علائم و نشانه ها:
-سوظن و بدگمانی،
-نگریستن به همه چیز با دیده شک و تردید،
-به سربردن در حالت ترس و اضطراب،
-نداشتن جرأت انجام کارهای مهم،
-لجبازی و گستاخی،
-کمبود اعتماد به نفس،
-آسیب پذیر و متزلزل،
-واهمه از پذیرش مسئولیت،
-آسیب پذیر در مقابل مشکلات،
-همه را دشمن دیدن،
-احساس ناامنی و تنهایی،
-ترس از دگرگونی و تغییر در زندگی،
-بی ارزش و خوار دانستن خود،
-وحشت از معاشرت با دیگران،
-داشتن تصویری متضاد از خود،
-علاقه به جلب توجه دیگران،
-ترجیح به سرهم پیچیده کردن مطالب.
عوامل پدیدآورنده:
-احساس بی مهری و عدم اطمینان از محبت والدین و دیگران،
-وجود اضطراب و ترس،
-وجود درگیری و اختلاف در محیط خانواده،
-عدم پذیرش و طرد کودک،
-عدم وجود اعتماد به نفس در کودک،
-سختگیری نسبت به کودک،
-احساس گناه، بدبینی و سوءظن،
-تعصب و جهل والدین و سوء تربیت کودک،
-ترساندن کودک،
-بیماری روانی،
-عدم توجه و درک کودک،
-مداخله در کارهای کودک و محدود کردن او،
-بی اعتنایی به سخنان و کارهای مثبت کودک،
-فشار بیش از حد به کودک،
-انتظار اطاعت کورکورانه از کودک،
-داشتن توقعات و درخواستهای زیاد از کودک،
-نبودن تربیتی درست و اصولی،
-سرزنش کودک،
-تجارب تلخ کودک و به وجود آمدن احساس محرومیت و بی کفایتی،
-حمایت افراطی از کودک،
-عدم حمایت از کودک در مواقع سخت و ترس آور،
-القآت منفی به کودک و به وجود آوردن حس عدم اعتماد به خود در کودک.
چگونگی عملکرد:
-شناسایی علل بی اعتمادی و رفع آنها در کودک،
-ایجاد شرایطی که کودک بنشیند به حسن ظن و تفسیر صحیح رفتار خود،
-ایجاد اعتماد به نفس در کودک به روش های مختلف،
-احترام قائل شدن برای شخصیت کودک(او را به حساب آوردن)،
-استفاده از بازی و برنامه ریزی برای ایجاد حس اعتماد در کودک،
-پرورش حس پذیرش انتقاد در کودک،
-واگذاری مسئولیت و کاری در حد توان کودک به او،
-ایجاد حس اعتماد نسبت به دیگران در کودک،
-جلوگیری از خشونت و بدرفتاری با کودک،
-مجبور نکردن کودک به کاری که بی علاقه است نسبت به آن،
-برآورده کردن نیازهای اساسی کودک،
-تحقیر و سرزنش نکردن کودک،
-داشتن انتظارات و توقعاتی در حد ظرفیت و عقل کودک،
-به حساب آوردن کودک تا حدی که او احساس کند فردی است مثبت و قابل قبول،
-تذکر و تفهیم اعتماد به دیگران و پرهیز از بی اعتمادی به کودک.
منبع:نجاتی، حسین، (1388)، روانشناسی کودک، تهران، نشر بیکران، چاپ دهم.