محیط پیرامون ما شامل هوایی است که همه زندگی وابسته به آن است. هوا جدا از تامین اکسیژن حیات‌بخش برای انسان، چند عمل دیگر هم انجام می‌دهد، بدن انسان به وسیله جریان هوا خنک میشود. حس‌های ویژه‌ای مانند شنوایی و بویایی به وسیله محرک‌هایی که از راه هوا منتقل می‌شوند، کار می‌کنند. عوامل بیماری‌زا به وسیله هوا انتقال می‌یابند. آلودگی هوا به گرد و غبار، دود گازهای سمی و بخارهای شیمیایی موجب بیماری و حتی مرگ میشود.
هوای تمیز و تازه موجب تحریک مغز، افزایش کارایی، تحریک گردش خون و سوخت و ساز بدن میشود، تنفس هوای سالم برای کودکان و نوجوانان ضروری است و موجب افزایش یادگیری و شادابی کودکان میشود. تنفس مکرر هوای آلوده موجب افسردگی، کاهش یادگیری، بروز بیماری‌های چون آسم، برونشیت و سرطان در کودکان میشود.
هوای کلاس و اتا‌ق‌های مسکونی
زندگی و فعالیت در اتاق‌ها و کلاس‌ها، هوای کلاس را تباه می‌کند. همچنین تنفس دانشآموزان در کلاس‌های شلوغ از جریان هوای سالم می‌کاهد. اگر به جای هوای از بین رفته، هوا جایگزین نشود می‌تواند به آسایش، بهداشت، کارایی، یادگیری، سلامت دانشآموزان آسیب برساند. در اتاق‌هایی که هوای آنها خوب تهویه نشود، احساس خفقان و ناراحتی به انسان دست می‌دهد. همچنین شکایت‌هایی مانند سردرد، خواب‌آلودگی، ناتوانی در تمرکز فکری روی می‌دهد. در چنین کلاس‌هایی، عفونت‌های ناشی از ریزقطره‌ها و کم شدن مقاومت در برابر بیماری‌ها در صورت مواجهه در درازمدت بروز می‌کند.
هوای اتاق‌ها و کلاس‌ها به وسیله آلاینده‌های میکروبی هوای بازدم، بوی بدن، عرق کردن، رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان و کثیف بودن لباس‌ها، آلوده میشود. باز کردن درها و پنجره‌ها بعد از ساعت آموزشی و زنگ تفریح به تبادل هوا و جریان هوای تازه کمک می‌کند.
آلودگی هواطبق تعریف آلودگی هوا عبارت است از یک یا چند ماده آلوده‌کننده، گاز، مایع، جامد در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت آن را به نحوی تغییر دهد که برای انسان و موجودات زنده مضر باشد.
منابع آلوده‌کننده به چند دسته تقسیم میشود:
1) منابع سیار: مانند خودرو، هواپیما، قطار، کشتی
2) منابع ثابت: مانند کارخانه‌ها، کارگاه‌ها، مراکز مسکونی، مراکز تجاری، مدرسه و مانند آن
3) متفرقه: مانند انفجار، سوزاندن، زباله، آتش‌سوزی، تخریب ساختمان‌ها
نشانگرهای آلودگی هوا
کربن و اکسیدهای کربن: این گاز محصول احتراق ناقص در موتور خودرو‌هاست. افزایش این گاز، برخی اوقات سبب خفگی افراد میشود. همچنین موجب مشکلات عصبی، اختلال بینایی، کاهش یادگیری میشود. این عوارض در دانشآموزان شدیدتر و بیشتر است.اکسیدهای گوگرد: این اکسیدها بر اثر سوخت نفت، مازوت و گازوئیل حاصل میشود. اگر میزان این اکسید در ظرف مدت معینی بیش از حد استاندارد شود، موجب مشکلات تنفسی، کاهش میدان دید، بروز بیماری قلبی، ریوی و کلیوی میشود. مصرف بنزین‌های سرب‌دار در خودروها، سبب وارد شدن سرب در هوا میشود. افزایش سرب در بدن موجب کم‌خونی، اختلال درک، افت تحصیلی، عوارض مغزی و پرخاشگری میشود.
علایم مسمومیت با سرب
مسمومیت با سرب هم از راه استنشاق هم از راه خوراکی اتفاق می‌افتد. سرعت جذب آن از راه تنفس بسیار سریع است و از راه گوارش در کودکان 5 درصد و در بالغان 10 درصد جذب میشود. علایم مسمومیت با سرب را می‌توان به دو دسته حاد و مزمن تقسیم کرد. در مسمومیت حاد بسته به سن فرد، علایم متفاوت است به طوری که در کودکان در موارد خفیف سبب بی‌اشتهایی و گاهی استفراغ، تحریک‌پذیری و خواب‌آلودگی و اجتناب از بازی کردن و در موارد شدید موج لکنت زبان، نبود تعادل، تشنج و کما میشود. علایم مسمومیت حاد در نوجوانان و بالغان در موارد خفیف به صورت درد شکم، یبوست، درد اندام، افزایش فشار خون و در موارد شدید به شکل نارسایی کلیه، سردرد و از دست دادن حافظه است. علایم در موارد مزمن به صورت کم‌خونی، اختلال رشد و مشکلات کلیوی ظهور می‌یابد. این بیماران را در اولین فرصت باید به مراکز اورژانس انتقال دهند.
بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا در دانشآموزان
آسم: منظره دود غلیظی که آسمان شهرها را تیره و تار کرده، به خوبی نشان می‌دهد که بشر چگونه با دست خودش هوای محیط زندگی را مسموم کرده است. آلودگی هوا منحصر به فضای باز و هوای آزاد نمی‌شود بلکه محیط کار، مدارس و داخل خانه را نیز شامل میشود و بیشترین صدمه به دانشآموزان وارد میشود. از شایع‌ترین بیماری‌های دوران کودکی و نوجوانی، آسم است که ارتباط زیادی با آلودگی هوا دارد. آلاینده‌های هوا یکی از شناخته شده‌ترین عوامل تشدیدکننده آسم و حتی کمک‌کننده در ایجاد آسم کودکان به شمار می‌رود. توصیه میشود دانشآموزان مبتلا به آسم حتی‌الامکان در مواقعی که آلودگی هوا زیاد است، از خانه خارج نشوند و از رفت و آمد در خیابان‌ها خودداری کنند. همچنین به اطلاعیه‌‌های اداره هواشناسی و شرکت کنترل هوا دقت کنند، به خصوص در فصل سرد به دلیل ابتلا به عفونت‌های ویروسی در معرض حملات آسمی بیشتری هستند.سرطان: بررسی‌های دقیق نشان داده که رابطه نزدیک میان سرطان ریه، برونش و شدت آلودگی هوای شهر وجود دارد. گازهایی که از خودروها متصاعد میشود، ایجاد مسمومیت می‌کند و آثار روانی نامناسب به جا می‌گذارد.
تاثیر تغذیه بر کاهش اثرات آلودگی هوا
سلنیوم یکی از قوی‌ترین موادی است که آثار سمی فلزات سنگین را بر مغز خنثی می‌کند. از بین فلزات سنگین به خصوص در شهرهایی که آلودگی هوا دارند، افراد بیشتر با سرب، جیوه و کادمیوم تماس دارند. این فلزات از طریق هوای استنشاقی وارد بدن میشود. با صنعتی شدن جوامع، میزان تماس با این مواد افزایش یافته به طوری که مطالعات نشان داده‌اند میزان سرب تجمع یافته در بدن انسان، امروزه هزار برابر این میزان در 1600 سال قبل است.
سلنیوم به فلزات سمی متصل شده و آنها را از بدن دفع می‌کند و از این طریق کمک عمده‌ای به افزایش یادگیری و حافظه می‌کند. مواد غذایی حاوی سلنیوم عبارتند از: جوانه گندم، سبوس گندم، حبوبات، جو، گوشت، مغزها، آجیل، لبنیات، ماهی تن، جگر و قلوه که حاوی مقادیر قابل‌توجهی سلنیوم هستند. مقادیر جزیی سلنیوم در سبزی‌های برگ سبز تیره، بادام زمینی، زرده تخم‌مرغ، مارچوبه و گوجه‌فرنگی وجود دارد.
نقش دانشآموزان در پیشگیری از آلودگی هوا
حتما شما هم می‌دانید که بسیاری از دگرگونی‌های ناخوشایند طبیعت ناشی از رفتارهای غلط ماست. بهترین راه مقابله با این دگرگونی‌ها، آگاه و حساس کردن مردم برای تغییر رفتارهای مخرب است. دانشآموزان مهم‌ترین عامل تغییر در آینده هستند. شاید خود شما هم ندانید که چطور می‌توانید در کاهش آلودگی هوا کمک کنید اما رعایت موارد ذیل به ما و شما کمک می‌کند که هوای تمیز و سالم‌تری برای تنفس داشته باشیم:
1) پیاده‌روی و استفاده از دوچرخه به جای آنکه از پدر و مادرتان بخواهید شما را با خودرو شخصی برسانند.
2) از پدر و مادرتان بخواهید تا آهسته‌تر و ملایم‌تر رانندگی کنند زیرا در این صورت سوخت کمتری مصرف میشود و دی‌اکسید‌کربن کمتری نیز تولید میشود.
3) صرفه‌جویی کنید به خصوص در مصرف کاغذ و مداد زیرا فعالیت کارخانه‌ها موجب آلودگی هوا میشود.
4) بهداشت فردی را رعایت کنید و از خوشبوکننده و عطرها کمتر استفاده کنید.
5) در حیاط منزل درخت بکارید، باغچه احداث کنید یا حداقل از چند گلدان در خانه نگهداری کنید.
6) در روز چند بار دست‌هایتان را بشوید (شستشوی دست‌ها به از بین رفتن سرب و کاهش مسمومیت با سرب کمک می‌کند).
7) در مصرف برق و انرژی صرفه‌جویی کنید زیرا نیروگاه‌ها موجب آلودگی هوا میشود.
منبع:http://www.salamat.com
/ج
