آیا هم دلی مهارتی ذاتی و سرشتی است یا می توان آن را یاد گرفت؟
برخلاف هوش و خصوصیات ظاهری بدن که عمدتاً ارثی هستند، هم دلی مهارتی است که افراد می توانند بیاموزند. البته حتی نوزادان هم با غم یا شادی مراقبان خود هم دلی می کنند، اما هم دلی به عنوان مهارتی کامل هم نیاز به تکامل هیجانی کودکان دارد و هم نیاز به آموزش. شاید مهم ترین جنبه ی تکامل هیجانی کودک، این است که بتواند به تدریج از حالات هیجانی و احساسات خود و دیگران آگاه شود. در نیمه ی دوم دومین سال زندگی، کودکان می توانند از خصوصیات و توانایی های خود آگاه شوند، که به آن خودآگاهی می گوییم. با افزایش سن، کودکان توانایی درک نظرات دیگران را هم پیدا می کنند، رشد خودآگاهی و توانایی به خاطر آوردن حالات هیجانی خود باعث می شود کودکان بتوانند احساسات دیگران را درک کنند و با آنان هم دلی کنند. عامل اصلی که این تغییرات را تحت تأثیر قرار می دهد؛ افزایش مهارت های شناختی کودک است. به این طریق در کودک وجدان شکل می گیرد و او را از رفتارهای ضد اجتماعی باز می دارد.
اما هم دلی جنبه ی اکتسابی نیز دارد و لازم است که آموخته شود. به عبارتی، هر چند تکامل هیجانی و شناختی برای کسب توانایی هم دلی در کودکان لازم است، اما رسیدن به این درجه از تکامل کافی نیست. آنان باید با روش های مختلف مستقیم و غیرمستقیم هم دلی را یاد بگیرند. با رسیدن به بلوغ و تکامل هیجانی و همچنین از طریق آموزش است که کودکان قدرت هم دلی کامل پیدا می کنند و این روند خودبه خودی نیست و آن ها باید فرصت امتحان کردن و مشاهده ی هم دلی اطرافیان را داشته باشند.
پژوهش ها نشان داده اند که حتی مغز بزرگ سالان هم به رشد خود ادامه می دهد و ارتباطات جدید بین سلول های عصبی حتی در بزرگ سالی نیز ایجاد می شوند. به عبارتی سلول های عصبی مغز انسان ها توانایی شکل گیری و انعطاف پذیری دارند. کشف دیگر این است که در مغز، رشته های عصبی خاصی وجود دارند که فقط با مشاهده ی دیگران فعال می شوند. مثلاً وقتی ما فردی را می بینیم که ناراحت است، این رشته های عصبی فعال می شوند و واکنش نشان می دهند. بنابراین حتی افراد بزرگ سال می توانند با دقیق شدن در رفتار دیگران و توجه به زبان کلامی و غیرکلامی آنان، باعث فعال شدن این رشته های عصبی مغز خود شوند و رفتارهای جدیدی را یاد بگیرند.
منبع مقاله :
رسولیان، مریم، صالحیان، راضیه،(1389)، هم دلی، تهران: چاپ اول1390
