ضربان قلب مادر؛ موزیک متن دوران جنینی

موسیقی در زندگی بشر همیشه جا داشته و متأثر از محیط پیرامون و بیان کننده ی اوضاع و احوال همان دوره است. در واقع مفاهیمی که کلام قادر به بیان آن نیست، در قالب موسیقی گفته می شود و به یادگار می ماند، به همین خاطر موسیقی غم، شادی، ترس، دلهره و دیگر احوال آدمی را به گویاترین و قابل درک ترین زبان بیان می کند. موسیقی می تواند به عنوان نوایی آرام بخش و تسکین دهنده ی انسان مورد استفاده قرار گیرد، به همین جهت در قبایل بدوی برای بهبود حال بیماران از موزیک های پر جنب و جوش و پرتحرک و موسیقی تند بهره می بردند.
در حال حاضر نیز به نقش موسیقی در پرورش استعدادهای کودک و حتی رشد شخصیتی او پی برده اند، بنابراین برای آموزش نکات تربیتی از موسیقی استفاده می کنند. آیا می دانید که موسیقی چه اثری بر کودک شما و رشد و تکامل او دارد؟

اثر موسیقی بر جنین
 

ساده ترین ابزار موسیقی که ریتم دارد قلب انسان است که حرکت منظم و آهنگینی تولید می کند و شنیدن صدای ضربان قلب جنین درون شکم مادرش، مبین زندگی تازه و نشانه یی دال بر وجود یک انسان است. مطالعه ها نشان می دهد، زدن سازی توسط مادر هنگام بارداری اثر مطلوبی در جنین به جا می گذارد، چون شنیدن صداهای دلنشین برای جنین خوشایند است و به رشد بهتر او منجر می شود.

نوزاد و موسیقی
 

نوزادان در روزهای اولیه ی زندگی خود نسبت به صداهای مختلف عکس العمل نشان می دهند. نوزاد صداها را می شنود و نسبت به صداهای مختلف واکنش های متفاوتی نشان می دهد. آن ها اغلب به صداهای ریز با فرکانس بالا توجه بیشتری دارند. شاید دلیل آن حجم صوتی ایجاد شده و ظرافت اندام شنوایی نوزاد باشد که صداهای زیر را سریع و بهتر درک می کند.
نوزاد صداهایی با شدت بالا و اصوات ناگهانی را دوست ندارد و این صداها باعث ترس و دلهره اش می شود. اغلب نوزادان نوای خوش، آهنگ های ملایم پیانو و فلوت را می شنوند و احساس آرامش می کنند، اما ساده ترین و زیباترین موسیقی برای شیرخواران، لالایی مادر است!اکثر نوزادان و کودکان با شنیدن لالایی مادر به خواب می روند و این عمل به صورت واکنش شرطی در او به یادگار می ماند.
نوع این موسیقی لالایی در فرهنگ های مختلف متفاوت است، اما همگی از احساس مادر به فرزند سرچشمه گرفته و سینه به سینه انتقال یافته است.

لالایی؛ نوای خواب نوزادان
 

لالایی در واقع آهنگ شاعرانه شفاهی سرزمین هاست، چرا که هیچ مادری آن ها را از روی نوشته نمی خواند! لالایی و زمزمه را تمام مادران می دانند و بدون این که از زمینه ی شعر و آهنگ خارج شوند آن ها را به خوبی زمزمه می کنند. شاید بتوان گفت لالایی ها طیف های رنگارنگ از آرزوها، گلایه ها و نیایش های معصومانه ی مادران هستند که سینه به سینه از نسل های پیشین تا امروز بیان شده است. رشته های نامریی از لب های مادر تا گوش کودک و تأثیر جادویی آن خواب ژرف و آرامی است که شیرخوار را فرا می گیرد. تنها زمزمه و لحن گیرای مادر است که کودک را می خواباند. لحن او چون جویباری در گوش های کوچک کودک طراوت و آرامش برای خواب می ریزند.
لالالالا گلم باشی/ همیشه در برم باشی/ لالالالا گل زردم/ نبینم داغ فرزندم خداوندا تو ستاری/ همه خوابند تو بیداری/ به حق خواب و بیداری/ عزیزم را نگهداری.
صدای زنگ دار و اسباب بازی های ریتمیک، نوزاد را تا مدتی به خود مشغول می کند و زمانی که نوزاد رنگ ها را به صورتی مبهم و سایه وار می بیند، گوش او به خوبی قادر است واکنش سریعی در برابر صداها نشان دهد. در مراحل مختلف رشد یک کودک، موسیقی به نوعی در شکل دهی شخصیت او اثر می گذارد. نخستین صداها به صورت گریه و خنده ظاهر می شود. هم زمان با بزرگ تر شدن کودک او می تواند صداهایی شبیه به غان و غون به کمک حنجره ی خود بسازد، کم کم با پی بردن به وجود دست های خود به اشیای دور و برش ضربه وارد می کند و از به صدا در آوردن آن ها احساس نشاط و شادمانی می کند. بدون شک تمام این علایم غریزی است و جلوگیری از این تظاهرات در نوزادان، ایجاد کمبود می کند. زیرا عشق به موسیقی با ما انسان ها متولد می شود.

کودک و موسیقی
 

در سنین بالاتر تقریباً هم زمان با دو سالگی، هنگامی که کودک قادر به تکلم و راه رفتن است، می آموزد چگونه آوازی را تقلید کند و حتی اگر مفهوم آن را نفهمد به صورت تقلیدی می خواند. اگر شعری برایش بخوانید یا موسیقی را بشنود، ادای آن را در می آورد. از آن جایی که موسیقی به عنوان پدیده ی اجتماعی و تربیتی در عصر حاضر شناخته شده، آشنایی و آموزش صحیح و به موقع می تواند نقش مؤثری در روحیه و شخصیت کودکان داشته باشد و کودکان همراه با فعالیت های شان در زمینه ی نقاشی با زبان ورزش و یادگیری موسیقی نیز آشنا شوند. موسیقی می تواند قدرت تخیل و تمرکز کودکان را پرورش دهد، به آن ها نظم و تربیت آموزد و لذت اجرا و شنیدن یک موسیقی خوب را هدیه کند. بهترین سال های آموزش موسیقی قبل از پنج سالگی است. نکته ی مهمی که باید در هر سنی روش مناسب و موردنیاز آن سن اتخاذ شود، موسیقی دسته جمعی است که انگیزه و شوق یادگیری را در کودکان تقویت می کند، چرا که حاصل شادی دسته جمعی است. هدف تمام روش های موسیقی تقویت درک، تخیل و شکوفایی استعدادهای نهفته در کودکان است. بنابراین موسیقی را نباید فقط به عنوان کارهای فوق برنامه و غیرضروری تلقی کرد که هدفی جز سرگرمی ندارد. شما والدین و دست اندرکاران تعلیم و تربیت باید با جدیت و برنامه ریزی آن را در کنار دروس مدارس قرار دهید تا ببینید چطور موسیقی قسمتی از وجود کودکان را به خود اختصاص داده و آن ها را در بسیاری از مشکل های روحی و عاطفی یاری می کند.
منبع:7روز زندگی، شماره 121.