عنایات امام زمان علیه السلام و وظائف مبلغان

حضرت رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در مورد عصر غیبت به جابر بن عبدالله انصاری فرمود: «إِی وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ لَیَنْتَفِعُونَ بِهِ وَ یَسْتَضِیئُونَ بِنُورِ وَلَایَتِهِ فِی غَیْبَتِهِ کَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وَ إِنْ جَلَّلَهَا السَّحَابُ؛[1] قسم به خدایی که مرا به نبوت برانگیخت! مردم در عصر غیبت از وجود پر برکت فرزندم مهدی بهره­مند خواهند شد و از نور ولایت او [در رهبری جامعه] روشنایی خواهند گرفت، همانند بهره­مند شدن مردم از خورشید، اگر چه در زیر ابر باشد.»

به طور کلی، وجود حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ در عصر غیبت مایه برکات و آثار فراوان مادی و معنوی است، اما عنایات آن بزرگوار به مبلغان اسلامی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

مهم­ترین علت عنایت آن گرامی به مبلغان و دانشمندان مروج معارف اهل­بیت ـ علیهم السلام ـ را در کلام حضرت هادی ـ علیه السلام ـ بهتر می­توان درک کرد.

آن حضرت جایگاه والای مبلغان راستین و متعهد اسلامی را در منظر حضرت ولی عصر ـ علیه السلام ـ اینگونه تبیین فرمود: «لَوْ لَا مَنْ یَبْقَی بَعْدَ غَیْبَةِ قَائِمِکُمْ ـ علیه السلام ـ مِنَ الْعُلَمَاءِ الدَّاعِینَ إِلَیْهِ وَ الدَّالِّینَ عَلَیْهِ وَ الذَّابِّینَ عَنْ دِینِهِ بِحُجَجِ اللَّهِ وَ الْمُنْقِذِینَ لِضُعَفَاءِ عِبَادِ اللَّهِ مِنْ شِبَاکِ إِبْلِیسَ وَ مَرَدَتِهِ وَ مِنْ فِخَاخِ النَّوَاصِبِ لَمَا بَقِیَ أَحَدٌ إِلَّا ارْتَدَّ عَنْ دِینِ اللَّهِ وَ لَکِنَّهُمُ الَّذِینَ یُمْسِکُونَ أَزِمَّةَ قُلُوبِ ضُعَفَاءِ الشِّیعَةِ کَمَا یُمْسِکُ صَاحِبُ السَّفِینَةِ سُکَّانَهَا أُولَئِکَ هُمُ الْأَفْضَلُونَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛[2] اگر نبودند بعد از غیبت امام قائم، علمایی که [با تبلیغات خود] مردم را به سوی آن حضرت بخوانند و به آن بزرگوار راهنمایی کنند و با دلیل و برهان الهی از دین او دفاع کنند و بندگان ضعیف خدا را از دامهای ابلیس و [یاران] شرور او نجات بخشند و از دامهای ناصبیان رها سازند، مطمئناً احدی در دین خدا باقی نمی­ماند. اما آنان کسانی هستند که زمام دلهای شیعیان ضعیف ما را به دست گرفته­اند [و از گزند دشمنان و هجوم افکار منحرف پاسداری می­کنند] همچنان که کشتیبان، سرنشینان کشتی را [از گرفتاریها و امواج هولناک دریا] حفظ می­کند. آنان برترین [بندگان] نزد خداوند عز و جل می­باشند.»

به همین دلیل، در این فرصت به عنایات و تفضلات قطب عالم امکان و مدیر واقعی حوزه­های علمیه و پناه بی­پناهان، حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ ، به مبلغان راستین اسلامی می­پردازیم و در آخر نکاتی نیز در مورد وظائف مبلغان در قبال آن منجی عالم هستی بیان خواهیم کرد.

 

 

کلام حیاتبخش امام زمان علیه السلام

 

آقا میرزا مهدی اصفهانی از عالمان و مبلغان سختکوش عرصه معارف الهی و فرهنگ اهل بیت ـ علیهم السلام ـ است. او که در اصفهانزاده شد و در نجف اشرف تحصیلات عالیه خود را در محضر عالمانی سترگ، همچون: سید محمد کاظم یزدی و میرزای نائینی به دست آورد، همزمان با فقه و اصول، به فراگیری فلسفه و حکمت نیز همت گماشت و آنگاه به تحصیلات علمی و عرفانی روی آورد و در نزد عارف جلیل القدر آقا سید احمد کربلایی از شاگردان ممتاز ملا حسینقلی همدانی، مراحل اخلاق و عرفان و تهذیب نفس را به کمال رساند.

