عاشورا، عظیم ترین، حماسی ترین و ناب ترین انقلاب تاریخ اسلام است و انقلاب عصر ظهور، کامل ترین و آخرین انقلاب تاریخ انسان.
انقلاب دوم ـ عصر ظهور ـ تداوم انقلاب عاشورا است؛ انقلابی ستم ستیز، عدالت خواه، آزادی بخش، انقلابی برای نشر معروف، زدودن لایه های جاهلیت و معرفی اسلام در هیئتی نو، شفاف و شسته از غبارهای تحریف و انحراف و فریب.
امام باقر(علیه السلام) در توصیف قیام موعود گفته اند: «مهدی هر آن چه را پیش از او بوده فرو می ریزد، آن گونه که رسول خدا امور جاهلیت را در هم ریخت، و اسلامی تازه را آغاز خواهد کرد.»
اگر انقلاب موعود، پیوند، هم سانی و یگانگی با انقلاب کربلا می یابد و چشمه سار زلال این خیزش از آن سرزمین عطش زده سیراب می شود، بی تردید شباهتی میان همة عناصر این دو انقلاب می توان یافت. در دعای ندبه، مهدی موعود «طالب» خون کربلا معرفی می شود و در زیارت نامه ها آرزوی همة مشتاقان بی تاب عصر ظهور آن است که در رکاب مهدی، به طلب «ثار» حسین(علیه السلام) برخیزند و انتقام مظلوم کربلا را از بیدادگران بازگیرند.
در حدیث معراج، خداوند پس از بیان شهادت امام حسین(علیه السلام) به پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: «آن گاه از نسل او [امام حسین] مردی را برمی انگیزم که انتقام خون او بازستاند. زمین را از عدالت و قسط سرشار سازد. ترس و رعب (در قلب ستمگران) هم پای او پیش رود و آن گونه بیدادگران را بکشد که برخی در او شک و تردید کنند.
مطالعه و اندیشه در ویژگی های مشترک این دو نهضت و یافتن وجوه و ابعاد هم گون این دو رویداد بزرگ، محور و موضوع این نوشتار نیست. آن چه در این مقال و مجال درپی آنیم یافتن و تبیین ویژگی های مشترک یاران این دو حادثة ژرف و شگرف است تا همة ما که شوق همراهی آن عزیز پنهان را داریم و بی تاب هم گامی در رکاب او هستیم، بدانیم که باکدام فضیلت ها و عظمت ها می توان همراه او شد و هم افق صحابة بزرگوار او گردید.
بصیرت و بینش
بینش، نگاه همه سونگرانه، دقیق و عمیق است؛ نگاهی که از لایه های بیرونی بگذرد و به درون راه یابد؛ نگاهی که آن سوی حادثه ها را بکاود و متناسب با دریافتی که محصول این تأمل و روشن بینی است تصمیم بگیرد و عمل کند.
بصیرت، آن چنان عنصر مهم و تعیین کننده ای در عرصة حیات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است که امیرالمومنین علی (علیه السلام) ، سلاح کارایی خویش در هنگامة هجوم دشمن و خیزش خطر را تنها و تنها یک چیز می داند؛ بصیرت.
«آگاه باشید که شیطان سواره و پیاده اش را فراخوانده و بر شما تاخته [در چنین موقعیتی] بصیرت و بینش من با من است.»
در بیان قرآن، گروهی فاقد بینش و بصیرتند: «و اگر به هدایت دعوتشان کنی، گوش به سخنانت نمی سپارند. می بینی که به تو می نگرند اما بصیرت و بینش ندارند!»1
نگاه های دوخته اما تهی از روشنی، چشم هایی که خیره می نگرند اما به شناخت و دیدن نمی رسند. چنین کسانی در تاریکی می مانند و به سیاهی و تباهی تن می دهند. گروهی شمشیرشان بر بصیرتشان حکومت می کند؛ «حملوا اسیافهم علی بصائرهم.» شمشیر، نماد قدرت است. یعنی کسانی هستند که با رسیدن به قدرت و موقعیت، نگاه حق بینشان بسته می شود. داشته ها، فرصت تماشای حق را از آن های می گیرد. خودبین و کوته بین می شوند و غرور آن چه دارند، به اسارت «اکنون» و «همین لحظه»شان می کشاند و از رویت «اینده» و اندیشیدن به «فردا» باز می مانند.
اما گروهی هستند که بینش و بصیرت آن ها بر شمشیرشان حکومت می کند؛ موقعیت و قدرت به پرتگاه غرورشان نمی کشاند و شمشیر، تدبیرشان را نمی شکند؛ «و حملوا ابصارهم علی اسیافهم.»
کربلا، قصة مردان و زنانی است که بصیرتشان، چراغ راهشان و بینش ژرف و زلالشان، کشتی عبور آن ها از طوفان های درون و بیرون است. وقتی امام عاشورا، دشواری نبرد را گوشزد کرد و به تیغ های تیز و شمشیرهای قساوت اشارت نمود، یاران عاشق صادق گفتند: «ما بر نیت ها و بصیرت هایمان هستیم.» یعنی انگیزه های تردیدناپذیر و بصیرت های ژرف ما را به کربلا آورده است و خطر و شمشیر و مرگ، سستی و تزلزل در اراده هایمان نمی آفریند.
همین ویژگی در جان و روح صحابة مهدی(عج) تموج و جریان دارد. آنان با بصیرت با امام خویش همراه و هم گام می شوند و در لحظه های هول و خطر، عاشقانه و صادقانه به میدان می ایند و خندان و شکوفا، چون صحابة کربلا، از حریم دین دفاع می کنند. رشید هجری صحابی بزرگ امیرالمومنین علی (علیه السلام) ، در پاسخ دخترش که به او گفت: «پدر! چه قدر در انجام تکلیف کوشش می کنی؟» گفت: «دخترکم! در اینده مردمانی بیایند که همان بصیرت که آنان در امر دین خود دارند، از این کوششی که ما می کنیم افضل و برتر است.»
چه توصیف شگفتی! «سیجی قوم بصائرهم فی دینهم افضل من اجتهاد اولیهم».
