اکسیر محبت

از بزرگ ترین امتیازات شیعه برسایر مذاهب،این است که پایه اصلی آن، محبت است. از زمان نبی اکرم صلی الله علیه وآله که این مذهب پایه گذاری شد،زمزمه محبت و دوستی بوده است. آن جا که درسخن پیامبرصلی الله علیه وآله، «علی و شیعته هم الفائزون » (1) را می شنویم، گروهی را در گردعلی علیه السلام می بینیم که شیفته و مجذوب اومی باشند. از این رو «تشیع » مذهب عشق وشیفتگی است. نیروی محبت از نظر اجتماعی،نیروی عظیم و مؤثری است. بهترین اجتماعها آن است که با نیروی محبت اداره شود. وقتی علاقه واحساسات نسبت به شخصی یا چیزی به اوج خودبرسد و وجود انسان را مسخر کند و حاکم مطلق وجود او گردد، «عشق » نامیده می شود. عشق که یک واژه عربی است، از یک گیاه خاصی که «عشقه »نام دارد، مشتق شده که در فارسی «پیچک » گویند.این گیاه وقتی به بدنه درخت چسبید، آن را رهانمی کند. راه تنفس درخت را می بندد. کم کم آن درخت زرد می شود، برگهایش می ریزد و سرانجام درخت را خشک می کند و دراین هنگام می گوینداین درخت را عشقه گرفت. عاشق به یک چنین انسانی می گویند. (2)

عشق و محبت منحصر به عشق حیوانی نیست بلکه نوع دیگری از عشق و جاذبه هست که درجوی بالاتر قرار دارد و اساسا از محدوده ماده ومادیات بیرون است و از غریزه ای ماورای بقای نسل سرچشمه می گیرد و فصل ممیز انسان وحیوان است و آن، عشق معنوی و انسانی است;عشق ورزیدن به فضایل و خوبی ها و شیفتگی به سجایای انسانی و جمال حقیقت، همان که درآیات بسیاری از آن به واژه محبت و مودت یاد شده است. «والذین اشد حبا لله » (3)

بشر به اکسیر محبت پاکان و نیکان سخت نیازمند است. زیرا عشق پاکان وسیله اصلاح و تهذیب نفس است. و گل سرسبد پاکان ونیکان، کسی است که:

نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت متحیرم چه نامم شه ملک لافتی را (4)

او شخصیتی است که دشمنانش دهها سال کوشیدند تا یاد و نام مبارکش را همچون قبرشریفش از ذهن ها و صفحه روزگار پاک کنند.اگر نفرین برحضرتش در نماز فراموش می شد، قضایش می کردند، گذاشتن نام علی بر فرزند را مستحق مجازات می دانستند. اماچه عاملی سبب شد که نه تنها نامش فراموش نشود، بلکه محبوب ترین انسان هاگردد؟!

او عاشقی بود که شیفته خدا بود. او مصداق بارزحدیث نبوی «افضل الناس من عشق العبادة » (5) بود و نماز، عشقه او. چون وقت راز و نیاز بامعبود بی نیاز فرا می رسید،رنگ رخسارش دگرگون می شد. و چون با تکبیر ازهرچه غیر خدا بود، دل بر می کند و به معبودخویش می رسید و به تمام معنا عاشق می شد،بهترین اوقات برای درآوردن تیر از پای مبارکش فرا می رسید. چرا که او با تمام وجود عاشق وشیفته و شیدای حضرت حق بود.

اما کدامین علت است که او را محبوب و معشوق دل ها قرار داده است و چه سری است که دشمنانش از او به بزرگی و عظمت یاد می کنند؟رمز محبت و راز جاودانگی او در چیست؟

باید گفت: رمز محبت را هنوز کسی کشف نکرده است. یعنی نمی توان آن را فرموله کرد و گفت اگرچنین شد، چنان می شود و اگر چنان نشد، چنین می شود. البته برای او رمزی هست. چیزی درمحبوب هست که برای محب از نظر زیبایی خیره کننده است و او را به سوی خود می کشد. علی علیه السلام محبوب دل ها و معشوق انسان هاست. اما فوق العادگی علی علیه السلام در چیست که عشق ها رابرانگیخته و دل ها را به خود شیفته ساخته و رنگ حیات جاودانی گرفته است و برای همیشه زنده است؟ چرا همه دل ها خود را با او آشنا می بینند واصلا او را مرده احساس نمی کنند بلکه زنده می یابند؟

مسلما ملاک دوستی او، جسم او نیست. زیراجسم او اکنون در بین ما نیست و ما آن را احساس نکرده ایم. وباز محبت علی علیه السلام از نوع قهرمان دوستی - که در همه ملت ها وجود دارد.- نیست.همچنین خطاست اگر بگوییم محبت علی علیه السلام ازراه فضیلت های اخلاقی و انسانی است و حب علی علیه السلام حب انسانیت است. درست است که علی علیه السلام مظهر انسان کامل بود و هر انسانی،نمونه های عالی انسانیت را دوست می دارد. اما اگرعلی علیه السلام همه این فضائل انسانی (حکمت، علم،فداکاری، از خود گذشتگی، تواضع، فروتنی، ادب،مهربانی، عطوفت، ضعیف نوازی، عدالت، آزادگی،آزادی خواهی، احترام به انسان، ایثار، شجاعت، مروت، مردانگی نسبت به دشمن، سخا، جود و کرم و...) را داشت، ولی رنگ الهی نمی داشت، این قدرکه امروز عاطفه انگیز و محبت خیز است، نبود.

علی علیه السلام از آن نظر محبوب است که پیوند الهی دارد. دل های ما به طور ناخودآگاه در اعماق خویش باخدا سروسر و پیوستگی دارد. و چون علی علیه السلام راآیت بزرگ حق و مظهر صفات حق می یابد، به اوعشق می ورزد. درحقیقت پشتوانه عشق علی علیه السلام،پیوند جان ها با حضرت دوست است که برای همیشه در فطرت ها نهاده شده و چون فطرت هاجاودانی است، مهر علی علیه السلام نیز جاودانی است.البته نقطه های روشن در وجود علی علیه السلام بسیاراست اما آنچه برای همیشه او را درخشنده و تابان قرار داده است، ایمان و اخلاص اوست. همان که به وی جذبه الهی داده است. (6)