در همان زمان، به قوائد فلسفه بدبین شد و برخی از آنها را با معارف آیات قرآن و روایات ناسازگار احساس کرد و به تردید افتاد و در نتیجه، افکار و اندیشه­های متضاد به جانش چنگ انداخت و او را از ادامه راه باز داشت. به ناچار به غیر از پناه بردن به محضر حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ چاره­ای ندید و در امکنه مقدس همچون مسجد سهله و جاهای دیگر برای استمداد به حضرت متوسل شد و در این راه تلاشها کرد.

او می­گوید: یک موقع در نزد قبر جناب هود و صالح ـ علیهما السلام ـ در حال تضرع و توسل بودم که با کمال شگفتی امام عصر ـ علیه السلام ـ را در حال بیداری مشاهده کردم. آن گرامی در حالی که ایستاده بود و کاغذی به زیباترین شکل که چشمانم را نوازش می­داد، بر روی سینه­اش قرار داشت، دیدم در وسط کاغذ به خط سبز نورانی این حدیث شریف نگارش یافته است که: «طَلَبُ الْمَعَارفِ مِنْ غَیْرِنَا مُسَاوِقٌ لِاِنْکَارِنا؛ طلب معارف از غیر ما اهل بیت مساوی با انکار ما می­باشد.» و در ذیل کاغذ به خط ریزی امضاء شده بود که «وَ قَدْ اَقَامَنِی اللَّهُ وَ اَنَا الْحُجَّةُ بْنُ الْحَسَنْ؛ خداوند مرا به پا داشته و منم حجة بن الحسن.»

از خواندن این نامه مبارکه دلم روشن شد و راه خود را یافتم. آنگاه به خود آمدم. بعد از آن واقعه لذتبخش، نورانیت ویژه­ای در وجودم احساس می­کنم.[3]

 

 

دستگیری از یک مبلغ

 

مرحوم آقای سید جواد خراسانی که مورد اعتمادترین امام جماعت اصفهان بود و در عرصه عرفان و معنویت، مقامات عالیه داشت، فرمود:

از طرف حکومت، خیال داشتند صالح آباد اصفهان را غصب کنند، در حالی که آنجا مِلک من و عده­ای از اهالی بود. آنان عوامل خود را به آنجا فرستاده بودند تا زمینهای مردم را غصب کنند و چرخش زندگی ما هم از همان ملک بود. ما هر چه گفتگو و درخواست کردیم، مذاکرات فایده­ای نداد و ثمری نبخشید.

من که دیگر درهای عادی را به روی خود بسته می­دیدم، عریضه­ای به حضور مقدس امام عصر ـ علیه السلام ـ نوشتم و در رودخانه انداختم و به تخت فولاد (قبرستان مهمی در اصفهان که قبور بسیاری از اولیاء خدا در آنجا می­باشد.) رفتم و در گوشه خرابه­ای با تضرع و التماس مشغول خواندن دعای ندبه شدم و مکرر می­گفتم: «هَلْ اِلَیْکَ یَابْنَ اَحْمَدَ سَبِیلٌ فَتُلْقَی؛[4] ای فرزند احمد! آیا راهی برای رسیدن به محضر شما هست تا ملاقات شوی؟» ناگاه صدای سم اسبی را شنیدم و دیدم عربی سوار اسب ابلقی رو به قبله می­رود. نگاهی مهرآمیز به من کرد و غایب شد.

از مشاهده آن گرامی قلبم راحت شد و آرامش یافتم و به اصلاح اموراتم اطمینان پیدا کردم. شب بعد مشکلم کاملا حل شد. البته من حضرت را مکرراً در عالم رؤیا با همین شکل و شمائل دیده بودم.[5]

 

وظائف مبلغان در مقابل امام زمان علیه السلام

 

در بخش اوّل اشاره شد که آن گرامی به مبلغان و مروجان مکتب اهل بیت ـ علیهم السلام ـ عنایات ویژه­ای دارد. در اینجا اضافه می­کنیم که این امدادها به شرطی است که مبلغان گرامی نیز نقش خود را در این عرصه به نحو شایسته­ای به انجام برسانند و وظائف خود را در برابر آن حضرت انجام دهند. در اینجا به برخی از وظائف و تکالیف مبلغان بزرگوار در عصر غیبت و در ارتباط با آن بزرگوار اشاره می­کنیم.

