اثر تغذیه بر تورم و درد مفاصل

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA MicrosoftInternetExplorer4

امروز آثار مفید برخی از غذاها در تسکین و بهبود درد مفاصل، و آثار زیانبار برخی دیگر، به اثبات رسیده است .

درست است که غذای ویژه ای برای جلوگیری و درمان تورم مفصلی وجود ندارد ولی رعایت نکات زیر و دقت در تغذیه می تواند بسیار سودمند باشد . در ده سال گذشته شواهد بسیار معتبر علمی ارائه شده است که تغذیه درست و مناسب، به قدر کافی در سلامت مفاصلی بدن مؤثر است . تغذیه درست ضمن آنکه آنها را سالم نگاه می دارد و در صورت وجود تورم کاهش می دهد، حرکات مفاصل را نیز بهبود می بخشد . و در انواع گوناگون درد مفاصل منجمله آرتریت رماتیسمی، نقرس و حتی «آرتروز» مؤثر است .

دلیلی وجود ندارد که تغذیه درست در دیگر اندامهای بدن اثر نیکو داشته باشد و در مفاصل نه . چه; تغذیه درست در کل اعضای بدن آثار سودآور دارد . در زیر در آثار مثبت برخی غذاها بر مفاصل، مطالبی را یادآوری می نمائیم .

اگر می خواهید بنیان محکمی بر سلامت مفاصل بنا نهید، لازم است از روش های تغذیه سالم که در مقالات متعدد این مجله درباره آنها بحث کرده ایم، به طور کلی، پیروی نمائید . برخی از مواد غذائی نیز اثر ویژه ای بر سلامت مفاصل دارند که آنها را به اختصار بیان می کنیم:

1 - چربی غذا را محدود نمائید:

مصرف زیاد روغن، به ویژه روغن های اشباع شده ارتباط کامل با بیماری قلبی، چاقی، برخی از سرطانها و شاید با واکنش تورمی بدن دارد . گر چه در «ورم مفصلی رماتیسمی شکل » مسئله مشکل تر از «آرتروز» است با وجود این، محدود کردن چربی غذا به کمتر از 30 درصد کل کالری، که بیش از ده درصد آن نباید از چربی اشباع شده باشد، برای مفاصل زیان آور نخواهد بود . و نیز چنین رژیم غذایی از چاقی و آرتروز جلوگیری می نماید . آرتروز در مفاصل ویژه، مخصوصا زانوها و رانها، در سالمندان، چه در مرد و چه در زن، به وجود می آید . در صورت وجود چنین عارضه ای رژیم کم چربی درد آن را کمتر می نماید .

2 - به قدر کافی مواد قندی مرکب بخورید:

مواد قندی مرکب در میوه ها و سبزی ها وجود دارند لذا به مقدار لازم میوه، سبزی و دانه ها مانند گندم و نخود و لوبیا مصرف نمائید . غذاهائی که به مقدار زیاد دارای ویتامینها، مواد معدنی، ضد اکسید و دیگر مواد شیمیائی سودمند گیاهی هستند، بسیار سودمندند . نه تنها مفید برای سلامتی، بلکه با آزردگیهائی که «ریشه های آزاد» به بدن وارد می کنند، به طور فعال مبارزه می نمایند . عمل مواد اکسید کننده سلولها درست مانند اکسیده کردن یعنی زنگ زدن فلزات است که این مواد، سلولهای بدن را تخریب می کنند .

ریشه های آزاد; ملکولهائی هستند که به طور طبیعی در بدن تولید می شوند و به یاخته های بدن آزار می رسانند . ثابت شده است هر چه مصرف ضد اکسیدها زیاد شود، به مفاصل بدن کمتر صدمه می رسد و خطر آرتروز یا «استئو آرتریت » کمتر می شود .

3 - مصرف پروتئین را محدود کنید:

برخی از افراد پروتئین زیاد می خورند درصورتی که بدن فقط نیاز به 15 درصد از کل کالری از پروتئین دارد که بسیاری از مردم آن را از گوشت و دیگر مواد بدنی حیوان تامین می کنند که خود این مواد همراه با چربی هستند و باعث چاقی می شوند . این مواد دارای «پورین » زیاد هم هستند . در کسانی که نقرس دارند، این ماده باعث شعله ور شدن حمله های نقرس که خود; نوعی تورم مفصلی است می گردد .

4 - مشروبات الکلی:

این نوع مشروبات باعث افزایش وزن، زیادی فشار خون و نقرس می شود و در نتیجه اثرات زیان بخش بر مفاصل دارند .

5 - وزن خود را در حد متعادل نگاه دارید:

چاقی اثر بسیار مخرب بر مفاصل به ویژه مفاصل اندام تحتانی مانند زانوها و رانها دارد . چه; این مفاصل باید مدام وزن اضافی و غیر عادی را حمل و جابجا کنند .

6 - آب زیاد بخورید:

خوردن آب زیاد می تواند برای بدن، در دفع مواد زیان آور، که ممکن است به مفاصل صدمه برسانند، یاری رساند .

7 - اگر وزن شما افزایش می یابد، غذای خود را به طور کلی محدود نمائید .

8 - حرکت و ورزش نمائید:

متاسفانه درد مفاصل باعث کم حرکتی می شود و کم حرکتی باعث چاقی . این دور تسلسل معیوب ادامه دارد مگر این حلقه معیوب را به هرحال با حرکت و ورزش پاره نمائید .

غذای مفاصل

در بین غذاهای گوناگون سه نوع غذا می توان ذکر کرد که در مفصل و نیز در سلامت آن مؤثر است .

