0 تا 12 ماهگی
نوزاد شما
می‌دانیم بهترین نوع تغذیه نوزاد، تغذیه با شیر مادر است، اما گاهی شرایط و یا حتی گرایش و خواست مادر، ملاک قرار نخواهد گرفت؛ زیرا مزایای واضح و مشخصی بر تغذیه از طریق شیشه حاوی شیر مادر نیز مترتب است! یکی از مهم‌ترین این امتیازها، کمک بیشتر پدر به این امر است! چنانچه بر اساس یک برنامه ریزی همیشگی، نوزادتان تحت مراقبت فرد دیگری قرار خواهد گرفت، چگونگی تغذیه کودک از شیشه را به او بیاموزید. شیشه حاوی شیر خودتان و یا شیر خشک، زندگی را برای تمام افراد مرتبط در این زمینه، بسیار آسان‌تر می‌کند. سایر مزایای تغذیه با شیشه شیر، شامل نگران نبودن مادر از نوع و نحوه تغذیه‌اش، امکان پذیر بودن اندازه گیری مقدار شیر مصرف شده توسط نوزاد و احتمالاً (اما نه حتماً) شروع خواب کامل نوزاد در طول شب است، زیرا هضم شیر خشک، زمان بیشتری به طول می‌انجامد.
گرم نگهداشتن شیر
گاهی گرم کردن شیشه شیر کودک مشکل است، بخصوص اگر به کارهای منزل مشغول و یا در سفر باشید. اما در اینجا، چند توصیه مناسب برای شما داریم. در تمام طول روز، کتری پر از آب را روی حرارت ملایم اجاق نگهدارید تا برای گرم کردن شیشه شیر، آب گرم همیشه در دسترس باشد. در سفر، فلاسک پر از آب جوش همراه داشته باشید؛ برای گرم کردن شیشه شیر، مقداری آب جوش در بشقاب گودی بریزید و شیشه شیر را در آن قرار دهید. در هیچ شرایطی شیشه شیر را در مایکروفر قرار ندهید، زیرا شیر آن به صورت غیر یکنواخت گرم شده و درون آن قطرات داغی ایجاد می‌شود که ممکن است موجب سوختن دهان نوزاد گردند.
وسایل مورد نیاز در شب
یخدان کوچکی با چند عدد شیشه با شیر آماده مصرف را در صدر اقلام مورد نیاز نوزاد، کنار تختخواب خود قرار دهید. بدین ترتیب، شب هنگام، تنها کاری که باید انجام دهید، دراز کردن دست و برداشتن یکی از شیشه‌های شیر برای تغذیه نوزاد است. تنها مشکل این است که کودک باید به آشامیدن شیر گرم نشده عادت کند. تغذیه نوزاد با شیر گرم نشده، روند نادرستی نیست و بسیاری از والدین در نهایت به این نقطه خواهند رسید. این امر موجب سهولت کارها می‌شود و در نهایت استفاده از شیر عادی را آسان‌تر نیز می‌کند.
سرپستانک‌های بد طعم
سر پستانک لاستیکی؟ آخ. بعضی نوزادان اصلا نمی‌توانند مزه آن‌ها را بپذیرند. سرپستانک‌های ساخته شده با سایر مواد نیز در دسترس است. اما بدون در نظر گرفتن ماده سازنده آن‌ها، باز هم ممکن است طعم ناخوشایندی داشته باشند. سعی کنید قبل از اولین استفاده، آن را بجوشانید. چنانچه باز هم نوزاد با در هم کشیدن چهره، بی‌علاقگی‌اش را ابراز کند، نوک سر پستانک را ابتدا در فنجانی حاوی شیر خشک آماده شده فرو کنید و سپس در دهان نوزاد قرار دهید، تا او بتواند درکی از محتویات شیشه شیر به دست آورد. این روش، توصیه‌ای بسیار عالی برای نوزادان شیر مادرخواری است که برای اولین بار از شیشه شیر تغذیه می‌شوند.