 

 

1. رفع موانع ارتباط

 

اگر ما در اولین گام بتوانیم از رنجاندن دل آن حجت یگانه الهی خودداری کنیم و با پیمودن صراط مستقیم و دوری از خطاها و گناهان آزار و رنجشی به حضرت نرسانیم، موانع اساسی را رفع کرده­ایم و در این صورت، خواهیم توانست گامهای بعدی را نیز در این مسیر برداریم؛ چرا که ما همواره آرزو می­کنیم ذره­ای بلا و آزار به آن حضرت نرسد و در دعای ندبه می­گوییم: «عَزِیزٌ عَلَیَّ اَنْ تُحِیطَ بِکَ دُونِیَ الْبَلْوَی وَلَا یَنَالُکَ مِنِّی ضَجِیعٌ وَ لَا شَکْوَی؛[6] آقای من! چقدر بر من سخت است که رنج و بلا تو را احاطه کند و ناله و شکوایی از من به تو نرسد!»

آیا با این حال رواست که ما خود با رفتارهای نادرستمان آن گرامی را بیازاریم و موانع غیبت حضرت را بیشتر کنیم؟

حضرت امام خمینی ـ رحمه الله ـ در اینباره می­فرماید: «نامه اعمال ما می­رود پیش امام زمان ـ علیه السلام ـ هفته­ای دو دفعه ]به حسب روایت[، من می­ترسم ما که ادعای این را داریم که تبع این بزرگوار هستیم، شیعه این بزرگوار هستیم، اگر نامه اعمال را ببیند، و می­بیند؛ تحت مراقبت خداست، نعوذ بالله شرمنده شود... من خوف آن را دارم که کاری بکنیم که امام زمان ـ علیه السلام ـ پیش خدا شرمنده بشود ]که[ اینها شیعه تو هستند این کار را می­کنند! نکند یک وقت خدای نخواسته یک کاری از ماها صادر بشود که وقتی نوشته برود، نوشته­هایی که ملائکةالله مراقب ما هستند، رقیب هستند، هر انسانی رقیب دارد و مراقبت می­شود، ذره­هایی که بر قلبهای شما می­گذارد، رقیب دارد، چشم ما رقیب دارد، گوش ما رقیب دارد، زبان ما رقیب دارد، قلب ما رقیب دارد. کسانی که مراقبت می­کنند اینها را، نکند که خدای نخواسته از من و شما و سایر دوستان امام زمان ـ علیه السلام ـ یک وقت چیزی صادر بشود که موجب افسردگی امام زمان ـ سلام الله علیه ـ باشد! مراقبت کنید از خودتان.»[7]

آری، ابراز محبت به امام عصر ـ علیه السلام ـ و تبلیغ اهداف آن بزرگوار با گناه و معصیت سازگار نیست. با توسعه تقوا و پاکدامنی می­توان شمار طرفداران و پیروان حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ را افزایش داد و هیچگاه با بی­مبالاتی و آلودگیهای دنیوی و ارتکاب اعمال زشت نمی­توان فرهنگ انتظار را در جامعه گسترش داد.

در فراز اوّل دعای معروفی که از وجود مقدس حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ نقل شده است، آن حضرت می­فرماید: «اَللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ وَ بُعْدَ الْمَعْصِیَةِ...؛[8] خدایا! ما را توفیق طاعت و دوری از گناه روزی فرما!» و در ادامه سایر وظائف منتظران را به صورت دعا بیان می­فرماید.

 

 

2. شناختن جایگاه خود

 

مبلغان منتظر که تلاش می­کنند تا فرهنگ مهدویت و انتظار را در جامعه گسترش و شمار منتظران حقیقی را هر روز افزایش دهند، چه زیباست که منزلت خود را در نزد امام زمان ـ علیه السلام ـ دریابند، همچنان که لازم است هر کس به منزلت و جایگاه والای حضرت حجت ـ علیه السلام ـ نسبت به فراخور استعدادش معرفت داشته باشد. مبلّغ وظیفه شناس می­داند که بعد از خداوند متعال هیچ کس در این عالم به اندازه امام زمان ـ علیه السلام ـ دلسوز او نیست؛ امام رأفت ویژه­ای که به مراتب بالاتر از مهربانی والدین است، به افراد دارد.

مبلغ آگاه همواره در تمام عرصه­های تبلیغی این جمله حضرت را نصب العین خود قرار می­دهد که فرمود: «إِنَّا غَیْرُ مُهْمِلِینَ لِمُرَاعَاتِکُمْ وَ لَا نَاسِینَ لِذِکْرِکُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَنَزَلَ بِکُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَکُمُ الْأَعْدَاء[9] در مراعات حال شما سهل انگاری نکرده و هرگز شما را فراموش نمی­کنیم و اگر توجه و عنایت ما نبود، گرفتاریها و سختیها بر شما نازل می­شد و دشمنان شما را بیچاره می­کردند.»

