تجلی عدالت قرآنی در نظام مهدوی (عج)

چکیده :

موقعیت کنونی و مناسبات فردی و اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه بشری، ضرورت گفتگوی صریح تر و روشنتری در باره «عدالت» و «عدالت خواهی» ایجاب کرده است. ضرورت این گفتگو از دو زاویه قابل طرح است. یکی از آن جهت که دشمنی، مهاجم تر و زهرآگین از یأس و ناامیدی از تحقق عدالت و اجرای آن، طومار جسم و جان و فکر ملت ها و حکومت ها را در هم نپیچیده است، و دیگر از جهت اندیشه ساختن مدینه فاضله یا آرمان شهر، که در آن، شهروندان، فضیلت محور ارزش مدار و عدالت جو زندگی کنند و عدالت را به عنوان سرچشمه مهم نیازهای بشری، بزرگترین گمشده انسانی بدانند و جویای عدالت آوری باشند که شیرینی عدالت قرآنی را به مذاق انسانیت خواهد چشاند.

آنچه متفکران و مفسران قرآنی با نگاهی ژرف و عمیق و واقع بینانه برای تجلی و ظهور عدالت قرآنی در نظام مهدوی مطرح می سازند، قرار گرفتن کتاب الهی قرآن در کنار مفسر و مُبیّن و مجری آنست و بدین صورت است که عدالت قرآنی در نظام مهدوی تجلی و ظهور می یابد.

• واژه های کلیدی:

عدل، عدالت قرآنی، نظام عدال گستر مهدوی، حکومت واحد جهانی.

عدل: عدل یعنی قرار دادن هر چیز در سر جای خودش را عدل گویند (وضع الشییء فی موضعه) و عادل کسی است که بتواند هر چیزی را به حقیقت سر جای خود قرار بدهدتا امکان سیر و سفر و حرکت به سمت کمال الهی محقق شود. این رشد و حرکت باید متناسب و مطابق با فرمان و حکم خداوند تبارک و تعالی و رسول خدا (ص) و ائمه اطهار و عقل متکی به وحی باشد. خداوند عادل و عدل آفرین است و اسم عدل، اسم الله است و این خالق عدل با آگاهی کامل از نیازهای مادی و معنوی، خلقت، رشد و تعالی را در نهایت عدل قرار داده و کوچکترین ذره ای از ظلم در ساحت مقدس و افعال زیبایش راه ندارد. خداوند برای استمرار عدالت، رهبرانی عادل و با کفایت مبعوث و آیات وحیانی خود را به عنوان برنامه عدالت بر آنها نازل نموده است.

عدالت قرآنی:

امام علی (ع) قرآن را آینه تمام عیار عدالت معرفی فرموده (قرآن، معدن ایمان و چشمه سار آن، چشمه های علم و دریاهای آن، باغ های عدل و آبگیرهای آن است).(1)

قرآن کریم از اول (بسم لله الرّحمن الرّحیم) تا آخرین کلمه سوره قرآن، پیکان هدایت را به سوی عدالت چرخانیده و بیش از صدها آیه در این رابطه بیان فرموده که 207 آیه صریح و روشن و کامل (عدالت قرآنی نظام مهدوی) و تجلی ظهورش را با کمک و قرینه بیش از (6207) روایت به تصویر کشیده است.(2) قرآن کریم؛ عدالت را مناسب ترین زمینه رشد و کمال انسان و بهترین راهی که انسان ها را به مقصد می رساند می داند و بر این نکته که انسان در محیط بدون عدالت، امکان حرکت و اجازه رشد و ترقی پیدا نخواهد کرد تأکید می کند.

- قرآن کریم برنامه عدالت خواهی و عدالت ورزی و تحقق آن در جامعه بشری را توسط انبیاء دانسته و هدفمندی بعثت انبیاء را تحقق عدالت می داند.

«لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط.» (3)

همانا ما پیامبران خود را با ادله و معجزات برای مردم فرستادیم و برایشان کتاب و میزان و عدل نازل کردیم تا بین مردم عدالت را بپا دارند.

- عدالت، هدف و مقصود و اجرای آن برنامه انبیاء و اولیاست، پیامبران وظیفه داشتند برابر کتاب و میزان؛ مردم را به دادگری فرا خوانند و ادامه دهنده راه آنها انبیاء، ائمه معصومین (علیهم السلام) و در زمان کنونی ولی عصر امام زمان (عج) می باشد که وظیفه دارند جامعه بشری را به دادگری و عدالت دعوت نموده و ظلم و ستم و ناروائی را در هم شکسته و از بین ببرند.

- عدالتی را که قرآن معرفی می کند از نظر دامنه و گستره؛ عمیق، ژرف و بی همتاست و حوزه وسیعی را شامل می شود. این عدالت محدود به صحنه حیات اجتماعی انسان ها و روابط آنها با دیگران نیست بلکه شامل: روابط انسان با خدا و روابط انسان با دیگران و روابط انسان با خود و روابط انسان با جهان هستی، می شود. که البته قیام و تحقق چنین عدالت فراگیری فقط در نظام عدل گستر مهدوی (ع) خواهد بود «بالعدل قامت السّموات والارضون»(4)

نظام عدل گستر مهدوی (ع):

در قرآن کریم آمده است «لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون.» به راستی ما در کتاب زبور و تمام کتب آسمانی نوشتیم که زمین را بندگان صالح من ارث خواهند برد.(5)

امام باقر (ع) در این ارتباط فرموده اند: «وجدنا فی کتاب علی (ع) [ان الارض لله یورثها من یشاء عباده والعاقبة للمتقین]»(6) در کتاب امام علی (ع) در ذیل آیه زمین از آن خداوند است و به هر کس از بندگان صالحش بخواهد آن را به میراث می دهد و سرانجام نیک، از آن پرهیزکاران است، آمده است که حضرت فرموده: «من و اهل بیتم همان کسانی هستیم که خداوند زمین را به ما ارث می دهد.»

آیات قرآنی مبین ساختار نظام عدل گستر مهدوی (ع) می باشد، نظامی که عدالت و قسط به صورت پررنگ و گسترده در آن پدیدار می گردد و مساوات، مواسات، ایثار، انسانیت، دوستی و محبت در نظام مهدوی آنچنان ریشه دار و استوار تجلی می نماید که گویا مردم در این نظام اعضای یک خانواده هستند که احتیاجات خود را از جیب و کیسه یکدیگر بدون مانعی برداشت می کنند.

در نظام عدل گستر مهدوی، انسان هیچگاه رها شده نیست، بلکه در دایره ایمان و بندگی خدا، زندگی ارزشمندتری به او عطا شده است که حیات طیبه نام دارد. (بندگی) هدف و ارزش بزرگی است که رشد و تعالی انسان را در پی دارد. در این حیات و نظام (بنده) در راه پیدا کردن آنچه معبود از همه

بیشتر دوست دارد تلاش می ورزد وهر چیزی را در جایی قرار می دهد که خداوند دوست دارد و عدالت قرآنی در نظام مهدوی بر همین اساس رخ می نماید و ظهور و تجلی خود را نشان می دهد.

حضرت امام صادق (ع) در پاسخ به سؤال یکی از اصفحاب در ارتباط با آیه «ان الله یامر بالعدل و الاحسان»(7) فرموده اند: خداوند برای بندگان دستوری جز اجرای عدالت و احسان ندارد و مهدی ما آنگاه که ظهور نماید ، جهان را از هرگونه ظلم و ستم پاک می کند و میزان و عدل را در میان مردم بنیان می نهد و هیچکس به دیگری ستم نخواهد کرد.(8)

راستی تصویر و ترسیم چنین جامعه ای توسط قرآن کریم و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) چقدر دلپذیر و دلنشین است زمانی که امواج این واقعه بزرگ در جام زرّین خورشید ریخته شود و رایحه عشق و صفا و معنویت از کران تا کران آبادی ها و شهرها را فرا گیرد و طلعت دولت عدل گستر مهدوی با زمزمه شورانگیز لااله اله الله و محمد رسول الله و علی ولی الله بر سراسر جهان طلوع نماید.

