گفتار حضرت صلی الله علیه و آله
روح بن عباده از اسامة بن زید نقل می کند که می گفته است: پیامبر صلی الله علیه و آله این گونه پیوسته و تند که شما صحبت می کنید صحبت نمی فرمود، بلکه گفتاری شمرده و با فاصله داشت که هر کس آن را می شنید حفظ می کرد. محمد بن عبداللّه اسدی از مسعر نقل می کند که از پیرمردی شنیدم که او از جابربن عبداللّه شنیده بود که می گفته است: در چگونگی گفتار رسول خدا صلی الله علیه و آله روشنی بیان و شمردگی و آهستگی مشخص بود.
بیان قرائت رسول خدا صلی الله علیه و آله
از انس بن مالک درباره چگونگی قرائت پیامبر صلی الله علیه و آله پرسیدند گفت: معمولاً کلمات را با مدّ ادا می فرمود و بسم اللّه و الرحمن و الرحیم را ممدود تلفظ می کرد.
هاشم بن قاسم از قتاده نقل می کند که می گفته است: خداوند پیامبری را مبعوث نمی فرماید مگر آن که خوش صورت و خوش صدا است چنان که پیامبر شما را هم که مبعوث فرمود همچنان بود قرائت او آوازخوانی نبود ولی کلمات را می کشید و ممدود تلفظ می نمود.
* * *
می فرمود: من و قیامت چون این دو هستیم و اشاره به انگشت شهادت و انگشت وسطی خود می کرد، و می فرمود: بهترین رهنمودها رهنمود محمد صلی الله علیه و آله است و بدترین کارها بدعت است و هر بدعتی مایه گمراهی است. هر کس بمیرد و مال و ثروتی داشته باشد مال و ثروتش از خانواده اوست و هر کس بمیرد و وام و تعهدی داشته باشد به من مراجعه کند و پرداخت آن بر عهده من است.
اخلاق نیکو
رسول خدا می گفت: پروردگارا! همچنان که مرا نیکو آفریده ای، اخلاق مرا هم نیکو فرمای. عبیدة بن حمید نقل می کند که می گفته است: پیش عبداللّه بن عمرو رفتم، می گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله شما دشنام دهنده و یاوه گو نبود و می فرمود: بهترین شما خوش خلق ترین شما است.
عبدالحمید بن عبدالرحمن جمانی از قول ابن عباس نقل می کرد که می گفت: چون ماه رمضان فرا می رسید رسول خدا اسیران را آزاد و به هر فقیری که چیزی می خواست عطا می فرمود.
احمد بن حجاح خراسانی از عبداللّه بن مبارک نقل می کرد که می گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله از همه مردم به گناهان خلق شکیباتر بود.
* * *
هیچ صفتی در نظر رسول خدا بدتر از دروغ نبود و اگر مطلع می شد که کسی از اصحاب دروغ گفته است به او اعتنا نمی فرمود تا آن که بداند توبه کرده است. هاشم بن قاسم و سعیدبن محمد ثقفی از انس بن مالک نقل می کند که می گفته است: چون پیامبر صلی الله علیه و آله با مردی ملاقات می کرد و به او دست می داد و مصافحه می فرمود دست خود را از دست او بیرون نمی کشید تا هنگامی که او دست خود را بیرون کشد و صورت خود را از او برنمی گرداند تا او صورتش را برگرداند و هرگز دیده نشد که پیامبر زانویش جلوتر از زانوی همنشین او باشد.
بوی خوش
خلف بن ولید از قول یکی از خدمتکاران انس بن مالک نقل می کرد که می گفته است: ده سال همنشین پیامبر صلی الله علیه و آله بودم و همه عطرها را بوییده ام هیچ بوی خوشی خوش بوتر از بوی خوش رسول خدا صلی الله علیه و آله نیست. و هرگاه کسی از اصحاب به دیدن رسول خدا می آمد و آن حضرت با او صحبت می فرمود یا با او بیرون می رفت هرگز رسول خدا از او جدا نمی شد تا او جدا شود و اگر با یکی از اصحاب دست می داد هرگز دست خود را بیرون نمی کشید تا او دست خود را بیرون کشد و اگر کسی در گوشی صحبت می کرد، پیامبر صلی الله علیه و آله هیچ گاه سر خود را کنار نمی کشید تا او سرش را کنار کشد.
