یاران و همراهان امام مهدی (عج)
«خدایا! بر مولا و سرورم صاحب الزمان درود فرست و مرا از یاران، پیروان و حامیان او و نیز از آنان که در رکابش، شربت شهادت می نوشند، قرار ده».
اشاره
در همه قیام ها، یکی از زمینه ها و شرایط لازم برای پیروزی، وجود نیروهای شایسته و لایق برای پشتیبانی از قیام است. در قیام امام مهدی(عج) نیز یاران، سنگ های زیرین انقلاب هستند. همان گونه که پیامبر صلی الله علیه و آله با همراهی مهاجران و انصار، رسالت شکوهمندش را به انجام رساند و امام علی علیه السلام با مجاهدت افسران رشیدش حماسه های بزرگ آفرید؛ فریادرس موعود نیز با همکاری مردان نمونه و خودساخته، عدالت را به جهان باز خواهد آورد و وراثت را به محرومان زمین خواهد بخشید.
یاران عام
یاران امام مهدی(عج) از صنف و نژاد ویژه ای نیستند، بلکه از گروه ها و نژادهای گوناگون و از سر تا سر جهان هستند. در روایات، سخنان گوناگونی در این باره وجود دارد. گاه از عجم با عنوان سپاهیان حضرت نام می برند که غیر عرب را در برمی گیرد، و گاه سخن از قوم خاصی همچون توبه کنندگان بنی اسرائیل، مؤمنان مسیحی و انسان های وارسته رجعت یافته است که به یاری حضرت می آیند. در روایات، ارقام مختلفی برای تعداد یاران حضرت بیان شده است که هر یک از آنها، نمایانگر نیروهایی هستند که در برهه ای از زمان ظهور حضرت و یا در پیکار خاصی در گوشه ای از جهان شرکت دارند. آنچه از مجموع روایات به دست می آید این است که حضرت مهدی(عج) در سراسر جهان، لشکریان و پایگاه هایی دارد که به هنگام ظهور وارد پیکار می شوند.
یاران خاص
یاران یا نیروهای خاص حضرت مهدی (عج)، همان 313 نفری هستند که امیرمؤمنان علیه السلام و امام صادق علیه السلام آنان را پرچمدار یاوران آن حضرت دانسته اند. این مسئله، بیانگر این واقعیت است که آنان دارای توانایی، کارایی، آگاهی، کفایت، مدیریت و صلاحیت های لازم برای فرماندهی و سازمان بخشیدن به نیروهای طرفدار حق هستند. از همین روست که امام صادق علیه السلام از آنان به «حاکمان خدا در زمین» تعبیر کرده است. این افراد در روزگار خویش، پیشینه مبارزه با طاغوت را در ابعاد سیاسی و نظامی داشته اند؛ همچون سلمان فارسی، مالک اشتر و... . امام باقر علیه السلام در این زمینه فرمود: «حضرت مهدی(عج) با 313 نفر به تعداد اصحاب بدربدون آگاهی و وعده قبلی ظهور می کند، در حالی که آنان چون ابر پاییزی پراکنده اند؛ آنان شیران روز و نیایشگران شب هستند».
ویژگی های یاران خاص
ایمان
یاران حضرت مهدی(عج) به درجه ای از ایمان رسیده اند که هیچ شکی در دلشان راه نمی یابد. با معرفت به خدا ایمان آورده اند و ایمان به خدا در اعماق جانشان نفوذ کرده است. از همین رو، در راه ایمان و اجرای فرمان های الهی، از هیچ چیز هراس ندارند و از سرزنش هیچ سرزنش کننده ای بیم به دل راه نمی دهند. امام علی علیه السلام درباره آنان فرموده است: «مردانی که خدا را آن چنان که شایسته است، شناخته اند.» قرآن کریم نیز آنان را افرادی معرفی می کند که نخستین صفت و نشان افتخارشان این است که محبوب خدا و محبِّ اویند. فروتنی در برابر برادران دینی، سرسختی در برابر دشمنان و کافران، و آمادگی برای بسط عدل و اجرای فرامین الهی و نابودی کافران، از دیگر ویژگی های یاران حضرت مهدی(عج) است.
عبادت
یاران حضرت مهدی (عج) در عبادت از پیشوای خود الگو گرفته اند و روزها و شب ها را با ذکر شیرین حق سپری می کنند. امام صادق علیه السلام درباره آنان فرمود: «شب ها را با عبادت به صبح می رسانند و روزها را با روزه به پایان می برند.» مردانی که شب هنگام، زمزمه تلاوت قرآن و ذکر مناجاتشان، همچون صدای زنبوران عسل، در هم پیچیده و هیبت الهی، آنها را به قیام واداشته است و بامدادان سوار بر مرکب ها می شوند. آنان راهبان شبند و شیران روز. همین ذکر خداست که از آنان مردانی آهنین ساخته است که هیچ چیز صلابت و استواری شان را درهم نمی شکند. امام صادق علیه السلام فرمود: «آنان مردانی هستند که گویا دل هایشان پاره آهن است.» این عبادت ها، نیایش ها، رشادت ها و شهامت ها، از ایمان آنان سرچشمه می گیرد.