برخی از غذاها مانند روغن های اشباع شده ممکن است مفصل را برای تورم مستعد نمایند . روغن های حیوانی و برخی از روغن های نباتی دارای چنین خاصیتی هستند . پس بهتر است به جای روغن های اشباع شده، از روغن غیر اشباع شده مانند روغن زیتون استفاده کرد . روغن های امگا3 مانند روغن ماهی (منظور روغن تنه ماهی است البته روغن کبد ماهی هم که در داروخانه ها می فروشند، از این مقوله است)، گرچه دارای مقدار زیادی کالری هستند و ممکن است باعث چاقی شوند; ولی به هرحال بهترین روغن های خوردنی هستند که در جلوگیری و حتی بهبود تورم و درد مفصلی سودمند می باشند .

رژیم غذائی گیاه خواری نیز برای درد مفاصل سودمند است . چه; در این صورت سبزی و میوه زیاد خورده می شود و در نتیجه مقدار زیادی مواد ضد اکسید، ویتامین و مواد معدنی وارد بدن می گردد که آنها در بهبود مفاصل مؤثر هستند .

رژیم غذایی نقرس:

نقرس نوعی از بیماری مفصلی است که تاثیر ترکیبات مواد غذائی در آن به روشنی ثابت شده است . کسانی که دچار نقرس هستند، یا مشکلی در دفع «آسید اوریک » دارند و یا نقصی وجود دارد که بدنشان بیش از حد آسیداوریک تولید می کند، باید توجه داشته باشند که برخی از مواد، مانند «پورین » که از گوشت تولید می شوند، سنگ بنای اصلی آسیداوریک می باشند .

امروزه گرچه داروهای بسیار ارزنده برای درمان نقرس وجود دارد، ولی عاقلانه است که رژیم غذائی را نیز مراعات نمائیم به ویژه مبتلایان به نقرس باید گوشت کم بخورند (هر رقم گوشت) به ویژه از دل و قلوه بپرهیزند .

برخی از مواد مکمل غذائی

امروزه به خوبی می دانیم که یکی از علل برخی از دردهای مفاصل تورم است و نیز بر این باوریم که انواع گوناگون مواد شیمیایی اکسید کننده که ریشه های آزاد نامیده می شوند، می توانند سهمی در تورم مفاصل داشته باشند به همین سبب نیز بر این باوریم که برای رفع این عارضه، مواد غذائی باید دارای مقدار کافی میوه و سبزی باشد که دارای مواد ضد اکسید هستند و نیز بر این باوریم که از این مواد کمتر مصرف می شود . پس چاره این است که به هر حال با خوردن برخی از ویتامین ها این کمبود را جبران نماییم از آن جمله:

ویتامین :C در بررسی معروف مطالعه بیماریهای قلبی فرامینگام FRAMINGHAM در آمریکا به این نتیجه رسیدند:

کسانی که ویتامین C می خورند، خواه به صورت قرص و خواه به صورت مرکبات و برخی سبزیها که مقدار زیاد ویتامین C دارند، به طور چشم گیر; ورم، درد مفاصل و آرتروز آنان بهبود می یابد . این; هم به سبب خاصیت ضد اکسید ویتامین C و هم به سبب نقشی که در تولید «کولاژن » یکی از مواد اساسی غضروف مفصلی دارد، می باشد .

ویتامین های A و D وبتاکاروتن:

ویتامین A و پیشگام آن یعنی «بتاکاروتن » با آثار زیان آور اکسید کنندگی ریشه های آزاد مبارزه می کند . و نیز ویتامین های A و D نقشی در ایجاد استخوانهای محکم و قوی دارند . چگونگی اثر این ویتامین ها و نیز مقدار مصرف آنها هنوز مورد بحث و پژوهش است . در عین حال فراموش نکنید که مقدار زیاد این ویتامین ها سمی هستند بنابراین نباید بیش از آنچه که توصیه می شود، مصرف بکنید .

ویتامین :E

ویتامین E یکی از قوی ترین ضد اکسیدهاست و به نظر می رسد که غشاء سلولها را از صدمات اکسیده شدن حفظ می نماید . در اشخاص بالغ روزانه یک تا دو قرص کافی است . گردو، دیگر آجیل ها و جوانه گندم به قدر کافی ویتامین E دارند ژله یا ژلاتین نیز در سلامت مفاصل بی تاثیر نیست .

گلوکز امین GLUCOSAMIN

این گلوکز نوعی قند و اساس چندین مواد شیمیایی است که در ترکیب و تشکیل غضروفهای مفصلی نقش عمده دارند . در شماره اخیر مجله پزشکی معروف «لانست » نوشته شده است:

گرچه قطعی نیست، ولی شواهد و دلایل معتبر وجود دارند که «گلوکزآمین » نه تنها علائم آرتروز را تخفیف می دهد، بلکه از آزردگی غضروفهای مفصلی نیز جلوگیری می کند . مقدار مصرف روزانه آن 500/1 میلی گرم است که در دو وعده خورده می شود . آزمایش های جدید نشان می دهند که پس از دوتا مصرف کردن، آثار سودمند آن ظاهر می شود . از آنجائی که این ماده نوعی قند است، بیماران دیابتی (بیماران قندی) پیش از خوردن این دارو باید با پزشک مشورت نمایند .

در خاتمه ذکر دو نکته ضروری است:

اول این که ویتامین ها جای سبزی و میوه و غیره را نمی گیرند، فقط مکمل آنها هستند .

دوم این که برای تشخیص زودرس و کنترل درد و ورم مفاصل و آرتروز مفصلی با پزشک مشورت نمایید . تا تشخیص قطعی داده شود . پزشک، برنامه معالجه را تعیین می کند که شامل درمان داروئی، نوع تغذیه، کنترل وزن، ورزش مناسب، در صورت لزوم تجویز وسیله لازم برای حفظ مفصل و اگر لازم باشد، عمل جراحی .