می‌دهیم کسی به جز همسرمان به حریم ما راه پیدا کند؟
جای خالی خودشناسی در زندگی ما
مدرس مرکز آموزش توسعه افق اندیشه ایرانیان، در ادامه نشست با موضوع سلامت معنوی سخنرانی کرد و گفت: چهار بعد سلامت شامل سلامت جسمی، معنوی، روحی و اجتماعی می‌شود.
زهره سادات نبوی سلامت معنوی را تعالی متعالی بین فرد با خود، دیگران، قدرت ماورالطبیعه و محیط اطراف تعریف کرد.
او ادامه داد: یکی از مشکلات بزرگ جامعه امروز ما این است که به جای اینکه انرژی خود را صرف خودشناسی و تعامل با خود کنیم تمرکزمان را بر عیب‌جویی و تربیت دیگران گذاشته‌ایم. این در حالی است که هنوز نمی‌دانیم چگونه باید با خودمان تعامل داشته باشیم.
مدرس مرکز آموزش توسعه افق اندیشه ایرانیان مولفه‌های مهم برای تعریف از خود را در پاسخ به پرسش‌های زیر دانست و افزود: ما باید بتوانیم استعداها و توانمندی‌های خود را نام برده، ویژگی‌های مثبت و صفات منفی و نقاط ضعف ما را بشناسیم.
نبوی با اشاره به سیستم آموزشی بیمار در کشور، گفت: متاسفانه افق دید ما کم است. این در حالی است که قرآن تاکید می‌کند وقتی از کاری فارغ شدی به کاری دیگر بپرداز.
او نخستین گام برای دستیابی به سلامت معنوی را تعامل متعالی فرد با خودش دانست و ادامه داد: اگر بتوانیم این گام را به درستی برداریم، می‌توانیم ارتباط بهتری با دیگران، محیط و خداوند داشته باشیم.
این کارشناس با اظهار از تاسف از اینکه در نگاه جامعه ما انسان‌ها یا سالم هستند یا جانی، گفت: این در حالی است که برخی افراد بیمار هم در جامعه وجود دارند که باید به آن‌ها کمک کرد، چراکه به درمان نیاز دارند.
نبوی در ادامه سخنان خود به تاثیرگذاری زنان در جامعه اشاره کرد و گفت: اگرچه زن‌ها از نظر آماری نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند، اما از نظر تاثیرگذاری، همه قدرت جامعه در دست زنان است، چراکه می‌توانند خود و مردان را مدیریت کنند.
تحلیل جامعه‌شناختی حجاب
عضو هیات علمی پژهشکده مردم‌شناسی دیگر سخنران این نشست بود که به تحلیل جامعه‌شناختی حجاب با تکیه بر نظریه سرمایه‌های اجتماعی پرداخت.
فریده مجیدی با اشاره به تحقیقی در این زمینه با تمرکز بر شبکه‌های مجازی اجتماعی، بویژه اینستاگرام، گفت: مد اغلب توسط افرادی از طبقات بالای اجتماعی در راستای تلاش برای متفاوت بودن ایجاد می‌شود و زمانی که این مد توسط دیگر افراد جامعه دنبال می‌شود. این افراد بار دیگر برای متفاوت شدن مد جدیدی را به‌وجود می‌آورند. این در حالی است سایرین برای اتصال به طبقات بالا و افراد مشهور از این مدها پیروی و با این کار تلاش می‌کنند بیشتر شناخته شوند و مقبولیت به دست آورند.
عضو هیات علمی پژهشکده مردم‌شناسی افزود: افرادی که با استفاده از سایر روش‌ها نتوانند نمودی در جامعه کسب کنند از طریق پیروی از مد سعی می‌کنند این کمبود را جبران و سرمایه اجتماعی کسب کنند.
او در زمینه انتشار عکس‌های خصوصی، با پوشش‌های خاص و تلاش افراد برای جذب دنبال‌کننده‌های بیشتر در فضای مجازی، بویژه اینستاگرام، گفت: برخی از افراد که نمی‌توانند با تکیه بر سرمایه‌های اجتماعی مانند تحصیلات، خانواده و ... به مقبولیت اجتماعی مورد نظر خود برسند و می‌خواهند دنبال‌کننده‌های زیادی در این شبکه‌ها داشته باشند با استفاده از نوع پوشش خود سعی می‌کنند، دنبال‌کننده‌های بیشتری جذب کنند تا سرمایه اجتماعی را که از سایر روش‌ها نتوانستند جذب کنند با این روش به‌دست آورند.
مجیدی در ادامه به کسب درآمد این افراد به پشتوانه دنبال‌کننده‌های زیاد در فضای مجازی اشاره کرد و افزود: یک پدیده اجتماعی به‌طور حتم تنها یک دلیل ندارد و باید به بررسی مجموعه علل آن پرداخت. اگر این اعمال توسط سیاست‌گذاران، ناهنجاری اجتماعی محسوب می‌شود، باید علت آن را در جدایی بین اهداف نهادینه‌شده فرهنگ یک جامعه و راه‌های ساخته‌شده برای دستیابی به سرمایه‌های اجتماعی جست‌وجو کرد.
در پایان این نشست، به قید قرعه به پنج نفر از شرکت‌کنندگان به رسم یادبود چادر اهدا شد.
