اشاره:
عزادری کنید، آن هم عزاداری به شکل سنتی.
حضرت امام خمینی رحمت الله علیه
مداحی و مدیحه سرایی از دیرباز در کشور ما و در ایین ها و مناسبت های اسلامی به ویژه در ماه محرم الحرام و در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی از جایگاه خاص و پیشینه ای قوی برخوردار بوده و می باشد. تا آنجا که در دوران سلاطین و فرمان روایان گذشته، در اکثر مساجد و تکایا اقامه ی عزاداری نموده و در رثای خاندان عصمت و طهارت نوحه سرایی و مرثیه خوانی می نمودند.
یکی از راه های شناخت بیشتر اهل بیت علیهم السلام همین برنامه های مذهبی و مداحی است که توأم با معرفت و شناخت زندگی و مصائب آن بزرگواران می باشد، زیرا لازمه ی این موضوع آن است که نخست شناخت کافی از ابعاد وجودی و شخصیت الهی ائمه ی معصومین علیهم السلام داشته و به بهترین وجه آن را به منصه ی ظهور برساند. به این معنا که اگر شعر، سروده ای و یا قطعه ای را در رثای سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام بیان می کند؛ این موضوعات اول در خودش(مداح) اثر وضعی را بگذارد به گونه ای که در مجلس عزا، مستمع با نگاه اول که او را مشاهده می کند، مظلومیت و شهادت حضرت سیدالشهدا علیه السلام در خاطرشان زنده شود و یاد آن بزرگوار بیفتند و اشک جاری گردد.
چه بسا کسانی که در این عرصه قدم گذاشته و بر اثر نداشتن تجربه، اطلاعات جامع و کافی و شناخت وافی در خصوص زندگی اهل بیت علیه السلام و وقایع جان سوز کربلا، مصائب آنان را به گونه ای دیگر بازگو می نمایند که اثر وضعی نامطلوب آن به مراتب زیان بارتر از شناخت بیشتر و جذبه ی حقیقی آن به مردم می گردد.
بنابراین لازم است که همه ی مادحین عزیز و کسانی که می خواهند به این فنّ وارد شوند با دیدی وسیع و جامع همراه با معرفت و شناخت به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام مجالس عزا برپا نموده و اقامه نمایند، آن هم به شکل سنتی. همان مطلبی را که حضرت امام خمینی رحمت الله علیه فرمودند.
مداحی فقط شعر و صداست؟!
مداحی نمی تواند کار هرکس باشد، شاید عده ای بر این تصور باشند که این کار مسأله ای ندارد، مقداری مقتل می خوانیم، مقداری شعر هم جمع آوری و حفظ می کنیم و نهایتاً یک صدایی هم بر روی آن تمرین می کنیم، آن وقت می رویم به مجلس عزا و انجام وظیفه می نماییم. باید گفت خیر! چنین نیست زیرا انسان در تصورات و اوهامات نمی تواند سیر نموده و فعلی را صورت دهد، لهذا باید در بیداری و هوشیاری کامل و با ریاضت کشیدن و دنبال کسب علم دین، معارف، شناخت، اخلاق و محبت اهل بیت علیهم السلام در دل داشتن و خالصانه ادای وظیفه نمودن این مسیر را طی نماید.
یک مداح خوب می تواند با دو خط شعر پرمغز و پرمحتوا که در عین حال سوزناک باشد، معنای حقیقی قیام اباعبدالله الحسین علیه السلام مظلومیت و شهادت آن بزرگوار را رسانده و مستمع را از حال طبیعی به فوق طبیعی و متعالی سوق دهد که در نهایت، اشک، این زیباترین عنصر لطیف از چشم دل سوختگان و شیفتگان امام شهیدان خارج می گردد. همین حالات، بالاترین و اوج به کمالات انسانی بعد از شناخت و معرفت واقعی پیدا کردن است، انشاء الله. زیرا در حدیث فرموده اند چشمی که برای امام حسین علیه السلام بگرید، روز قیامت گریان وارد محشر نخواهد شد.
گریه بانگی است که عالم گیر است
گریه گر گریه بود شمشیر است
در این زمینه ها روایات و احادیث زیادی از ائمه ی معصومین علیهم السلام نقل گردیده که بر لزوم معرفت و شناخت راه و طریق استوارشان توسط شیعیان دلالت دارد. این موارد در کتب شیعه نیز ذکر گردیده است. به عنوان مثال: می توان مداح خدومی را که سال ها در مجالس عزا از اشعار وزین، پرمحتوا و سوزناک استفاده کرده و دل هایی را جذب بارگاه حضرت سیدالشهدا علیه السلام نموده و همچنین در تاسوعاها و عاشوراهایی در همین بازار تهران (سبزه میدان) به روی چهارپایه انجام وظیفه نموده است، نام برد. شخصیتی همچون مرحوم ناظم که اکثر مادحین بزرگوار و پیرغلامان خاندان عصمت و طهارت ایشان را از نزدیک دیده و با وی آشنائی دارند و دیگران و دل سوختگانی که در این زمره می باشند.
مداحی و چند نکته از هزار نکته
در اینجا برخی از نکات مهم مداحی و چند نکته از هزار نکته که به لحاظ ضرورت و از باب «فذّکران نفعت الذکری» جهت مادحین گرامی و بزرگوار که باید توجه به آن نموده و انشاء الله تعالی در این مسیر بکار گیرند، تدوین و در چند بند مختصراً بیان و ارائه می گردد.
1. دوره ی کامل کلاس مداحی را طی نموده و قبولی و رضایت اساتید را جلب نماید.
2. نخست باید اطلاعات جامع و کامل درباره ی حادثه ی عظیم کربلای حسینی داشته باشد. بدین منظور کتب مقتل الحسین و شرح لهوف پیشنهاد می گردد.
3. از اشعاری که هیچ سود و نفعی در بر نداشته و ذهن مستمع را خسته می نماید جداً پرهیز شود.
4. از آهنگ موزون و سوزناک در قرائت اشعار استفاده گردد تا روح حماسه ی جان سوز کربلا در اذهان تداعی و شکل گیرد.
5. مداح باید خود نمونه و الگو بوده و در نماز اول وقت شرکت نماید، در برخورد با خلق خدا از اخلاق حمیده و پسندیده ی اسلامی برخوردار و استفاده نماید و شرعیات را واجب الاطاعه دانسته و عمل نماید.
6. مدح گفتن خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام را وسیله ای برای کسب امرار معاش قرار نداده و خدای ناکرده این موضوع را باب ننماید.
7. زمان مناسب که مقتضای مجلس سوگواری خامس آل عبا علیه السلام می باشد، مد نظر قرار گیرد.
امید آنکه با توجه و عمل به این نکات آنگونه که شایسته ی ساحت مقدس ائمه ی اطهار و حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و موجب رضایت حضرت بقیه الله الاعظم امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است، به این وظیفه ی خطیر که با عشق و اختیار پذیرفته اند و می پذیرند، به نحو شایسته عمل نمایند.