مبلغ آگاه، به امدادهای امام زمانش امیدوار است و باور قطعی دارد که در هر جا باشد، در منظر امام عصر ـ علیه السلام ـ است. حضرت نیز در مورد او می­اندیشد و در مواقع گرفتاری و ناراحتی بدون اینکه خودش بداند، او را یاری می­رساند؛ همچنان که امیر مؤمنان علی ـ علیه السلام ـ فرمود: «ما با شادی شما شاد می­شویم و از غم شما اندوهناکیم و از مریضی شما مریض می­گردیم و برای شما دعا می­کنیم. پس شما دعا می­کنید و ما آمین می­گوییم.»[10]

پس در مقابل این همه مهربانی و لطف و صفا ما هم عرض ارادت خالصانه را با تمام وجود به محضرش عرضه می­داریم که: «بِأَبِی أَنْتُمْ وَ أُمِّی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ أُسْرَتِی؛[11] پدر و مادر، اهل و عیال و مال و خویشاوندانم همه فدای شما باد!»

 

 

3. لحظه شماری برای عصر ظهور

 

یک مبلغ مسئولیتپذیر با فراهم کردن بستری مناسب برای ظهور حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ لحظه شماری می­کند. او در عرصه تبلیغات خود تلاش می­کند وظائف دوران غیبت را به شایستگی انجام دهد تا اگر به لطف الهی روزی با آن بزرگوار همراه شد، آمادگی انجام دستورات حضرتش را داشته باشد، همچنان که خودش در توقیع شریف به محمد بن جعفر حمیری آموخت که اینگونه اعلام آمادگی کنیم: «یَا مَوْلَایَ... نُصْرَتِی مُعَدَّةٌ لَکُمْ وَ مَوَدَّتِی خَالِصَةٌ لَکُمْ؛[12] آقای من! اسباب یاریم را برایتان فراهم کرده­ام و دوستی و محبت من فقط برای شماست.»

و همچنین عبارات روح نواز و عاشقانه زیارت آن حضرت را با تمام وجود زمزمه کند که: «مَوْلَایَ فَإِنْ أَدْرَکْتُ أَیَّامَکَ الزَّاهِرَةَ وَ أَعْلَامَکَ الْبَاهِرَةَ فَهَا أَنَا ذَا عَبْدُکَ الْمُتَصَرِّفُ بَیْنَ أَمْرِکَ وَ نَهْیِکَ أَرْجُو بِهِ الشَّهَادَةَ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ الْفَوْزَ لَدَیْکَ مَوْلَایَ فَإِنْ أَدْرَکَنِیَ الْمَوْتُ قَبْلَ ظُهُورِکَ فَإِنِّی أَتَوَسَّلُ بِکَ وَ بِآبَائِکَ الطَّاهِرِینَ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ أَنْ یَجْعَلَ لِی کَرَّةً فِی ظُهُورِکَ وَ رَجْعَةً فِی أَیَّامِکَ لِأَبْلُغَ مِنْ طَاعَتِکَ مُرَادِی وَ أَشْفِیَ مِنْ أَعْدَائِکَ فُؤَادِی؛[13] مولای من! اگر روزگار فرخنده و درخشان و پرچمهای پیروزی تو را درک کنم، من نیز یکی از کوچکترین بندگان درگاهت خواهم بود که امر و نهی تو را پذیرایند و ]با فرمانبرداری از تو[ شهادت در رکابت را امیدوارند و ]با پذیرش ولایتت [سعادت در نزد تو را خواستارند. آقای من! اگر پیش از ظهورت مرگم فرا رسد، به واسطه تو و پدران پاکت به خدای سبحان توسل می­جویم که بر محمد و آل محمد درود فرستد و مرا در زمان ظهورت دوباره بازگرداند و در زمان دولت و حکومتت رجعت کنم تا از اطاعت تو، به مقصودم نائل گردم و قلبم را با انتقام گرفتن از دشمنانت شفا بخشم.»

مبلغ وظیفه شناس نه تنها برقراری حکومت عدل مهدوی را دوست می­دارد، بلکه، بالاتر همچون عاشقی بی­قرار همه زیباییها را تحت الشعاع جلوه حکومت امام زمان ـ علیه السلام ـ می­داند.