چون مردی پیش رسول خدا می آمد و او را خوشرو و شاد می دید دستش را می گرفت.
ابو معشر نقل می کند: پیامبر صلی الله علیه و آله چون کاری را شروع می کرد آن را به انجام می رساند و چنان نبود که قسمتی از آن را انجام دهد و قسمتی را بگذارد یا آن که یک دفعه انجام دهد و یک دفعه انجام ندهد.
* * *
خراسانی از عبداللّه بن مبارک نقل می کرد که می گفته است: هیچ کس را زیباتر از پیامبر صلی الله علیه و آله ندیده ام، گویی خورشید در چهره اش خانه داشت و هیچ کس را ندیده ام که سریع تر از پیامبر صلی الله علیه و آله حرکت کند و راه برود گویی زمین برای او در نور دیده می شد، ما خسته می شدیم و او همچنان به راحتی راه می رفت.
یزید بن هارون و اسحاق بن عیسی نقل می کردند: هرگز دیده نشده است رسول خدا صلی الله علیه و آله در حال تکیه دادن چیزی بخورد.
پیامبر خدا و بندگی خدا
ابن مبارک از زهری نقل می کند که می گفته است: فرشته ای که قبلاً به حضور پیامبر نیامده بود همراه جبرئیل به حضور آمد و در حالی که جبرئیل سکوت کرده بود آن فرشته به پیامبر صلی الله علیه و آله گفت: پروردگارت تو را مخیر فرموده است که پیامبر و پادشاه یا پیامبر و بنده باشی؟ پیامبر صلی الله علیه و آله به جبرئیل نگریست و گویی از او نظرخواهی فرمود. جبرئیل اشاره کرد که تواضع فرماید و رسول خدا گفت: ترجیح می دهم که پیامبر و بنده باشم. زهری می گوید: گفته اند که پس از این گفتار تا هنگامی که از جهان رخت بر بست در حال تکیه دادن غذا نخورد.
* * *
پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمود: خداوند پیشنهاد فرمود که تمام وادی مکه را برای من مبدل به طلا کند و در اختیارم باشد. عرض کردم: نه، پروردگارا! میل دارم روزی گرسنه و روزی سیر تا هنگام گرسنگی به درگاه تو زاری کنم و بیشتر به یاد تو باشم و به هنگام سیری تو را ستایش و سپاس گویم.
انس بن مالک نقل می کند: پیامبر صلی الله علیه و آله مرا برای انجام کاری فرستاد، گروهی از کودکان را دیدم و با ایشان نشستم و پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و به کودکان سلام داد.
* * *
انس نقل می کند: ده سال خدمتکاری رسول خدا صلی الله علیه و آله را انجام دادم هرگز ندیدم زانوی او جلوتر از زانوی همنشین او باشد و هر کس با او مصافحه می کرد و دست می داد هیچ گاه آن حضرت نخست دست خود را بیرون نمی کشید تا آن شخص دست خود را کنار بکشد و هر کس با او می ایستاد هرگز ایشان از او جدا نمی شد تا آن که او خود برود و هرگز در موردی نفرمود این کار را چرا انجام دادی؟ یا چرا چنین کردی؟ و من همه عطرها را بوییده ام هیچ بویی بهتر از بوی بدن رسول خدا صلی الله علیه و آله نبوییده ام و هر کس سر خود را نزدیک گوش پیامبر صلی الله علیه و آله می آورد هیچ گاه سر خود را کنار نمی کشید تا او سر خود را کنار برد.
