شیوه ی زندگی صنعتی امروز بخش بزرگی از سلامت روح و روان ما را درگیر آزردگی نموده که در معنای زندگی سالم و شاد نمی گنجد و هر چه پیش می رویم، این ابتلاء ریشه دارتر می شود. ما زمانی با صدای خوش پرندگان و صدای آب روان از خواب بیدار می شدیم و اکنون با صدای ناخوشایند بوق و زنگ از خواب می پریم. زمانی با نسیم کوهساران و گل های خوش رنگ و بو و زیبای گل های محمدی، اطلسی و بنفشه و شقایق که روح و روان را تلطیف می کرد، روز را می گذراندیم و اکنون به جایش گل های مصنوعی آپارتمانی، هوای پر دود و آلوده است و به جای قدم زدن در کوچه های پر از اقاقیا روی آسفالت های داغ و چشمه سارهای با آب زلال، به جوی های پر از زباله و راکد می نگریم. البته قصدم از نوشتن این جملات نوستالژی نیست، به هر حال این اتفاقات در زندگی ما ناگزیر افتاده است. بلکه هدف، ارائه ی راهکارهایی برای رسیدن به تعادل با زندگی ماشینی و روش هایی، برای کاستن از فشارهای روحی است. اکنون در طبیعت راه حل های ساده ای وجود دارد که می تواند در ارتقای سلامت روحی افراد مؤثر باشد.
در کنال گل ها احساسات شادی آور افزایش پیدا می کند و حس رضایت زندگی شدت می گیرد. گل ها رفتار اجتماعی را در جهت مثبت تغییر می دهند؛ به طوری که باور آن مشکل است. گل ها ضامن سلامت روح و روان ما هستند.
تأثیر احساسات شاد گل ها در انسان توسط دکتر جنیت هاویلند جونز، پروفسور دانشگاه روتکرز روانشناس و محقق در زمینه ی تفسیر رفتارها و عکس العمل های آنی مورد بررسی قرار گرفته است. در یک تحقیق ده ماهه ی گروهی از پژوهشگران واکنش و حالت افرد را در هنگام دریافت گل به عنوان هدیه بررسی کردند. شرکت کنندگان 147 نفر زن در سنین مختلف با تحصیلات و نحوه ی زندگی مختلف بودند؛ چراکه زنان در شناخت و تشخیص احساسات خود دقیق تر هستند. آنها می دانستند که قرار است هدیه ای دریافت کنند، اما نمی دانستند این هدیه چیست. محققان سه نوع لبخند و عکس العمل های کلامی را طی 5 ثانیه اول در کامپیوتر ثبت کردند. لبخندها سه دسته بودند که لبخند مؤدبانه و آرام، لبخند حقیقی و لبخند هیجان زده که مجموع دو حس هیجان و شادی همراه با بالا رفتن ابروها از خط افقی روی پیشانی بود، تقسیم می شد و احساسات قبل و بعد از گرفتن گل نیز بررسی گردید. این بررسی نشان داد، بوی گل ها می تواند تأثیری فوری روی احساسات شادی و خشنودی ایجاد کند و شرکت کندگان با لبخندهای واقعی و هیجان زده از گرفتن گل استقبال کردند و حس سرخوشی فوق العاده ای از خود نشان دادند که در گروه های سنی مختلف دیده می شد. شرکت کنندگان توضیح دادند پس از دریافت گل احساس خوشی طولانی و رضایت داشته و کمتر احساس اندوه و اضطراب داشته اند و گل ها امکان ایجاد رابطه ی صمیمی با خانواده و دوستان را افزایش می دهند. نه تنها موجب شادی می شوند، بلکه تأثیر زیادی در ایجاد آرامش دارند. گل ها نمادی برای تقسیم شادی در منزل و جاهایی که در معرض دید هستند (مانند سرسراها، اتاق نشیمن و غذاخوری) می باشند و برای کسانی که وارد منزل می شوند، احساسات مثبت شاد و خودمانی به ارمغان می آورد.