به خوبی غذای واقعی
چنانچه غذای نوزاد را از شیر مادر به شیر خشک تغییر می‌دهید، سرپستانک‌هایی تهیه کنید که تا حد امکان به شکل ناحیه قهوه‌ای رنگ انتهایی پستان و نوک آن شبیه باشد. نوع دارای پایه پهن که بتدریج به سمت نوک باریک می‌شود؛ درست همان گونه که در حالت طبیعی ناحیه قهوه‌ای رنگ به سمت نوک سینه تغییر شکل می‌دهد را انتخاب کنید. از استفاده از سرپستانک‌های دارای تنها یک سانتی متر طول نوک برای مکیدن نوزاد، حتماً اجتناب نمایید.
شروع کردن
به جای قرار دادن پستانک در دهان نوزاد، آن را نزدیک لب‌های او قرار داده، همانند گرفتن سینه مادر، نوزاد را به باز کردن دهان و گرفتن سرپستانک تشویق کنید. دقت کنید نوزاد پایه پهن سر پستانک را به دهان بگیرد و نه تنها نوک آن را. این امر، چنانچه مرتباً تغذیه نوزاد را از سینه به پستانک و از پستانک به سینه تغییر می‌دهید، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا اگر کودک به استفاده از روش‌های سهل انگارانه استفاده از شیشه شیر عادت کند، نصیب مادر نوک سینه دردناک خواهد بود.
آموزش استفاده از فنجان
میل دارید از مشکلات پیچیده استفاده از سر پستانک اجتناب کنید؟ خوب، حتی نوزادان، هنگامی که قدرت نگهداشتن سر خود را به دست آورده‌اند، قادر به آشامیدن شیر از فنجان خواهند بود. بدین منظور، فنجان کوچکی را که تنها ظرفیت یک یا دو اونس (1) شیرمادر یا شیر خشک را داشته باشد انتخاب و آن را تقریباً تا نیمه پر کنید (چندین فنجان شیر تهیه کنید تا برای پر کردن فنجان مجبور به قطع روند تغذیه نباشید). برای جذب و جمع آوری قطره‌های ریخته شده شیر، پارچه یا حوله کوچکی زیر چانه نوزاد قرار دهید. شاید بد نباشد برای کنار نگهداشتن دست‌های نوزاد، او را قنداق کنید. هنگام شیر دادن، در حالی که نوزاد را در دامان خود مستقیم و تکیه داده شده نگهداشته‌اید، فنجان را به لب‌های کودک بیاورید و زاویه مناسب ایجاد کنید تا شیر به لب‌های او برسد. حوصله به خرج دهید. اجازه دهید نوزاد با سرعت خود، شیر را با زبان بلیسد و قورت دهد. شیر را در دهان او نریزید؛ ممکن است آن را بیرون تف کند و خفه شود. پایان یافتن تغذیه را نیز به تصمیم او واگذار کنید.
جریان نیافتن شیر
آیا به نظر می‌رسد با تمام تلاشی که نوزاد هنگام مکیدن به خرج می‌دهد، شیری از سر شیشه عایدش نمی‌شود؟ خوب، قبل از اینکه چشمان نوزاد بر اثر آن همه تلاش از حدقه بیرون بجهد، شیشه شیر را از نظر وجود حباب هوا در آن، بررسی کنید. چنانچه تبادل هوا در آن صورت نمی‌گیرد، یعنی سوراخ سر پستانک بسیار ریز است و یا اصلا وجود ندارد. با استریل کردن یک سوزن کوچک (به وسیله الکل و یا آب جوش) و بزرگ‌تر کردن سوراخ و یا ایجاد سوراخ جدید، این مشکل حل می‌شود. این روش در مورد سر پستانک‌های لاستیکی مؤثرتر است؛ سوراخ سر پستانک‌های سیلیوکونی با گاز گرفتن‌های کوچک اطراف منفذ، باز می‌شود.
