منابعی که در این بخش معرفی می شوند، آثار ممتازی هستند که در بین غدیرنامه ها از نظر محتوای علمی در درجه اول قرار دارند.
آرمان غدیر از دیدگاه امیرالمؤمنین علیه السلام [فارسی، چاپی]
سید محمد مجیدی (نظامی)، حسن عرفان.
نشر مولود کعبه، قم، چاپ اول، 1376 ش (1417 ق)، رقعی، 152 ص.
این کتاب درباره خطبه ای است که امیرالمؤمنین علیه السلام در جمعه ای مصادف با روز غدیر، در ایام خلافت خود ایراد فرموده اند. فصل های هشتگانه کتاب چنین است:
1. نگاهی به سرفصل های اساسی در خطبه امیرالمؤمنین علیه السلام ؛ 2. متن خطبه امیرالمؤمنین علیه السلام در روز غدیر؛ 3. روز غدیر عید مشترک همه مسلمانان جهان است؛ 4. غدیر در آیینه اوصاف؛ 5 . پیشینه غدیر؛ 6 . آداب و سنن ویژه عید غدیر؛ 7 . صنایع ادبی خطبه امیرالمؤمنین علیه السلام ؛ 8 . واژه نامه.
چهارده قرن با غدیر[فارسی، چاپی]
محمد باقر انصاری.
انتشارات دلیل، قم، 1378 ش (1420 ق)، وزیری، 240 ص.
این کتاب مروری است بر نتایج واقعه غدیر از قرن اول اسلام تا آغاز قرن پانزدهم و کوشش هایی که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و امامان علیهم السلام و به پیروی از ایشان شیعیان در راه نشر آن انجام داده اند. عناوین فصل های هفده گانه کتاب از این قرار است:
1 . غدیر و سقیفه در چهارده قرن؛ 2 . اتمام حجت خداوند تعالی با غدیر؛ 3. اتمام حجت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم با غدیر؛ 4 . اتمام حجت حضرت زهرا علیهاالسلام با غدیر؛ 5 . اتمام حجت امیرالمؤمنین علیه السلام با غدیر؛ 6 . اتمام حجت ائمه علیهم السلام با غدیر؛ 7 . احتجاج اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم با غدیر؛ 8 . استدلال اصحاب و طرفداران امیرالمؤمنین علیه السلام با غدیر؛ 9 . اتمام حجت زنان با غدیر؛ 10 . اقرارهای مخالفین غدیر؛ 11 . تاریخچه علمی سند حدیث غدیر؛ 12 . تاریخچه علمی متن حدیث غدیر؛ 13 . میراث مکتوب غدیر؛ 14 . شعر و ادبیات غدیر؛ 15 . غدیر در دعاها و زیارات؛ 16 . مسجد غدیر؛ 17 . عید و جشن غدیر.
حساس ترین فراز تاریخ یا داستان غدیر[فارسی، چاپی]
جمعی از دبیران مشهد.
چاپ پانزدهم: آفاق، تهران، سال 1376 ش. رقعی، 280 ص.
این کتاب دوره نسبتا کاملی درباره غدیر است و به تحلیل واقعه غدیر و بازتاب آن در اسلام پرداخته است. عناوین بخش های کتاب از این قرار است: پیش گفتار؛ داستان غدیر؛ اهمیت غدیر در تاریخ؛ غدیر در کتاب خدا؛ عید غدیر؛ صحنه تاریخی غدیر؛ مؤلفان اسلامی و حدیث غدیر؛ نظر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در تأمین بقای دین؛ امواج غدیر؛ فلسفه اجتماعی بحث غدیر؛ نمونه ای از سخنان حضرت علی علیه السلام ؛ کلمات بزرگان و نویسندگان درباره امیرالمؤمنین علیه السلام .
شرح و تفسیر خطبه پیامبر اکرم در غدیر خم
سید محمد تقی نَقَوی.[فارسی، چاپی]
مقدمه، ویرایش، تنظیم و پاورقی از مهدی جعفری.