یان بورن، پژوهشگر دانشگاه لویک آلمان، نتایج تحقیق خود را روی 74 نفر بیان نمود. افرادی که در بازی های حافظه ای شرکت داشتند و قبل از بازی رایحه ی گل رز را بو کردند، بهتر از دیگران به نتیجه رسیدند. و همچنین افرادی که یک ساعت قبل از بازی در اتاقی با بوی گل رز نشستند و یا حتی یک شب در آن اتاق خوابیدند، نتایج بهتری گرفتند. پژوهشگران معتقدند عطر گل رز باعث افزایش عملکرد مغز و بهبود حافظه ی انسان می شود. محققان استرالیایی دانشگاه کوئین ایلند کشف کردند در چمن های تازه چیده شده ماده ی شیمیایی معطری تولید می شود که اثرات مفیدی روی خلق و خوی افراد دارد و موجب از بین رفتن استرس آنها می شود. این رایحه حاوی سه ماده ی شیمیایی است که از نوک چمن های تازه آزاد می شود. این اسانس به نام اسانس آرامش نامگذاری شده است که از طریق اثر روی هیپوکامپ به کاهش استرس کمک کرده و حافظه را تحریک می کند. «بوی گل درمانی یا آروماتراپی» به معنی استفاده از اسانس یا عطر گل ها برای درمان برخی عوارض جسمی و روحی است. در این روش از روغن های گیاهی خوشبو مانند گل سرخ، سنبل، نعنا و لیمو به صورت ماساژ روی سطح پوست یا تنفس یا پخش بو در محل زندگی برای تسکین درد، آرامش و گاهی اضطراب و خستگی استفاده می شود.
در این روش از یکصد و پنجاه عصاره استفاده شد که هر کدام اثرات خاصی به عنوان ضد درد، ضد افسردگی، ایجاد آرامش و هضم غذا دارند و به صورت گسترده ای در منازل و کلینیک ها مورد استفاده قرار می گیرند.
رایحه درمانی سابقه ی شش هزار ساله دارد. در یونان، روم و مصر باستان از مواد معطر برای استحمام، ماساژ دادن و درمان استفاده می شد. در رایحه درمانی شیمیدان فرانسوی رنه مورالین در سال 1930 واژه ی آروماتراپی را برای استفاده ی درمانی عطرها به کار برد.
بوی گل ها حس بویایی را تحریک می کند و انسان قادر است ده هزار نوع بوی مختلف را تشخیص دهد. بوهای مختلف از طریق مژک های بویایی به قسمتی از مغز که خلق، روحیات و یادگیری ما را کنترل می کند، می روند. مطالعات نشان می دهند بوی سنبل امواج آلفای مغز را نشان آرامش و بوی یاس امواج بتا را که با وضعیت هوشیاری در ارتباط است، تحریک می کند. همچنین، عصاره ی لیموی خوراکی در ایجاد خلق و خوی خوش مؤثر است. در مطالعه ای بر روی بیماران مسن که مشکل خواب داشته اند، بوی سنبل در به خواب رفتن آنها مؤثر بوده است. چرا که باعث شادابی و حس مشارکت بیشتر در خانواده و یک زندگی آرام می شود.
در یک مطالعه در بیمارستان اسلووان نیویورک نشان داده بیمارانی که از ام. آر. ای و قرار گرفتن در فضای بسته می ترسیدند، با عطر وانیل 63 درصد کمتر از سایر بیماران دچار استرس شدند. همچنین بیماران بخش آی. سی. یو با استشمام بوی سنبل وضعیت بهتری از نظر فشار خون، تنفس و ضربان قلب داشتند. با توجه به راز شفا بخش رنگ و بوی گل ها و تأثیر آن بر احساسات و حالات انسان و همچنین پیشرفت صنعتی شهرها که موجب افزایش اضطراب شده است، یکی از بهترین راه های برطرف کردن اضطراب، طبیعت است. طبیعت باعث ایجاد آرامش و شادی می شود. پس برنامه ی روزانه ی خود را طوری تنظیم کنید که چند ساعتی دور از خانه به تماشای طبیعت بروید. پیاده روی کوتاه در پارک ها کمک می کند روز خوبی داشته باشید. در خانه نیز سعی کنید همیشه چند شاخه گل در گلدان روی میز داشته باشید.
- استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، متخصص کودکان**
منبع:ماهنامه ی تخصصی دنیای سلامت، شماره ی 51
/ن
