بیماری صبحگاهی چیست؟
تفریباً سه چهارم زنان حامله در سه ماه اول حاملگی خود از حالت تهوع و گاهی از استفراغ رنج می برند این حالت در صبح ها که به این وضعیت، بیماری صبحگاهی گفته می شود. که در صبح ها وضعیت بیمار بدتر است و در میانه های روز بهتر می شود، ولی این بیماری در همه ی ساعات روز هم می تواند وجود داشته باشد.
این بیماری بیش تر به علت مشکلات جسمی (فیریولوژیک) رخ می دهد، اما گاهی عوامل روانی نیز در آن دخیل هستند.
بیماری صبحگاهی در چه زمانی از حاملگی آغاز می شود و چه موقع پایان می یابد؟
این بیماری معمولاً در هفته ی ششم و گاهی در هفته ی چهارم (ماه اول) شروع می شود. به تدریج درماه های بعد بیش تر می شود و حدود نیمی از زنانِ مبتلا در هفته ی چهاردهم یا آغاز ماه چهارم بهبودی پیدا می کنند. در برخی ممکن است تا ماه پنجم و در عده ای هم تا آخر حاملگی ادامه پیدا کند.
چرا بیماری صبحگاهی به وجود می آید؟
علت به وجود آمدن بیماری صبحگاهی دقیقاً مشخص نیست. ولی تغییرات فیزیولوژیک در حین حاملگی می تواند علت آن باشد. هورمون، hcG که هورمون اصلی حاملگی است و افزایش مقدار آن در ادرار و خون وسیله ای برای تشخیص حاملگی می باشد، در بروز این بیماری نقش دارد. افزایش این هورمون تهوع به وجود می آورد، اما دقیقاً مشخص نیست که با چه مکانیزمی باعث ایجاد تهوع و استفراغ می شود، ولی میزان افزایش این هورمون در خون با شروع علایم و تشدید بیماری صبحگاهی مرتبط است. افزایش استروژن نیز ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشد. به دلیل افزایش ترشح هورمون استروژن در بدن زنان در دوران حاملگی، حس بویایی آنان و حساسیت شان نسبت به بو در این دوران افزایش می یابد، که همراه با افزایش حساسیت دستگاه گوارش به دلیل تغییرات هورمونی می توانند از عوامل ایجاد تهوع باشند.
با وجود این که برای درمان بیماری صبحگاهی ویتامین B تجویز می شود، ولی در تحقیقات کمبود آن در زمان مبتلا یافت نشده است.
مطالعات نشان می دهند که برخی از خانم ها نوعی واکنش غیرطبیعی به استرس از خود نشان می دهندکه آنان را مستعد حالت تهوع و استفراغ می کند.
این بیماری در وضعیت های خاص و استرس زا مثل حاملگی های ناخواسته یا وضعیت نامساعد زندگی یا بدرفتاری اطرافیان و عدم توجه به فرد تشدید می شود.
احتمال تهوع و استفراغ در چه شرایطی بیش تر می شود؟
1- حاملگی دو قلو و چند قلو که احتمالاً به دلیل بالا رفتن hcG است.
2- وجود تهوع و استفراغ در حاملگی های قبلی.
3- وجود تهوع و استفراغ به عنوان عارضه ی مصرف قرص های ضد بارداری که علت این مسئله ممکن است پاسخ بدن به افزایش استروژن باشد.
4- داشتن سابقه ی بیماری حرکتی که به بیماری ماشین معروف است، و افراد در اثر حرکات خودرو دچار تهوع می شوند.
5- استعداد ژنتیکی بیماری در صورتی که مادر یا خواهر فرد به آن مبتلا باشند.
6- سابقه ی سردردهای میگرنی
7- بیماری مول (بچه خورک). بیماری که در آن علی رغم بزرگی رحم حاملگی وجود ندارد و در رحم توده بدخیم رشد می کند که باید درمان جدی صورت گیرد.
آیا حالت تهوع مادر در اثر بیماری صبحگاهی بر روی جنین تأثیر می گذارد؟
بسیاری از مادران علاوه بر تحمل حالت تهوع، نگران جنین خود هستند. تهوع و استفراغ خفیف که معمولاً در دوران بارداری برای مادران پیش می آید، تا زمانی که مادر غذا را تحمل
کند و مقدار زیادی مایعات بنوشد، تهدیدی برای سلامتی جنین محسوب نمی شود. از این گذشته در سه ماهه ی اول بارداری جنین آن قدر بزرگ نیست که نتواندکالری کافی را از مادر بگیرد. اگر مادر نمی تواند رژیم غذایی متعادلی داشته باشد، بهتر است از مولتی ویتامین استفاده کند.
آیا نداشتن بیماری صبحگاهی نشانه ی احتمال افزایش سقط است؟
برخی از افراد فکر می کنند نداشتن بیماری صبحگاهی نشانه ی احتمال سقط است، اما الزاماً این گونه نیست. درست است که مطالعات نشان داده اند زنانی که کودک شان سقط می شود کم تر دچار حالت تهوع بوده اند، ولی بسیاری از زنان هم هستند که دوران حاملگی شان را به طور طبیعی طی کرده اند و نوزاد خود را به دنیا آورده اند، در حالی که در طی این دوران حالت تهوع نداشته اند.
چه راه هایی برای کاهش تهوع بیماری صبحگاهی وجود دارد؟
- از غذاها و بوهایی که سبب تهوع می شوند پرهیز کنید. یک راه دیگر مصرف غذاهایی که مزه ملایم دارند یا گرم نکردن غذاست تا بوی آن کم تر باشد.
- سعی کنید همیشه مقداری شیرینی ساده مثل کلوچه در کنار تخت خود داشته باشید و هر وقت از خواب بیدار شد یکی دو تا کلوچه میل کنید و 20 تا 30 دقیقه دراز بکشید.
- وعده های غذایی را کوچک و متعدد کنید تا معده تان هیچ وقت خالی نباشد.
- از غذاهای چرب بپرهیزید، زیرا هضم آن ها به خصوص در زمان حاملگی طول می کشد. هم چنین از غذاهای سنگین، تند، اسیدی(ترش) و سوخاری شده نیز پرهیز کنید، زیرا باعث تحریک معده می شوند.
- سعی کنید در طول روز استراحت کافی داشته باشید و از استرس بپرهیزید (باید اطرافیان خانم باردار محیط و وضعیت دلخواهی را، به خصوص از نظر روانی، برای وی فراهم کنند.) می توانید ساعات استراحت را با فعالیت های دلخواه و با افراد دلخواه سپری کنید.
در صورتی که با اقدامات فوق حالت تهوع کنترل نشد، حتماً به پزشک معالج تان مراجعه کنید و از وی کمک بگیرید.
منبع مقاله :
عبداللهی ثانی، حسین، (1389)؛ زنان و بیماری های خاص روان پزشکی، (بیماری های روان پزشکی مرتبط با زنان)، تهران، نشر قطره، چاپ اول