عظمت امام زمان ـ علیه السلام ـ چنان روح و جانش را تسخیر می­کند که هیچ ارزشی را بالاتر از آن نمی­شناسد. مقام، شهرت، مال دنیا و موقعیتهای ظاهری او را از راه مهدی ـ علیه السلام ـ نمی­تواند جدا کند. نجواهای عاشقانه­اش همواره در زمین و زمان طنینانداز است که: «عَزِیزٌ عَلَیَّ أَنْ أَرَی الْخَلْقَ وَ لَا تُرَی وَ لَا أَسْمَعَ لَکَ حَسِیساً وَ لَا نَجْوَی؛[14] چقدر سخت است بر من که همه خلق را ببینم، اما تو را نبینم و هیچ از تو صدایی، حتی آهسته هم به گوش من نرسد.»

و هر روز عهدش را با امام و رهبر حقیقی خود تجدید می­کند که: «اللَّهُمَّ إِنِّی أُجَدِّدُ لَهُ فِی صَبِیحَةِ یَوْمِی هَذَا وَ مَا عِشْتُ مِنْ أَیَّامِی عَهْداً وَ عَقْداً وَ بَیْعَةً لَهُ فِی عُنُقِی لَا أَحُولُ عَنْهَا وَ لَا أَزُولُ أَبَدا؛[15] پروردگارا! من در صبح همین روزم و تمام ایامی که در آن زندگانی می­کنم، با او عهد خود و عقد بیعت او را که بر گردن من است، تجدید می­کنم که هرگز از این عهد و بیعت برنگردم و تا ابد بر آن ثابت قدم باشم.»

مبلغان عاشق، کلام امام باقرـ علیه السلام ـ را همواره در ذهن خود مرور می­کنند که آن حضرت فرمود: «إِنَّ الْقَائِلَ مِنْکُمْ إِذَا قَالَ إِنْ أَدْرَکْتُ قَائِمَ آلِ مُحَمَّد نَصَرْتُهُ کَالْمُقَارِعِ مَعَهُ بِسَیْفِهِ؛[16] اگر کسی از شما بگوید: هرگاه قائم آل محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ را درک کنم، هر آینه او را یاری خواهم کرد، ]پاداش او[ مانند کسی است که با اسلحه در رکاب آن حضرت بجنگد.»

منتظر مشتاق حکومت مهدوی و ایجاد دولت کریمه امام زمان ـ علیه السلام ـ در هر فرصتی این آرزوی دیرینه­اش را بر زبان جاری می­کند که: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَة کَرِیمَة تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلَامَ وَ أَهْلَهُ وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَه؛[17] پروردگارا! ما آرزو داریم که از سوی تو دولتی کریمه برقرار شود که در پرتو آن اسلام و مسلمانان را عزیز کنی و جبهه کفر و نفاق را خوار و ذلیل سازی.»

البته وظائف دیگری نیز برای مبلغان گرانقدر و تمام شیفتگان فرهنگ انتظار در دوران غیبت کبری وجود دارد که به علت ضیق مجال فقط به ذکر فهرست آنان می­پردازیم:

دشمنی با دشمنان امام زمان ـ علیه السلام ـ ، دعا برای سلامتی حضرت، دعا برای تعجیل ظهور، مداومت به دعای عهد و تجدید پیمان، دعا برای پیوستن به جمع یاران مهدی ـ علیه السلام ـ ، بصیرت و آگاهی به دین و معارف اهل بیت ـ علیهم السلام ـ ، صبر بر سختیها و مشکلات، داشتن روحیه امیدواری و انتظار به آینده­ای روشن و امید دادن به دیگران، صدقه دادن برای حفظ وجود مبارک امام عصر ـ علیه السلام ـ ، حج کردن یا نائب برای حج گرفتن از طرف امام ـ علیه السلام ـ تعظیم تمام شعائری که به تجلیل از آن گرامی بینجامد، خواندن زیارتهای مخصوص امام زمان ـ علیه السلام ـ، تجمع در امکنه و مراکزی که به نام آن گرامی می­باشد، تبلیغ عمومی و خصوصی برای امام زمان ـ علیه السلام ـ ، برخاستن به خاطر تعظیم شنیدن نام مبارک آن حضرت، مداومت به زیارت، بهره­گیری از هر شیوه پسندیده­ای که به ترویج و نشر فرهنگ مهدویت و انتظار بینجامد و دل آن حضرت را شاد کند، همگانی کردن دعاهای آن حضرت در مجالس، شناساندن وجود امام زمان ـ علیه السلام ـ و خصائص و ویژگیهای آن گرامی، بیان محاسن و زیباییهای حکومت مهدوی، سخن گفتن از یاران امام و صفات آنان.