قاشق و قطره چکان
مکملهای تغذیه‌ای کودک را می‌توانید با قاشق به او بخورانید. برای این کار، همان گونه که در مورد فنجان عمل می‌کردید، او را مستقیم در دامان خود نگهدارید و قاشق کوچکی شیر به او بدهید، بدین ترتیب که نوک قاشق را روی لب پایین نوزاد قرار داده، اجازه بدهید کودک شیر را با سرعت خود بنوشد و قورت دهد. در صورت موفق نبودن در این روش، قطره چکان و یا سرنگ تغذیه را آزمایش کنید. برای وارد کردن شیر به دهان نوزاد، در حالی که او را مستقیم در دامان خود نگهداشته‌اید، قطره چکان پلاستیکی را مورد استفاده قرار دهید. سرنگ تغذیه نیز مشابه قطره چکان، ولی دارای ظرفیت بیشتر است. برای تکمیل تغذیه، هنگام شیردهی از پستان نیز می‌توانید از سرنگ استفاده کنید. بدین منظور، هنگامی که پستان در دهان نوزاد است، نوک سرنگ را در دهان او قرار دهید و موقع مکیدن، برای پاداش دادن به نوزاد، پیستون آن را فشار دهید تا شیر وارد دهانش گردد.
بسه یعنی بسه!
بدانید چه موقعی شیر دادن را متوقف کنید. نوزادان سیر شدن را در ک می‌کنند. از تلاش برای خالی شدن شیشه شیر در هر نوبت شیر دادن اجتناب کنید. چنانچه کودک در حوالی پایان شیر شیشه، ولی قبل از تخلیه کامل آن به خواب عمیق فرو رود، بدون نگرانی روند تغذیه را متوقف کنید. اغلب نوزادان در این زمان، در حالی که به نوعی مکیدن سبک ادامه می‌دهند، به خواب سبکی فرو می‌روند. این نوزادان شیر کافی خورده‌اند، اما با کمی مکیدن سبک، از «سر» لذت می‌برند. شیشه شیر را از دهان خارج کنید و اجازه دهید کودک چند دقیقه به جای آن نوک انگشت شما را بمکد.
واگذاری مسئوولیت (گذر و انتقال)
به کار برمی‌گردید؟ دو هفته قبل از شروع کار، کودک را با شیشه شیر آشنا کنید. چنانچه کودک قبلاً با آن آشنا شده است، استفاده از آن را به صورت عادت روزانه در نیاورید. نوزاد برای حفظ مهارت‌های خود، به استفاده روزانه از شیشه شیر نیاز ندارند - دو هفته تمرین برای او کافی است. همچنین، می‌توانید تغذیه نوزاد با شیشه شیر را فرد دیگری از افراد خانواده واگذار کنید تا کودک دریابد حتی در زمان غیبت مامان، فرد دیگری نیازهای او را برطرف خواهد کرد.
تغییر قوانین
جایگزینی شیر مادر با شیشه شیر می‌تواند برای کودک یک تغییر ذائقه مشکل باشد. برای آسان کردن این روند، هنگام تغذیه با شیشه شیر، کودک را کنار پستان خود نخوابانید. او از اینکه باید سر پستانک لاستیکی را بمکد در حالی که شیراصل مادر در فاصله کمی قرار دارد، ناراحت خواهد شد و حتی خود شما در همدلی با نوزاد ممکن است ترشح شیر داشته باشید. برای در آغوش گرفتن نوزاد، بالشی روی دامان خود قرار دهید، ولی روش بهتر برای انجام کار، ترک محل و واگذاردن کار به پدر یا مادربزرگ است. تا یکی دو شیشه شیر به کودک بدهند تا وی به این امر عادت کند.
پی‌نوشت:
1. هر اونس حدود 30 گرم است. (م).
منبع مقاله :
کندی، میشل؛ (1389)، تغذیه کودک، زهرا جعفری، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول. 