خاکساری و خود ساختگی
یاران امام مهدی(عج) با وجود قدرت شگفت خود، قهرمانانی خاکسار، خودساخته و برخوردار از ارزش های اخلاقی و انسانی اند. آنها هرگز مغرور قدرت جسمانی و موقعیت اجتماعی و سیاسی خود نمی شوند. در مقابل مؤمنان سر تعظیم فرو می آورند، ولی در برابر کافران، مشرکان و کج اندیشان، سرفراز و سرسخت هستند. آن بزرگواران، اهداف بلندی دارند و برای آرمانی بزرگ برخاسته اند و مادیات آنها را از اهداف و آرمان ها باز نمی دارد. آنان که وجودشان لبریز از ایمان به خداست و در عبادت و بندگی کم نظیرند، نه به آفت غرور و مستی گرفتار می شوند و نه از شمار اندک همراهان در مراحل نخستین قیام و ظهور آن حضرت، احساس وحشت و تنهایی می کنند.
شجاعت
میدان جنگ، عرصه جنگیدن، کشتن و کشته شدن است. خداوند جنگاورانی را که به عشق خدا و رسول او خالصانه در میدان های طاقت فرسای جنگ استقامت می ورزند و لحظه ای ضعف از خود نشان نمی دهند، می ستاید؛ مجاهدانی که با طولانی شدن جنگ و پیشامد مصیبت های گوناگون، نه در عشق و اراده آهنینشان ضعفی پیدا می شود و نه در برابر دشمن، دست تسلیم بالا می برند. یاران امام مهدی(عج) چنین مجاهدانی هستند که قلبشان مالامال از عشق به خدا و یقین به روز جزا و یاری پروردگار است. از این رو، از هیچ کس هراسی به دل راه نمی دهند؛ چنان که امام علی علیه السلام در وصف آنان می فرماید: «همه آنها، شیرانی هستند که از بیشه ها بیرون شده اند و اگر اراده کنند، کوه ها را از جا می کنند».
جوانی
بیشتر یاران حضرت مهدی(عج) جوان هستند و تعداد یاران سالمند او بسیار اندک است. امام علی علیه السلام فرموده است: «یاران مهدی(عج) همگی جوان هستند و سالخورده ای در میانشان نیست، مگر به اندازه نمک در غذا.» اینکه چرا بیشتر یاران آن حضرت جوان هستند، شاید علل گوناگونی داشته باشد. از جمله می توان به روحیه پاک و بی آلایش جوان اشاره کرد که با صداقت حق را مطالبه می کند و در راه رسیدن به حق پاکباز است. جوان با شور و نشاط به دنبال انجام مسئولیت خویش است و شیفته فضایل و سیرت زیبای حضرت مهدی(عج) است. از سوی دیگر، انسان در سنین جوانی قابلیت ها و استعدادهای روحی و جسمی بیشتری دارد.
اتحاد و برادری
آنچه از روایات استفاده می شود این است که اصحاب حضرت مهدی(عج)، از نژادها و مناطق مختلف دنیا هستند. یاران حضرت از سراسر گیتی به سوی او می شتابند و با ایشان بیعت می کنند. از سوی دیگر، همه آنها جز تعداد اندکی، جوان، پرقدرت و با نشاط هستند. با اینکه این ویژگی ها زمینه بسیار مساعدی برای بروز اختلاف و پراکندگی است، ولی هیچ تأثیر منفی در همدلی و برادری یاران آن حضرت نخواهد داشت و آنان چنان رفتار برادرانه ای با هم دارند که گویا فرزندان یک پدر و مادر هستند. اندیشه ها و آرمان های الهی چنان آنان را به خود معطوف ساخته که در رفتار و افکارشان، هیچ انگیزه شیطانی و اختلاف انگیزی دیده نمی شود. رهبر، هدف و راهشان یکی است و در وارستگی بی نظیرند و از این رو، «خودی» نمی بینند تا در همدلی شان خدشه ای وارد شود.