مؤسسه فرهنگی انتشاراتی منیر، مؤسسه تحقیقاتی فرهنگی جلیل، چاپ اول، تهران، 1374 ش، وزیری، 512 ص.
این کتاب شامل مقدمه و سپس شرح خطبه در 74 قطعه و خاتمه ای شامل توضیح پی آمدهای غدیر است. مطالب مهم کتاب چنین است:
واقعه غدیر خم، اسناد حدیث غدیر، روات حدیث غدیر از صحابه و علما و دانشمندان، واقعه غدیرخم، مناقب و امتیازات مخصوص به امیرالمؤمنین علیه السلام ، امام و امامت و خصائص امام زمان علیه السلام ، پنجاه آیه در حق علی علیه السلام ، داستان حارث بن نعمان، نزول آیه «سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ» و توضیحی اجمالی درباره وقایع بعد از غدیر.
عبقات الأنوار فی إمامة الأئمة الأطهار (حدیث الغدیر)، 10 ج[فارسی، چاپی]
سید حامدحسین بن محمدقلی کنتوری لکنهویی، (م 1306 ق).
تحقیق: غلامرضا مولانا بروجردی.
چاپ سوم: قم، 1362 ـ 1369 ش، وزیری.
در این کتاب ـ که از کتب بی نظیر در زمینه غدیر است ـ در مورد سند و متن و واقعه غدیر و استدلال به آن و پاسخگویی به شبهات سخن رفته و در اصل در پاسخ گفته های صاحب کتاب تحفه اثناعشریه است.
قسمت مربوط به حدیث غدیر از کتاب عبقات الأنوار در ده جلد تحقیق شده است. جلد اول تا هفتم درباره سند حدیث و سه جلد بقیه درباره دلالت حدیث است.
این کتاب شامل دو قسمت است: 1. بحث در سند حدیث غدیر از زمان صحابه و تابعین و شاگردان تابعین تا عصر مؤلف، از شیعه و اهل سنت، که به همراه مباحث رجالی و سندشناسی بسیار مفصل تنظیم شده است؛ 2. متن حدیث غدیر و دلالت آن بر ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام و پاسخگویی به شبهات دشمنان و هم چنین دیگر جوانب حدیث غدیر به طور مفصل.
غدیر در آیینه کتاب [فارسی، چاپی]
محمد انصاری زنجانی.
چاپ دوم: انتشارات دلیل ، 1379 ش، وزیری، 440 ص.
کتاب نامه غدیر همراه با مشخصات کتاب شناسی است. در این کتاب ابتدا مقدمه مفصلی شامل تاریخچه کتاب های تألیف شده درباره غدیر آمده و طی آن کتاب نامه های غدیر معرفی شده و آمارهای متعددی درباره کتب مستقل تألیف شده درباره غدیر به دست داده شده است. در چاپ اول این مجموعه 267 کتاب چاپی و خطی مستقل درباره غدیر به چهار زبان فارسی، عربی، اردو و انگلیسی معرفی شده است و تصاویر جلد کتاب ها نیز در کنار آنها آمده است. در چاپ دوم تعداد 147 عنوان جدید به کتب چاپ اول اضافه شده و مجموعا 414 کتاب در 8 زبان معرفی شده و افزون بر زبان های قبلی، آثار ترکی آذری و ترکی استانبولی و بنگالی و نروژی نیز به آنها اضافه شده است. در چاپ دوم هم چنین اطلاعات تازه ای درباره بعضی از کتب گذشته و نیز تصویر تعداد دیگری از کتاب ها آمده است. کتاب ها بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است.
الغدیر فی الإسلام[عربی، چاپی]
محمد رضا فرج اللّه حلفی نجفی (م 1386 ق).
مطبعة الراعی، نجف، 1943 م، (1362 ق)، رقعی، 229 ص.
