در خطبه غدیر(سخنرانی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در معرفی امام علی علیه السلام) به حضرت بقیة الله الأعظم، توجه خاصی شده است.
خبر دادن از مهدی موعود برای آن مردمی که قبول ولایت امیر المؤمنین علیه السلام برایشان سنگین بود، بیانگر آینده نگری اسلام و برنامة بلندمدت دین الهی برای مسلمین است. اگرچه برخی با آنکه آن روز با علی بن ابی طالب علیه السلامبیعت کردند؛ پیمان شکسنتد . ولی حقایق در طول زمان برای نسل ها روشن گشت، و از آنجا که کارها به دست خداوند است، روزی امر اهل بیت علیهم السلام ظاهر خواهد شد. آن روز، جهان به دست جانشینان واقعی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سپرده می شود و انتقام آنچه در طول قرنها بر ایشان رفته است، گرفته خواهد شد.
لازم به ذکر است که اعلام این مطالب در غدیر، یک پیشگویی و اِخبار از غیب نیز به شمار می آید.
در خطبه غدیر، 25 جمله دربارة حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف آمده است که آنها را تحت 6 عنوان می توان خلاصه کرد:
الف: بشارت به آمدن او: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این باره می فرماید: «او کسی است که همة پیشینیان به آمدن او بشارت داده اند.»[1]
ب: خاتمیت او: یعنی امامت در امامان تعیین شده، اتصال دارد و منقطع نمیگردد تا زمانی که به دست خاتم و آخرین آنان که حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است، برسد.
ج: مقام و منزلت او: در این باره دو جهت ذکر شده است:
1. فضائل و مناقب او:
- او «انتخاب شدة خداوند» و «هدایت یافته» و «کمک شده» است.
- نور از جانب خداوند در او قرار داده شده و نوری نیست مگر با او، و حقی نیست جز با او.
2. مقام و شأن اجتماعی او:
- او ولی خدا در زمین و حکم کنندة خدا در میان خلق است.
- کارها به او سپرده شده و او امین خداوند بر سِرّ و آشکار الهی است.
- او یاری کنندة دین خدا است.
- او هر صاحب فضلی را به قدر فضلش و هر صاحب جهلی را به قدر جهلش نشانه می دهد.
د: علم او: این مسأله را نیز از دو بعد میتوان در خطبه غدیر به دست آورد:
1. او وارث هر علمی است و علمش به همه چیز احاطه دارد.
2. علم او به دریای عمیق علم الهی اتصال دارد.
هـ : قیام او: در دو مورد از خطبة غدیر، کلمة «القائم المهدی» بکار رفته و بعد از آن به قدرت مطلقه و تمام عیار حضرت بقیة الله الأعظم ـ ارواحنا فداه ـ اشاره شده که از جانب الهی به او عطا گردیده است و هیچ قدرتی طاقت برابری با او را ندارد.
این موضوع از سه جنبه مطرح شده است:
1. کسی بر او غالب یا علیه او کمک نمی شود و او همه قلعه های محکم را فتح می کند.
2. او بر همه ادیان و بر همه گروه های شرک غالب می شود و آنان را هدایت می کند و یا (متعصبان را) نابود میکند.
3. خداوند همة آبادی ها و شهرهای جهان را تحت تصرف حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در می آورد.
و: انتقام او: در قسمتی از خطبة غدیر به این مسأله تصریح شده است که اگر چه حق اهل بیت علیهم السلام و شیعیانشان در طول تاریخ توسط ظالمین پایمال شده است، ولی منتقمی خواهد آمد و گذشته از عذاب اُخروی، در همین جهان دل دوستان را با گرفتن انتقام از دشمنان، مسرور خواهد کرد. این نکته در قالب سه جمله آمده است:
1. او حق خداوند و هر حق را که به اهل بیت علیهم السلام مرتبط شود، خواهد گرفت.
2. او انتقام هر خون به ناحق ریخته اولیاء خدا را خواهد گرفت.
3. او از تمام ظالمان عالم، انتقام خواهد گرفت.
در بخش ششم خطبه نیز سه موضوع ذکر شده است:
1. نورانیت ونسل نورانی حضرت: آنجا که می فرماید: «نور از طرف خداوند در من، و سپس در علی علیه السلام و نسل او تا مهدی قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف قرار داده شده است».
2. گرفتن حقوق اهل بیت به دست حضرت، آنجا که می فرماید: «مهدی، حق خداوند و هر حقّی را که برای ماست خواهد گرفت».
3. اختیار مطلق زمین به دست حضرت، آنجا که می فرماید: «هیچ سرزمین آبادی نیست مگر آنکه خداوند تا روز قیامت اهل آن را به خاطر تکذیبشان هلاک می کند، و آن را در اختیار حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف قرار می دهد».
در بخش هشتم خطبه سه موضوع دیگر ذکر شده است:
1. خاتمیت آن حضرت، آنجا که می فرماید: «خاتم امامان مهدی قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف ، از ما است».
2. غلبة او بر همة ادیان، آنجا که می فرماید: «اوست غالب بر أدیان، منتقم از ظالمین فاتح قلعه ها، غالب بر مشرکین، منتقم خونهای به ناحق ریخته، کمک کنندة دین خدا، سرچشمه گرفته از دریایی عمیق، نشانه دهنده به افراد در حد خودشان، وارث علوم محکم کنندة آیات الهی».
3. بشارت به او، آنجا که می فرماید: «اوست که کارها به دست او سپرده شده و گذشتگان به او بشارت داده اند، و او ست حجت باقی خداوند، و ولیِّ او در زمین و امانتدار او بر سرّ و آشکار».