اطاعت از رهبری و ایمان به او
امامت و رهبری، از ارکان اسلام و محور همه کارها، اعم از عبادی و غیرعبادی است. امام علی علیه السلام ، امام را همچون محور سنگ آسیاب دانسته که همه اعمال فردی و اجتماعی به نوعی به آن وابسته است. یاران حضرت مهدی(عج) پیرو او هستند و برای اجرای فرمانش، هر یک از دیگری گوی سبقت می ربایند؛ چرا که به مقام امامت او آگاهی و اعتقاد دارند. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله ، آنان را تلاش گرانی کوشا در پیروی از امام خود معرفی کرده است. امام حسن عسکری علیه السلام در آخرین روزهای عمر شریف خود، یاران حضرت را برای فرزند خود چنین توصیف می کند: «قومی به آستانه ات گرد آیند که خداوند آنان را از سرشتی پاک و ریشه ای پاکیزه و گران بها آفریده است. به فرمان های دینی فروتنند، سیمایشان به نور فضل و کمال آراسته است، آیین حق را می پرستند و از اهل حق پیروی می کنند».
امر کنندگان به معروف و پیکار کنندگان با منکر
رسالت حضرت مهدی(عج) و یاران باوفایش، احیای دین خدا، اتمام رسالت انبیا و اولیا، مبارزه با بدعت ها و ظلم ها، و پاک ساختن زمین از وجود ظالمان و فاسدان است که شاید بتوان آن را در دو کلمه خلاصه کرد: اجرای قسط و عدل. این رسالتی است که همواره بر دوش همه مؤمنان بوده است اما در وجود حضرت مهدی(عج) و یارانش عینیت کامل می یابد؛ چنان که امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه 41 سوره حج می فرماید: «خداوند به وسیله مهدی و اصحاب او، مشارق و مغارب زمین را به تصرف درمی آورد، دین را آشکار می سازد، و بدعت ها و باطل ها را از میان می برد، تا جایی که اثری از ظلم دیده نشود. آنها امر به معروف و نهی از منکر خواهند کرد و عاقبت کارها به دست خداست».
گزینش یاران
همه انبیا و مصلحان الهی، هسته های اصلی نهضت خویش را با آزمایش برگزیده اند؛ چرا که راه، دشوار و آمیخته با رنج است و بدون داشتن یارانی توانمند، فداکار و وفادار، نمی توان خطر کرد. یاران حضرت مهدی(عج) نیز برای رسیدن به درجه شایستگی و همراهی، از غربال های گوناگون گذر داده می شوند و پس از پیمودن مراحل دشوار، از قله والای پیروزی بالا می روند. راز نزدیک شدن به امام، نه خویشاوندی، که کامیابی در آزمون های الهی است. طولانی شدن غیبت، فتنه ها و فریبندگی ها، افکار باطل، جاه و مقام، عالم نمایان و... بسیاری از منتظران را از راه باز می دارد. امام (عج) با آزمون های جسمی و روانی باورها را به آزمایش می گذارد. او قاطعانه به باورهای خرافی و عوامانه را برمی اندازد و معارف به دور از دسترس و پوشانده شده در غبار فراموشی را آشکار می کند. در این تکان های فکری، صاحبان بصیرت و معرفت دچار تزلزل نمی شوند.
اجر و پاداش یاران
چون هدف از جنگ ها در زمان حضرت مهدی(عج)، نابودی مفسدان و ستمگران برای تشکیل حکومت اسلامی در جهان است، شرکت در جنگ در رکاب حضرت مهدی(عج) نیز پاداشی چند برابر دارد. امام باقر علیه السلام خطاب به شیعیان می فرماید: «اگر شما چنان باشید که ما سفارش کرده ایم و از امر ما سرپیچی نکنید، اگر در آن حال کسی از شما پیش از ظهور قائم ما بمیرد، شهید خواهد بود، و اگر حضرت را درک کند و در رکاب او به شهادت برسد، پاداش دو شهید را دارد، و اگر یکی از دشمنان ما را بکشد، پاداش بیست شهید را خواهد داشت». این روایت، ارزش نابودی دشمن را به مراتب از شهید شدن بالاتر می داند؛ زیرا کشتن دشمنان، خشنودی خدا، آسایش بندگان و عزّت اسلام را در پی دارد، ولی رسیدن به فیض شهادت، فقط شهید را به کمال می رساند.
سیمای یاران در قرآن
آیات بسیاری از قرآن کریم به یاران حضرت مهدی(عج) تفسیر و تأویل شده است. امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه 148 سوره بقره فرمود: «منظور از خیرات، ولایت اهل بیت علیهم السلام است و منظور از «یَأْتِ بِکُمُ اللّهُ جَمیعًا»، 313 تن از یاران مهدی هستند. به خدا سوگند در یک لحظه همچون قطعات ابر پاییزی گرد می آیند، پیرامون شمع وجودش حلقه می زنند و در میان رکن و مقام با او بیعت می کنند.» ایشان در تفسیر آیه 8 سوره هود هم فرمود: «منظور از امت معدوده (امت شمرده شده)، همان اصحاب حضرت مهدی در آخرالزمان، یعنی 313 نفر به تعداد اهل بدر هستند که مانند پاره های ابر پاییزی که به هم می پیوندند، آنان نیز در آن واحد گرد می آیند».