حکومت واحد جهانی:

قرآن کریم تصاویری از شکوفایی عصر طلائی حاکمیت عدالت قرآنی به رهبری امام زمان (عج) را ترسیم و تصویر کرده که قلوب پاک همه منتظران را به وجد می آورد، به چند نمونه از این تصاویر اشاره می کنیم تا تجلی عدالت قرآنی در نظام مهدوی (ع) بیش از پیش برای شما خوانندگان محترم روشن شود.

الف: عدالت موعود و جهان شمولی:

«اعلموا ان الله یحیی الارض بعد موتها قد بینا لکم الآیات لعلکم تعقلون.»(9)

بدانید همانا خداوند زمین را پس از مرگش زنده می کند به راستی آیات خداوند را برای شما بیان کردیم تا فکر کنید.

امام باقر (ع) در این ارتباط فرموده اند: «یحیها الله عزّوجلّ بالقائم (ع) بعد موتها»(10)

خداوند عزّ و جلّ به وسیله قائم آل محمد (ع) زمین را پس از مردنش زنده می کند.

ب: حکومت واحد جهانی:

در قرآن کریم آمده «الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصّلوة……»(11)

امام باقر (ع) در این ارتباط فرموده اند: این آیه بیانگر حکومت مهدی (عج) است. خدا او و یاران او را به شرق و غرب زمین مسلط می گرداند و دین خدا را آشکار می سازد، و به وسیله او و یارانش بدعت ها رامی میراند، همچنانکه بی خردان، حق را میرانده بودند. تا آنجا که از ستم اثری دیده نمی شود، آنان مردم را به نیکی امر کرده، از بدی ها باز می دارند و برای خداست سرانجام امور.(12)

ج: عدالت موعود و تکامل صنایع:

در روایت اهل بیت عصمت و طهارت آمده است: «مؤمن در زمان قائم که در مشرق زندگی می کند برادر خود را در مغرب می بیند و همچنین کسی که در مغرب زندگی می کند برادر خود را که در شرق است مشاهده می کند.(13)

د: عدالت موعود و پیشرفت عظیم اقتصادی:

امام صادق (ع) فرموده اند: هنگامی که قائم قیام کند حکومت را براساس عدالت قرار می دهد و ظلم و جور در دوران او برچیده می شود، جاده ها در پرتو وجودش امن و امان می گردد. زمین برکاتش را خارج می سازد و هر حقی به صاحبش می رسد و در میان مردم همانند داود (ع) و محمد (ص) داوری کند، در این هنگام زمین گنج های خود را آشکار می سازد و برکات خود را ظاهر می کند و فقیر برای کمک یافت نشود.(14) اللهم انا نرغب الیک فی دولة کریمه.

منابع و مصادر:

1-نهج البلاغه، خطبه 198، ترجمه فولادوند.

2-برداشتی از سخنرانی حضرت آیة الله ناصری دام عزه.

3-قرآن کریم، سوره حدید، آیه 25.

4-فرازی از ادعیّه مربوط به امام عصر (علیه السلام).

5-قرآن کریم، سوره انبیاء آیه 105.

6-قرآن کریم، سوره اعراف، آیه 128.

7-قرآن کریم، سوره نحل، آیه 90.

8-کمال الدین شیخ صدوق(ره)، جلد 2، ص 372.

9-قرآن کریم، سوره حدید، آیه 17.

10-بحارالانوار، جلد 52، ص 243 به بعد.

11-قرآن کریم، سوره حج، آیه 41.