از کتاب های بی نظیر در موضوع غدیر است که جوانب مختلف مسئله را به صورت علمی و فنی بررسی کرده است و منابع کتاب، همه از اهل سنت و 83 مورد است. در ابتدای کتاب تقریظ پنج نفر از علما و مراجع بزرگ زمان مؤلف آمده است: سید ابوالحسن اصفهانی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء، سید محسن حکیم، شیخ محمدعلی اردوبادی و شیخ محمدرضا مظفر.
عناوین فصل های کتاب چنین است: 1 ـ غدیر نزد اهل لغت و غیر آنان؛ 2 ـ غدیر در قرآن؛ 3 ـ نگاهی به حدیث غدیر؛ 4 ـ شهادت کسانی که حدیث غدیر را از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم شنیده اند؛ 5 ـ غضب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بر کسانی که از امیرالمؤمنین علیه السلام شکایت کردند و نص بر ولایت آن حضرت؛ 6 ـ معنی کلمه مولا؛ 7 ـ جواب یک اشکال، که صاحب اختیار بودن علی بن ابی طالب علیه السلام دلیل بر سزاوار بودن او در خلافت می شود یا نه؛ 8 ـ بی توجهی عامه به حدیث غدیر و یا خودداری آنان از این حدیث و استدلال به آن؛ 9 ـ روز غدیر از نظر اهل بیت علیهم السلام که شامل مستحبات و حالات ائمه علیهم السلام در این روز است.
الغدیر و المعارضون [عربی، چاپی]
سید جعفر مرتضی عاملی.
چاپ سوم: 1375 ش، وزیری، 128 ص.
این کتاب جوانب مختلف تاریخی و اجتماعی و گاهی کلامیِ غدیر را تحلیل کرده است. برخی از مباحث این کتاب چنین است:
غدیر و امامت، رویداد ابدی، راه گشای حلال، خلافت یا امامت، امامت در جلوه انسان و زندگی، اعتراض کنندگان و جواب از آنها، نصوص صریح در امامت اهل بیت علیهم السلام به خصوص امیرالمؤمنین علیه السلام ، قریش در کلمات امیرالمؤمنین علیه السلام و امرا در سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم .
معنای مولا[فارسی، چاپی]
جواد محدثی.
مرکز پژوهش های فارسی غدیر، چاپ اول، قم، 1375 ش، پالتویی، 58 ص.
در این کتاب پس از ترسیمی از واقعه غدیر و پیام آن معنای «مولا» و کاربرد آن در طول تاریخ و در غدیر و پس از غدیر بررسی شده است. سپس بحثی ادبی در مورد معنی کلمه «مولا» آمده است. نویسنده در اثباتِ این که مراد «از مولا»، «اولی» است، سیزده قرینه و شاهد از ماجرای غدیر آورده و در پایان تفسیر کلمه «مولا» در حدیث بیان شده است.
نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار، ج 6 ـ 9 [عربی، چاپی]
تلخیص و ترجمه: سید علی بن نورالدین میلانی حسینی.
این کتاب به ترتیب عبقات است و در دو بخش به سند حدیث غدیر و دلالت آن می پردازد. در جلد ششم به مؤلفانی که درباره حدیث غدیر نوشته اند و نیز تواتر حدیث غدیر و جواب منکران تواتر آن حدیث پرداخته شده است. در جلد هفتم 162 نفر از راویان حدیث غدیر ذکر شده، و مؤلف کتاب به عنوان ملحقات 189 نفر دیگر را آورده است. جلد هشتم مربوط به دلالت حدیث غدیر و معنای کلمه «مولا» است.
برخی از عناوین جلد نهم عبارتند از: کلام پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم (أَلَسْتُ أوْلی بِالْمُؤمِنینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ)، حدیث غدیر در المستدرک علی الصحیحین، یگانگی سیاق حدیث غدیر و حدیثی که بخاری آورده، حدیث غدیر با لفظ «إنَّ عَلِیّا بَعْدی مَوْلاهُ».